GRAFİKLİ - Gerçeklere Adanan Bir Ömür

BARIŞ GÜNDOĞAN - Araştırmacı gazeteciliğin duayen isimlerinden Uğur Mumcu, tam 25 yıl önce faillerinin hala tam olarak bulunamadığı bir saldırıda, aracına yerleştirilen C4 tipi bombanın patlaması sonucu hayatını kaybetti.

AA muhabirinin derlediği bilgilere göre, 22 Ağustos 1942'de Kırşehir'de dünyaya gelen Uğur Mumcu, 24 Ocak 1993'te arabasına yerleştirilen bomba ile gerçekleştirilen saldırı sonucu suikaste kurban gitmişti.

51 yıllık kısa yaşantısına onlarca kitap ve yüzlerce makale sığdıran Mumcu'nun "gerçekleri aradığı" yazıları, hala geleceğe ışık tutmaya devam ediyor.

Mumcu'nun uğruna hayatını kaybettiği mesleği için söylediği "Gazetecinin bu görevini yapabilmesi için habere, olaya, olguya, belgeye ve bilgiye dayalı yazılar yazması gerekir. Bunun için de gazetecinin güvenilir kişi olması zorunludur." sözü, bugün hala iletişim fakültelerinde geleceğin gazetecilerine en önemli meslek kriteri olarak öğretiliyor.

Adına "Uğur Mumcu Araştırmacı Gazetecilik Vakfı" kurulan ve kendisinin izinden gazeteciler yetiştiren Mumcu'nun kısa, ancak dolu dolu geçen hayatı, 1961'de başladığı Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesinde şekillenmeye başladı.

Üniversiteyi 1965'te tamamlayan Mumcu, henüz öğrenciyken 26 Ağustos 1962'de Cumhuriyet gazetesinde yayımlanan "Türk Sosyalizmi" başlıklı makalesiyle Yunus Nadi Ödülü'nü aldı. 1963'te fakültede öğrenci derneği başkanı seçilen Mumcu, 1969-1972 yılları arasında Hukuk Profesörü Tahsin Bekir Balta'nın asistanı olarak çalıştı.

- Cezaevinde bir yıl

Askerliğini yapmaya hazırlandığı 12 Mart döneminde, bir yazısında kullandığı "ordu uyanık olmalı" sözleriyle, "orduya hakaret etmek" ve "sosyal bir sınıfın öteki sosyal sınıflar üzerinde tahakkümünü kurmak" suçunu işlediği iddiasıyla gözaltına alınan Mumcu, Mamak Askeri Cezaevi'nde pek çok aydınla bir yıla yakın kaldı.

Mumcu, bu davadan dolayı 7 yıl hapse mahkum edilirken, bu karar Yargıtay tarafından bozuldu ve serbest bırakıldı. Mumcu, bu olay nedeniyle yedek subay olarak yapması gereken askerliğini, 1972-1974 yılları arasında Ağrı'nın Patnos ilçesinde, er olarak tamamladı.

- Köşesinin adı "Gözlem"di

1977'den sonra sadece Cumhuriyet için yazmaya başlayan Mumcu, "Gözlem" başlıklı köşesinde 1991'in Kasım ayına kadar aralıksız olarak yazdı.

Sakıncalı Piyade ve Bir Pulsuz Dilekçe kitapları 1977'de yayınlanan Mumcu'nun Sakıncalı Piyade adlı eseri tiyatroya uyarlandı ve Ankara Sanat Tiyatrosunda tam 700 kere sahnelendi.

Mumcu, 1981'de terörün silah kaçaklığıyla ilgisini ortaya koymak ve kamuoyunu bu konuda uyarmak için "Silah Kaçakçılığı ve Terör" kitabını yazdı. Mumcu, aynı yıl, Mehmet Ali Ağca'nın Papa'yı öldürme girişiminden sonra Ağca üzerine inceleme ve araştırmalar da yaptı.

Araştırmacı gazetecilik açısından büyük bir başarı kabul edilen "Rabıta" ve "12 Eylül" adlı kitapları 1987'de, en önemli araştırmalarından biri kabul edilen "Kürt-İslam Ayaklanması 1919-1925" ise 1991'de yayınlanan Mumcu, 7 Ocak 1993 tarihinde "Mossad ve Barzani" isimli bir yazı yazdı. Bu yazısında, Barzani, CIA ve Mossad arasındaki bağlantılara değindi.

Uğur Mumcu, 24 Ocak 1993'te Ankara'da Karlı Sokak'taki evinin önünde, arabasına konan C4 tipi plastik bombanın patlaması sonucu suikaste kurban giderek yaşamını yitirdi.

Suikasti İBDA-C, Hizbullah gibi örgütler üstlense de olay hala tam olarak aydınlatılamadı.

- Ödülleri ve eserleri

Uğur Mumcu'nun aldığı ödüller şöyle:

"1962 Yunus Nadi Ödülü ('Türk Sosyalizmi' başlıklı makalesiyle), 1979 Türk Hukuk Kurumu Yılın Hukukçusu Ödülü, 1979 Çağdaş Gazeteciler Derneği Yılın Gazetecisi Ödülü, 1980 ve 1987 Sedat Simavi Vakfı Kitle Haberleşme ve Gazetecilik Ödülü, 1980, 1982 ve 1992 İstanbul Gazeteciler Cemiyeti Ödülü (inceleme dalında), 1983 İstanbul Gazeteciler Cemiyeti Ödülü (röportaj ve seri röportaj dalında), 1984, 1985 ve 1987 Nokta Dergisi Yılın Doruktaki Gazetecisi Ödülü, 1987 İstanbul Gazeteciler Cemiyeti Ödülü (güncel yazılar dalında), 1987 Cumhuriyet Gazetesi Örnek Gazeteci Ödülü (Rabıta Olayı dolayısıyla), 1988 Cumhuriyet Gazetesi Bülent Dikmener Haber Ödülü, 1993 Nokta Dergisi Doruktakiler Basın Onur Ödülü ve 1993 Gazeteciler Cemiyeti Basın Özgürlüğü Ödülü."

Mumcu'nun eserleri de şunlar:

"Mobilya Dosyası (1975), Suçlular ve Güçlüler (1975), Sakıncalı Piyade (1977), Bir Pulsuz Dilekçe (1977), Büyüklerimiz (1978), Çıkmaz Sokak (1979), Rabıta (1979), Tüfek İcad Oldu (1980), Silah Kaçakçılığı ve Terör (1981), Söz Meclisten İçeri (1981), Ağca Dosyası (1982), Terörsüz Özgürlük (1982), Papa-Mafya-Ağca (1984), Sakıncasız (1984), Devrimci ve Demokrat (1985), Liberal Çiftlik (1985), Aybar ile Söyleşi (1986), 12 Eylül Adaleti (1987) İnkılap Mektupları (1987), Bir Uzun Yürüyüş (1988), Tarikat-Siyaset-Ticaret (1988), 40'ların Cadı Kazanı (1990), Kazım Karabekir Anlatıyor (1990), Kürt İslam Ayaklanması 1919-1925 (1991), Gazi Paşa'ya Suikast (1992), Kürt Dosyası (1993), Katiller Demokrasisi (1997), Saklı Devletin Güncesi 'Çatlı vs.' (1997), Gazetecilik (1998), Polemikler (1998), Uyan Gazi Kemal (1998), Bu Düzen Böyle Mi Gidecek? (1999), Söze Nereden Başlasam (1999), Bomba Davası ve İlaç Dosyası (2000), Unutmayalım, Unutturmayalım (2003), Eğilmeden Bükülmeden (2004), Kır Çiçekleri (2004), Türk Memet Nöbete (2004), Dost Yüzlerde Zaman (2005), Çocuklar İçin (2009), İsterler ki Susalım (2011) ve Beyaz Melek (2011)"