Haftanın Tarihine Bakış

Osmanlı bilgini Katip Çelebi, özellikle coğrafya alanında yazdığı Cihannüma adlı eseriyle bu alanda çığır açtı. Çelebi, 6 Ekim 1657’de vefat etti.

Doğu ve batı bilimlerinin sentezini en iyi yapan Türk bilim adamlarından Katip Çelebi, 1609'da İstanbul'da doğdu. Asıl adı Mustafa olan Çelebi, aldığı eğitimin ardından Anadolu Muhasebesi Kalemi'ne girdi ve IV. Murad döneminde bir sefere katip olarak katıldı.

Tarih, coğrafya ve astronomiye yakın ilgisi olan Çelebi, bu alanlarda önemli eserler yazdı. Tarihle ilgili Fezleke adlı eserinin yanı sıra coğrafya alanında Cihannüma ile Osmanlı Devleti'nde bu konuda çığır açtı. Katip Çelebi'nin en ünlü eseri Keşfü'z-Zünun an Esamü'l-Kütübi ve'l-Fünun ise Batı'da büyük yankı buldu. Çelebi'nin bibliyografya sözlüğü niteliğindeki bu eserinde 14 bin 500 kitap ve risalenin adı ile yazarı alfabetik düzende yer aldı.

Katip Çelebi, 6 Ekim 1657'de İstanbul'da vefat etti.

- Belli başlı öteki olaylar

3 Ekim

1906- Berlin'de toplanan I. Telsiz Telgraf Kongresi'nde ''S.O.S'' tehlike sinyali olarak kabul edildi.

1922- Mudanya Konferansı başladı. Mütareke 11 Ekim 1922'de imzalandı.

1922- İlk ''faks'' (facsimile photo-belgegeçer) Washington DC'de telefon hattı üzerinden gönderildi.

1926- Atatürk'ün ilk heykeli İstanbul Sarayburnu'nda açıldı.

1929- Sırp Krallığı, Hırvatlar ve Slovenler, adlarını ''Yugoslavya Krallığı'' olarak değiştirdi.

1931- Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası hizmete açıldı.

1932- Bağımsızlığını kazanan Irak, Milletler Cemiyetine katıldı.

1951- Fenerbahçeli milli futbolcu Lefter Küçükandonyadis, 17 bin 500 liralık transfer ücretiyle İtalya'nın Fiorentina takımına transfer oldu.

1952- İngiltere ilk atom bombası denemesini, Monte Bello Adası'nda yaptı.

1960- Yüksek Adalet Divanı Yassıada'da çalışmalarına başladı.

1966- İstanbul Kadıköy'deki son tramvay hattı kaldırıldı.

1971- Sovyetler Birliği ile ABD arasında kısa adı ''SALT'' olan Stratejik Silahları Sınırlama Antlaşması imzalandı.

1984- Yazar Muazzez Tahsin Berkand vefat etti.

1991- Rum Ortodokslarının dini lideri Fener Rum Patriği 1. Dimitrios, kalp krizi sonucu İstanbul'da öldü.

1993- Emekli Büyükelçi, Barış Derneği Başkanı Mahmut Şerafettin Dikerdem 77 yaşında yaşama veda etti.

1994- II. Nükleer Karşıtı Kongre İstanbul'da toplandı.

1997- Avrasya feribotunu kaçırmaktan mahkum Muhammed Emin Tokcan ile Viskhan Abdurrahmanov firar etti.

1999- Sony firmasının kurucusu Akio Morita 78 yaşında öldü.

2004- Çocuk psikolojisi alanında Türkiye'nin önde gelen isimlerinden Prof. Dr. Atalay Yörükoğlu vefat etti.

2005- 12 Eylül darbesini gerçekleştiren Milli Güvenlik Konseyi üyelerinden emekli Orgeneral Nurettin Ersin öldü.

2008- Hakkari'nin Şemdinli ilçesindeki Aktütün Sınır Karakoluna teröristlerce düzenlenen saldırıda 17 asker şehit oldu.

2011- İstanbul 10. Ağır Ceza Mahkemesi, ikinci ''Balyoz Planı'' davasının, ''Balyoz Planı'' davasıyla birleştirilmesine karar verdi. Hakkında yakalama kararı bulunan Tümgeneral Beyazıt Karataş tutuklandı. İkinci ''Amirallere suikast girişimi'' davası kapsamında tutuklu bulunan Koramiral Deniz Cora, ''Balyoz Planı'' soruşturması kapsamında da tutuklandı.

2011- Nobel Tıp Ödülü’nü, Amerikalı Bruce Beutler, Lüksemburglu Jules Hoffmann ile Kanadalı Ralph Steinman aldı. Rockefeller Üniversitesi, 2011 Nobel Tıp Ödülü'nün üç ortağından Kanadalı bilim adamı Ralph Steinman'ın 30 Eylül'de öldüğünü açıkladı.

2012- Suriye'nin Rakka kentine bağlı Tel Abyad ilçesinden ateşlenen top mermisinin Şanlıurfa'nın Akçakale ilçesine düşmesi sonucu 5 kişi öldü, 9 kişi yaralandı.

2013- İtalya'nın Lampedusa Adası açıklarında içinde 518 kaçak göçmenin bulunduğu teknenin batması sonucu 366 göçmen boğuldu.

2015 - Türkiye'de özel sektör tersaneleri tarafından inşa edilen en büyük ve ileri teknolojiye sahip harp gemisi niteliği taşıyan amfibi gemi 'Bayraktar', Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın katıldığı törenle denize indirildi.

4 Ekim

1535- İncil'in tamamının İngilizceye ilk çevirisi İsviçre'de tamamlandı.

1669- Ressam Rembrant 63 yaşında öldü.

1675- Hollandalı bilim adamı Christian Huygens cep saatinin patentini aldı.

1789- Parisli kadınlar Versailles Sarayı'na yürüdü.

1883- İstanbul'u Paris'e bağlayan Orient Express ilk yolculuğuna çıktı.

1905- Orville Wright, uçakla 33 dakika havada kalarak, ilk uçan adam unvanını kazandı.

1911- İlk halk asansörü, Londra'nın Earl's Court metro istasyonunda hizmete başladı.

1922- Himayei Hayvanat Cemiyeti adıyla Türkiye'deki hayvanları koruma amacı güden ilk dernek kuruldu.

1923- Anadolu Müstakil Türk Ortodoksları lideri Papa Eftim, Milli Hükümeti destekleyen beyannamesini yayımladı.

1926- Medeni Kanun yürürlüğe girdi.

1931- Chester Gould tarafından yaratılan ''Dick Tracy'' komedi filminin ilk gösterimi yapıldı.

1957- Sovyetler Birliği'nin ilk yapay uydu Sputnik'i fırlatmasıyla ABD ile arasındaki uzay yarışı başladı.

1958- İlk transatlantik jet servisi, Londra ve New York arasında seferlerine başladı.

1959- Dünya Serbest Güreş Şampiyonası Tahran'da yapıldı. Türkiye 57 ve 62 kiloda madalya aldı ve takım halinde dünya ikincisi oldu.

1959- Sovyet uzay roketi Luna-3, ayın görünmeyen yüzünün ilk fotoğraflarını çekti.

1968- Ankara'da Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi ve İdari İlimler Fakültesinde boykot başladı.

1986- Türkiye, Avrupa İnsan Hakları Komisyonuna kişisel başvuru hakkını kabul etti.

1990- Ressam, gazeteci Agop Arad 77 yaşında öldü.

1992- Kuzey Irak'taki Kürt Parlamentosu, Federe Kürt Devleti kurulduğunu açıkladı.

1993- Rusya Federasyonunda Boris Yeltsin'e bağlı ordu birlikleri, komünistlerin kapatma kararına karşı direndiği parlamento binasını bastı. Moskova'da olağanüstü hal ilan edildi.

2010- Gazeteci Turhan Ilgaz vefat etti.

2011- Türk sinemasının unutulmaz karakter oyuncularından Muzaffer Tema, 92 yaşında İzmir'in Çeşme ilçesinde yaşamını yitirdi.

2012 - TBMM Genel Kurulunda, TSK'nın yabancı ülkelere gönderilmesi ve görevlendirilmesi de dahil hükümete 1 yıl süreyle yetki verilmesini öngören Başbakanlık Tezkeresi kabul edildi.

2013- Cumhuriyet tarihinin ilk balerini Kaya İlhan, 87 yaşında İstanbul'da vefat etti.

5 Ekim

1896- Avusturya gazetesi ''Wiener Presse'', Alman fizikçi Wilhelm Roentgen'in yeni bir radyasyon çeşidini (bugünkü bilinen adıyla ''x-ray'') bulduğunu açıkladı.

1908- Bulgaristan, Osmanlı İmparatorluğu'ndan bağımsızlığını ilan etti.

1908- Avusturya imparatorunun ilhak notasını imzalamasıyla Bosna-Hersek, Osmanlı toprağı olmaktan çıktı.

1911- İtalyan kuvvetleri Gelibolu'yu işgal etti.

1925- İlk Cumhuriyet altını, İstanbul Darphanesinde basıldı. İlk para Mustafa Kemal Paşa'ya gönderildi.

1926- İstanbul Boğazı'nda trenler için vapur seferleri başlatıldı.

1930- Dünyanın en büyük hava gemisi R.101 havada patladı, 44 kişi öldü.

1931- Başbakan İsmet İnönü ile Dışişleri Bakanı Tevfik Rüştü Aras'ın Yunanistan'ı ziyaretleri sırasında, 1930 Türk-Yunan Dostluk Antlaşması yürürlüğe konuldu.

1934- İspanya'da iç savaş başladı.

1947- Atina'da yapılan Akdeniz Atletizm Yarışmaları'nda Türkiye birinci oldu.

1953- Türkiye, BM Güvenlik Konseyine 40 oyla üye seçildi.

1970- Enver Sedat, Mısır Devlet Başkanı oldu.

1979- İçişleri Bakanı Hasan Fehmi Güneş, bir aşk skandalı sonucu hükümetten istifa etti.

1979- Filistin Kurtuluş Örgütü lideri Yaser Arafat Ankara'ya geldi. FKÖ Temsilciliği açıldı.

1988- Şili'de Pinochet rejimine karşı referandum yapıldı.

1989- Dalai Lama Nobel Barış Ödülü'nü aldı.

1996- Besteci Fehmi Ege 76 yaşında öldü.

1997- Altın Portakal Film Festivali sonuçlandı. En iyi film ödülünü, Ferzan Özpetek'in yönettiği ''Hamam'' filmi aldı.

2007- Eski Bayındırlık ve İskan Bakanı Koray Aydın, Yüce Divanda yargılandığı davada, ''ihaleye fesat karıştırdığı'', ''görevini kötüye kullandığı'' ve ''haksız mal edindiği'' suçlamalarından beraat etti.

2009- DİSK Genel Başkanı Süleyman Çelebi, sendika genel merkezindeki odasında ayağından vurularak yaralandı, kaçmaya çalışan saldırgan yakalandı.

2011- SİPA Press'in kurucusu, gazeteci Gökşin Sipahioğlu, Paris'te 85 yaşında vefat etti.

2011- Televizyon izlenme oranlarını ölçen başlıca reyting sistemini geliştiren Arthur C. Nielsen Jr, 92 yaşında ABD'de hayatını kaybetti. Nielsen, Parkinson hastasıydı.

2012- Kentsel dönüşüm, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın İstanbul Esenler Havaalanı Mahallesi'nde katıldığı törenle başladı.

2013- Uluslararası Antalya Altın Portakal Film Festivali kapsamında '50. Yıl Özel Töreni' düzenlendi. Törende Türk sinemasının usta isimleri İzzet Günay, Yusuf Sezgin, Suna Selen, Ertem Göreç, Safa Önal, Yılmaz Atadeniz, Duygu Sağıroğlu, Agah Özgüç, Necip Sarıcı'ya 50. Yıl Özel Ödülü verildi.

2015 - Tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu Tomris İncer, 67 yaşında İzmir'de hayatını kaybetti.

6 Ekim

1605- Lala Mehmet Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu, Estergon Kalesi'ne girdi.

1657- Osmanlı bilgini Katip Çelebi öldü.

1889- Thomas Edison ilk hareketli resim gösterimini gerçekleştirdi.

1923- Şükrü Naili Paşa komutasındaki Türk birlikleri İstanbul'a girdi; kent düşman işgalinden kurtuldu.

1923- Damat Ferit Paşa, Fransa'nın Nice kentinde öldü.

1923- Amerikalı astronom Hubble, Andromeda galaksisini keşfetti.

1926- Türkiye'de ilk uçak fabrikası Kayseri'de açıldı.

1930- I. Balkan Konferansı Atina'da toplandı.

1951- Sovyetler Birliği Devlet Başkanı Stalin, ülkesinin atom bombasına sahip olduğunu açıkladı.

1964- Birinci Antalya Altın Portakal Film Şenliği başladı.

1964- Karikatürist Kosma Togo 69 yaşında vefat etti.

1968- Şair, yazar ve psikolog Sabri Esat Siyavuşgil 61 yaşında öldü.

1969- Cumhuriyet gazetesinin sahibi ve gazeteci Doğan Nadi yaşama gözlerini yumdu.

1971- 6. Akdeniz Oyunları, Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay tarafından İzmir'de törenle açıldı.

1981- Mısır Cumhurbaşkanı Enver Sedat, askeri bir tören sırasında öldürüldü. Suikastı Müslüman Kardeşler örgütü üstlendi.

1986- TV'nin ikinci kanalı çeşitli eğlence programlarıyla resmen açıldı.

1990- Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) Parti Meclisi üyesi Doç. Dr. Bahriye Üçok, kargoyla gönderilen bombalı paketin patlaması sonucu 71 yaşında öldü.

1993- İş adamı Nejat Eczacıbaşı, ABD'de 80 yaşında vefat etti.

2007- Motorlu taşıt olmaksızın sadece kas gücüyle dünyayı dolaşan ilk insan olmak için 13 yıl önce yola çıkan İngiliz maceracı Jasonwis, pedallı kayığıyla Greenwich'de bir iskeleye yanaşarak, serüvenini tamamladı.

2011- Apple firmasının efsanevi kurucusu Steve Jobs 56 yaşında hayatını kaybetti. Jobs'un pankreas kanseri tümörünün yol açtığı solunum durmasından öldüğü açıklandı.

7 Ekim

1571- İnebahtı Deniz Savaşı kaybedildi.

1849- Şair ve öykü yazarı Edgar Allan Poe 40 yaşında öldü.

1936- Osmanlı devletinin son sadrazamı Tevfik Paşa İstanbul'da vefat etti.

1960- Ordu Foto Film Merkezince hazırlanan ''Düşükler Yassıada'da'' filmi basına gösterildi.

1966- Koç grubunca üretilen ilk Türk otomobiline ''Anadol'' adı verildi. ''Anadol'' marka otomobiller 19 Aralık'ta satışa sunuldu.

1985- Besteci, piyanist ve orkestra yöneticisi Cemal Reşit Rey 81 yaşında öldü.

1985- Filistinli eylemciler, Achille Lauro gemisini kaçırdı.

1987- TİP ve TKP birleşti; yeni kurulan TBKP'nin Onursal Başkanı Behice Boran oldu.

1993- Ünlü pop yıldızı Madonna, İstanbul İnönü Stadı'nda yaklaşık 50 bin kişiye konser verdi.

2004- Tiyatro sanatçısı İsmet Ay vefat etti.

2006- Muhalif Rus gazeteci Anna Politkovskaya, Moskova'da kurşunlanarak öldürüldü.

2007- Şırnak'ta Gabar Dağı'ndaki bir askeri time teröristlerce düzenlenen saldırıda biri astsubay 13 asker şehit oldu.

2010- Cerrah Prof. Dr. Tarık Minkari, İstanbul'da vefat etti.

2012- Milli motosikletçi Kenan Sofuoğlu, 13 ayaktan oluşan Dünya Supersport Şampiyonası'nı ilk sırada tamamlayarak şampiyon oldu.

2013- Pakistan Yüksek Mahkemesi, yaklaşık 6 aydır ev hapsinde tutulan eski Devlet Başkanı Pervez Müşerref'in kefaletle serbest bırakılmasına karar verdi.

2015- Nobel Kimya Ödülü'ne layık görülen üç kişi arasında Türk bilim adamı Aziz Sancar da yer aldı. Nobel Kimya Ödülü'nün sahibi İsveçli Thomas Lindahl, Amerikalı Paul Modrich ve Türk Aziz Sancar, ödüle 'hücrelerin hasar gören DNA'yı nasıl onardığını ve genetik bilgiyi nasıl koruma altına aldığını' ortaya çıkardıkları için layık görüldü.

8 Ekim

415- 20 Haziran 404'te yanan Ayasofya yeniden inşa edildi.

1908- İlk sendika ve grev yasağı getirildi; ''Tatili Eşgal'' yasası ile grevler ve sendikalar yasaklandı.

1912- Balkan Savaşı başladı.

1917- Sovyetler Birliği'nde, Lenin'in göreve getirdiği Aleksandra Kollantai, dünyanın ilk kadın bakanı oldu.

1925- Yahudi ve Ermeni ruhani başkanları, Lozan Antlaşması'nın ''Azınlıkların Korunması' ile ilgili hükümlerinin tanıdığı haklardan vazgeçerek, Türk toplumu içinde Türk yasalarıyla yaşamak istediklerini açıkladı.

1933- ''D Grubu'' sanatçıları ilk sergilerini açtı.

1951- Birinci Akdeniz Oyunları sona erdi. Türkiye serbest güreşte sekiz sıklette altın madalya alarak takım halinde şampiyon oldu.

1958- Pakistan'da Eyüp Han darbeyle iktidarı ele geçirdi.

1970- Nobel Edebiyat Ödülü Aleksander Soljenitsin'e verildi.

2008- Gözaltına alınmasının ardından tutuklanarak Metris Cezaevi'ne konulan ve ''işkence gördüğü'' öne sürülen Engin Ceber öldü.

2010- Nobel Barış Ödülü, Çin'de cezaevinde tutulan muhalif politikacı Liu Şiaobo'ya verildi.

2013- İngiltere, 2 yıl önce büyükelçiliğini kapattığı iran'a maslahatgüzar atamaya karar verdi.

2013- Mısır Bakanlar Kurulu, Müslüman Kardeşler (İhvan) Derneğini, ülkedeki sivil toplum kuruluşu listesinden çıkardı.

2013- Demokratikleşme paketiyle alınan kararların bir kısmı, ilgili yönetmeliklerin değiştirilmesiyle hayata geçti. Kamuda başörtüsü yasağı, ortaöğretimde 'öğrenci andı' kalktı.

2015 - Nobel Edebiyat Ödülü'nün bu yılki sahibi Belaruslu kadın yazar Svetlana Aleksiyeviç oldu. İsveç Kraliyet Bilim Akademisi, düzenlediği basın toplantısında, 67 yaşındaki Aleksiyeviç'in 'çağın acıları ve cesaretini anıtlaştıran çok sesli eserleriyle' Nobel Edebiyat Ödülü'ne layık görüldüğünü açıkladı.

2015 - Yeşilçam'ın emektar oyuncularından Sırrı Elitaş, 71 yaşında hayata veda etti.

9 Ekim

1690- Belgrad yeniden Osmanlı egemenliğine girdi.

1855- Isaac Singer dikiş makinesi motorunun patentini aldı.

1937- Nazilli Basma Fabrikası, Atatürk'ün de katıldığı törenle açıldı.

1944- Anıtkabir'in temeli Başbakan Şükrü Saracoğlu tarafından atıldı.

1944- İngiltere, Çin, ABD ve Sovyetler Birliği, ''Birleşmiş Milletler''in kurulacağını açıkladılar.

1953- Amerikalı kadın yüzücü Florance Chadwick, Çanakkale Boğazı'nın Nara Burnu ile Eceabat arasını 1 saat 50 dakikada yüzdü.

1960- Yassıada'daki sanıklarla ilgili fotoğraflar basına gösterildi.

1967- Arjantinli gerilla lideri, Küba Devrimi önderlerinden Ernesto Che Guevara 39 yaşında Bolivya'da öldürüldü.

1971- Deniz Gezmiş ve on yedi arkadaşı idama mahkum edildi.

1983- Milli Güvenlik Kurulu yetkilerini düzenleyen yasa çıktı. 1961'den beri yürürlükteki Kurulun yapısı ''danışma'' ile sınırlı olmaktan çıkarıldı.

1988- Kültür Bakanlığı, otuz altı sanatçıyı ''devlet sanatçısı'' ilan etti. Yaşar Kemal, Fazıl Hüsnü Dağlarca, Hüseyin Gezer, Füreya Koral, Zühtü Müritoğlu ve Lütfi Ömer Akad bu unvanı reddetti.

1989- Yazar Yusuf Atılgan 68 yaşında öldü.

2004- Türk Hava Kurumu tarafından Eskişehir'in İnönü ilçesinde düzenlenen ''3. Türkiye Hava Oyunları''nda 433.5 metrekare ile bugüne kadar gökyüzünde açılan en büyük bayrakla atlayış yapan THK paraşütçüsü Hakan Zengin, Guinness Rekorlar Kitabı'na girdi.

2006- Güney Kore Dışişleri Bakanı Ban Ki-mun, görev süresi 1 Ocak 2007'de dolan Ganalı Kofi Annan'ın yerine BM Genel Sekreterliğine seçildi.

2006- Kuzey Kore, tarihinde ilk kez nükleer denemede bulunduğunu dünyaya ilan etti. Deneme, bütün dünyanın tepkisini çekti, BM Güvenlik Konseyi, 14 Ekim'de ekonomik ve ticari yaptırım kararı aldı.

2011- Türkiye'nin ilk kadın matematik profesörü, İstanbul Teknik Üniversitesi Matematik Bölümü emekli öğretim üyesi Prof. Dr. Selma Soysal 87 yaşında vefat etti.

2013- Bangladeş'te muhalefet partisinin önemli isimlerinden 83 yaşındaki Abdul Alim, insanlığa karşı suç işlediği gerekçesiyle ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı.

2013- Türkiye'nin en genç ikinci profesörü unvanını 27 yaşında alan Prof. Nurettin Uzunoğlu, İstanbul'da vefat etti. Uzunoğlu, görme engelliler için Braille alfabesi ile yazılmış dünyanın ilk ve tek İngilizce Kur'an-ı Kerim mealine imza atmıştı.

2013- Yargıtay 9. Ceza Dairesi, Balyoz Planı Davası'nda aralarında emekli orgeneraller Çetin Doğan, Halil İbrahim Fırtına, Ergin Saygun, Bilgin Balanlı ve Oramiral Özden Örnek'in de bulunduğu 237 sanık hakkında mahkumiyet hükümlerini onadı.

2015 - Norveç Nobel Komitesi, bu yılki Barış Ödülü'nü 2011'deki Yasemin Devrimi'nin ardından Tunus'ta çoğulcu demokrasinin kurulmasına katkıda bulunan Tunus Ulusal Diyalog Dörtlüsü'ne verdi.

2015- Futbolda şike davasına bakan İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi, aralarında Fenerbahçe Kulübü Başkanı Aziz Yıldırım'ın da bulunduğu 36 sanığın ''şike'' ve ''örgüt'' suçundan beraatına karar verdi.