'Hababam Sınıfı'nın babası : Rıfat Ilgaz'

Roman, şiir ve öykü yazarı Rıfat Ilgaz, vefatının 25. yılında çeşitli etkinlilerle anılıyor.

Tam adı Mehmet Rıfat Ilgaz olan usta yazar, 7 Mayıs 1911'de Kastamonu'da dünyaya geldi. İlk ve orta okul eğitimini Kastamonu'da tamamlayan Ilgaz, yatılı olarak öğrenim gördüğü Muallim Mektebi'nden 1930 yılında mezun oldu.

Şiir yazmaya öğrencilik yıllarında başlayan Ilgaz, 1936'da Gazi Eğitim Enstitüsünde edebiyat eğitimi de alarak, 6 yıl süreyle Gerede, Akçakoca, Gümüşova'da ilkokul öğretmenliği yaptı.

Ilgaz, daha sonra İstanbul'a tayin olarak Karagümrük Ortaokulunda ve Nişantaşı Lisesinde Türkçe öğretmeni olarak görev yaptı.

Edebi kişiliği ve yazı hayatı

İlk şiiri 'Sevgilimin Mezarında'yı 15 yaşında kaleme alan Ilgaz'ın eserleri 1940'da 'Çığır', 'Oluş', 'Ulus', 'Güneş', 'Yücel', 'Varlık', 'Hamle' ve 'Yeni İnsanlık' gibi birçok dergide yayımlandı.

Felsefe eğitimi de alan Ilgaz, yine 1940'lı yıllarda Hasan Tanrıkut, Sabahattin Kudret Aksal, Salah Birsel'le tanıştı. Ömer Faruk Toprak ile 1942'de 'Yürüyüş Dergisi'ni çıkaran Ilgaz, bu dergide Orhan Kemal, Sait Faik Abasıyanık, Cahit Irgat, İbrahim Abdülkadir Meriçboyu, Nazım Hikmet gibi şairlerle birlikte çalıştı.

Ilgaz'ın ilk şiir kitabı 'Yarenlik' ise 1943'te edebiyatseverlerle buluşurken, 1944'te yazdığı 'Sınıf' adlı şiir kitabından dolayı 6 ay hapis cezası aldı. Serbest bırakıldıktan sonra da öğretmenlik yapmaya devam etmek isteyen Ilgaz, çeşitli nedenlerden dolayı 1946'da öğretmenlikten ayrıldı ve gazetecilik yapmaya başladı.

Yazılarında ve yaşamında toplumcu gerçekçi bir çizgi devam ettirmeye çalışan Ilgaz'ın 1953'te yazdığı 'Devam' adlı kitabı da toplatıldı. Yazıları ve şiirleri nedeniyle kovuşturmaya tabi tutulan Ilgaz, yaklaşık 5 buçuk yıl mahkumiyet alsa da hem hastalığından dolayı hem af kapsamına girdiği için cezasının bir kısmını yattı.

Rıfat Ilgaz, Aziz Nesin ve Esat Adil gibi isimlerle 'Gerçek Gazetesi'ni, sonrasında ise 'Yığın Dergisi'ni çıkarırken, 'Markopaşa' adlı mizah dergisinde de yazı işleri müdürlüğü yaptı. Necati Sözen'in sahibi olduğu 'Adembaba' dergisinde 1952'de yazmaya başlayan usta yazar, o dönemde popüler olan 'Dolmuş', 'Külah' ve 'Taş' gibi mizah dergilerinde yazıları yayımlandı.

'Hababam Sınıfı

Ilgaz, aynı zamanda 1952-1960 yılları arasında Tan gazetesinde düzeltmen, dizgici ve röportaj yazarı olarak çalıştı. Daha sonra Dolmuş Dergisi'nde 'Stepne' takma adıyla 'Hababam Sınıfı', 'Bizim Koğuş' ve 'Don Kişot' eserlerini dizi olarak yayınladı.

Asıl ününü, 1959'da Türkiye'deki eğitim sistemini eleştirmek amacıyla hazırladığı 'Hababam Sınıfı' adlı kitapla kazanan Rıfat Ilgaz'ın bu romanı 1966'da oyunlaştırılarak Ulvi Uraz Tiyatro Topluluğu tarafından sahnelendi.

Aynı oyun yine 1969'da İstanbul Tiyatrosu'nda sahneye koyuldu ve Ertem Eğilmez'in yönetmenliğinde 1975 yılında beyaz perdeye aktarıldı.

'Vatan', 'Demokrat İzmir', 'Yeni Gün', 'Yeni Ulus' gazeteleri ile 'Akbaba' dergisinde de yazılar yazan Ilgaz, sonra Sınıf Yayınları'nı kurdu ve kendi kitaplarını buradan yayımladı. Basın Şeref Kartı'nı ise 1970'de alan Ilgaz, 1974'te emekli oldu ve doğum yeri olan Cide'ye yerleşti.

12 Eylül 1980 darbesinde de gözaltına alınan Ilgaz, 'Yıldız Karayel' adlı eseriyle 1982'de Madaralı Roman ve Orhan Kemal Roman ödüllerini, 'Ocak Katırı Alagöz' ile de 1987'de Ömer Faruk Toprak Şiir ödülünü aldı.

Ömrü boyunca roman, hikaye, anı, tiyatro ve çocuk şiirleri alanında birçok eser veren Rıfat Ilgaz, 7 Temmuz 1993'te İstanbul'da vefat etti, Zincirlikuyu mezarlığına defnedildi.

Eserlerinden bazıları ise şöyle:

Şiir: 'Yaşadıkça', 'Devam', 'Üsküdar'da Sabah Oldu', 'Soluk Soluğa', 'Karakılçık', 'Uzak Değil', 'Güvercinim Uyur mu', 'Kulağımız Kirişte', Çocuk Bahçesi (çocuk şiirleri)

Hikaye: 'Radarın Anahtarı', 'Don Kişot İstanbul'da', 'Kesmeli Bunları', 'Al Atını', 'Palavra', 'Bunadı Bu Adam', 'Tuh Sana', 'Çalış Osman Çiftlik Senin', 'Hababam Sınıfı Uyanıyor', Hababam Sınıfı Baskında', 'Hababam Sınıfı Sınıfta Kaldı'

Roman: 'Hababam Sınıfı', 'Bizim Koğuş', 'Karadeniz'in Kıyıcığında', 'Karartma Geceleri', 'Meşrutiyet Kırahathanesi', 'Apartıman Çocukları', 'Hoca Nasrettin ve Çömezleri'

Tiyatro: 'Hababam Sınıfı', 'Hababam Sınıfı Baskında', 'Hababam Sınıfı Sınıfta Kaldı', 'Çatal Mata Kaç Çatal', 'Abbas Yola Giden'

Hatıra: 'Kırk Yıl Önce Kırk Yıl Sonra', 'Yokuş Yukarı', 'Biz de Yaşadık'

Çocuk Edebiyatı: 'Bacaksız Kamyon Sürücüsü', 'Bacaksız Okulda', 'Bacaksız Paralı Atlet', 'Öksüz Civciv', 'Küçükçekmece Okyanusu', 'Cankurtaran Yılmaz', 'Kumdan Betona'