Haftanın Tarihine Bakış

Cumhuriyet döneminin ilk kağıt paraları 5 Aralık 1927'de tedavüle çıkarıldı.

Osmanlı İmparatorluğu'nda ilk banknotlar idari, sosyal ve yasal reformların gündeme geldiği Tanzimat döneminde, reformların finanse edilmesi amacıyla basıldı.

İlk Osmanlı banknotları Abdülmecit tarafından 1840 yılında "Kaime-ı Nakdiye-ı Mutebere" (Para Yerine Geçen Kağıt) adıyla hazine bonosu niteliğinde çıkarıldı.

Elle yapılan ve resmi mühür taşıyan bu paralar, 1842 yılından itibaren matbaada bastırılmaya başlandı.

Osmanlı Devleti, 1915 yılından itibaren de dört yıl boyunca 160 milyon liranın üzerinde banknot çıkardı. Bu banknotlar "evrak-ı nakdiye" adı altında Türkiye Cumhuriyeti’ne intikal etti.

Evrak-ı nakdiyeler, Cumhuriyetin ilk yıllarında para bastırılamadığından 1927 yılı sonuna kadar tedavülde kaldı.

Türkiye Büyük Millet Meclisi, 30 Aralık 1925'te kabul ettiği kanunla devletin egemenlik ve bağımsızlık sembolü olması nedeniyle yeni banknotların bastırılmasına karar verdi.

Maliye Bakanı Abdülhalik Renda başkanlığındaki komisyon 1, 5, 10, 50, 100, 500 ve bin liralık kupürlerden oluşan banknotların basılmasını kararlaştırdı.

Filigranlı kağıtlara kabartma olarak basılan banknotlar, 1 Kasım 1928 Harf Devrimi'nden önce bastırıldığı için ana metinleri eski yazı Türkçe, kupür değerleri ise Fransızca olarak yazıldı.

Tedavülde bulunan mevcut evrak-ı nakdiyeler, 4 Aralık 1927 tarihinden itibaren dolaşımdan çekildi. Türkiye Cumhuriyeti'nin bu ilk banknotları ise 5 Aralık 1927 tarihinde dolaşıma çıkarıldı.

- Belli başlı öteki olaylar

4 Aralık

1897- Osmanlı Devleti ile Yunanistan arasında barış anlaşması imzalandı.

1920- Ankara'da maaşlarını alamayan öğretmenler ilk kez grev yaptı.

1929- Türk parasının değerini yükseltmek için alınacak önlemlerle her yerde yerli malı kullanılmasını hedefleyen bir kararname yayımlandı.

1933- Eskişehir Şeker Fabrikası kuruldu.

1943- İnönü-Churchil-Roosevelt arasında Kahire Konferansı yapıldı.

1945- İstanbul'da komünizm karşıtı gösteride, Tan, La Turquie, Yeni Dünya matbaaları, Berrak ve ABC kitabevleri tahrip edildi.

1955- Türkiye'de ilk elektrikli tren, İstanbul'da Sirkeci Halkalı arasında çalışmaya başladı.

1961- İngiltere'de doğum kontrol hapları serbestçe satışa çıkarıldı.

1981- ABD Başkanı Ronald Reagan CIA'nın ülkedeki casusluk faaliyetlerine izin vererek örgütün yetkilerini genişletti.

1983- Gazeteci yazar Doğan Avcıoğlu 57 yaşında yaşamını yitirdi.

1993- Rock müzisyeni Frank Zappa 52 yaşında Los Angeles'ta öldü.

1994- Yazar, çevirmen Burhan Arpad vefat etti.

2010- Tiyatro yönetmeni ve oyuncusu Deniz Uyguner hayata gözlerini yumdu.

2010- Besteci Mustafa Sevilen 91 yaşında vefat etti.

2011- KKTC'nin tarihinde üçüncü kez genel nüfus sayımı yapıldı ve KKTC'nin nüfusunun 294 bin 906 olduğu açıklandı.

2015- Gürcistan Cumhurbaşkanı Giorgi Margvelaşvili, eski Cumhurbaşkanı Mihail Saakaşvili'nin vatandaşlıktan çıkarılmasına ilişkin kararnameyi onayladı.

2016- Avusturya'da cumhurbaşkanlığı seçimini Yeşiller Partisi'nin adayı Alexander Van Der Bellen yüzde 53,8 oyla kazandı.

5 Aralık

1492- Kristof Kolomb, Haiti'yi keşfetti.

1791- Besteci Wolfgang Amadeus Mozart, Avusturya'nın başkenti Viyana'da öldü.

1901- Çok sayıda çizgi filme imza atan Walt Disney, ABD'nin Chicago kentinde doğdu.

1920- TBMM'de ''Anadolu ve Rumeli Müdafaai Hukuk Grubu'' kuruldu, Mustafa Kemal Grup Başkanlığı'na seçildi.

1921- Britanya İmparatorluğu, İrlanda devrimci grubu Sinn Fein ile anlaşmaya vardı ve İrlanda bağımsız bir devlet oldu.

1923- Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu kuruldu.

1926- İzlenimcilik akımının kurucularından Fransız ressam Claude Monet öldü.

1927- Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk Washington Büyükelçisi Ahmet Muhtar, güven mektubunu sundu.

1927- Cumhuriyet döneminin ilk kağıt paraları tedavüle çıkarıldı.

1933- ABD'de 14 yıldır devam eden içki yasağı kaldırıldı.

1934- Türk kadınına seçme ve seçilme hakkı tanındı.

1945- Gazeteci ve iktisatçı Profesör Suphi Nuri İleri öldü.

1950- Milli Savunma Bakanlığı, Kore'deki askerlerin yüzde 10'unun kaybedildiğini açıkladı.

1978- Sovyetler Birliği, Afganistan ile 20 yıllık dostluk anlaşması imzaladı.

1987- Cibali Tütün Fabrikası yandı.

1997- Irak'ın kuzeyinde bazı kamplara yerleşerek kış mevsimini geçirmeye hazırlanan teröristlere karşı ''Süpürme Harekatı'' başlatıldı.

1998- Gazeteci Erhan Akyıldız, kalp krizi sonucu vefat etti.

2003- Türk Telekomünikasyon AŞ'nin hızlı internet uygulaması ADSL kullanıma açıldı.

2013- Bir dönem İzmir Devlet Tiyatrosu Müdürlüğü de yapan tiyatrocu Fikret Tartan, tedavi gördüğü hastanede 76 yaşında hayatını kaybetti.

2013- Güney Afrika'nın efsanevi lideri Nelson Mandela, 95 yaşında hayata gözlerini yumdu. Mandela, 10 gün süren anma törenlerinin ardından, çocukluk ve emeklilik yıllarını geçirdiği Kunu köyündeki aile mezarlığında toprağa verildi.

2016- Türk Silahlı Kuvvetlerinin (TSK) hedef istihbaratına yönelik ihtiyacını, coğrafi kısıtlama olmaksızın dünyanın her yerinden yüksek çözünürlüklü uydu görüntüsü ile karşılayacak GÖKTÜRK-1 uydusu, Fransız Guyanası'ndan fırlatıldı.

6 Aralık

343- ''Aziz Nicholaos'' ya da ''Noel Baba'' olarak da bilinen ve Antalya'nın Kale ilçesine bağlı Demre beldesinde yaşayan Aya Nikola 65 yaşında öldü.

1492- Kristof Kolomb altın araştırmaları yapmak için Santa Domingo Adası'na vardı.

1862- ABD Başkanı Abraham Lincoln, Minnesota'daki Sioux isyanına katılarak tutuklanan 303 Kızıldereli'den 39'unun asılmasına karar verdi. İdamlar 26 Aralıkta infaz edildi.

1877- Thomas A. Edison ilk ses kaydını yaptı.

1936- Çok sayıda şiiri bestelenen Şair Leyla (Saz) Hanım öldü.

1938- Fransa ve Almanya dostluk anlaşması imzaladı.

1940- Yunanistan, Arnavutluk'ta Premete kentini işgal etti.

1941- İngiltere, Romanya, Macaristan ve Finlandiya'ya savaş ilan etti.

1959- ABD Başkanı Eisenhower, resmi bir ziyaret için Türkiye'ye geldi.

1971- Hindistan, Pakistan'dan bağımsızlığını ilan eden Bangladeş Demokratik Cumhuriyeti'ni tanıdığını açıkladı.

1972- Yazar, gazeteci Adnan Veli Kanık 56 yaşında öldü.

2007- Heykeltıraş Prof. Dr. Tankut Öktem, Üsküdar'daki trafik kazasında öldü.

2013- Yargıtay 9. Ceza Dairesi, İstanbul'daki şantaj ve askeri casusluk davasında, sanıklar İbrahim Sezer, Yücel Çipli, Şafak Yürekli'nin aralarında bulunduğu 43 sanık hakkında verilen mahkumiyet ve beraat kararlarını onayladı.

2013- Ürdün, BM Güvenlik Konseyi üyeliğine seçildi.

2016- Anadolu Ajansı, Anadolu Yayıncılar Derneğince düzenlenen "2. Anadolu Medya Ödül Töreni"nde, "Yılın Haber Ajansı" ödülüne layık görüldü.

7 Aralık

1842- New York Filarmoni Orkestrası ilk konserini verdi.

1894- Süveyş Kanalı'nı hayata geçiren Fransız diplomat Ferdinand de Lesseps öldü.

1921- Sadrazam Sait Halim Paşa, Roma'da bir Ermeni tedhişçi tarafından öldürüldü.

1925- İstiklal Mahkemesi, Erzurum'da çalışmalarına başladı.

1932- Muhsin Ertuğrul'un ''Bir Millet Uyanıyor'' filmi gösterime girdi.

1941- Japon uçakları Amerikan deniz üssü Pearl Harbor'u bombaladı. 5 savaş gemisi, 14 gemi, 200 uçak kaybedildi, 2 bin 400 kişi öldü.

1944- Reşat Ekrem Koçu'nun İstanbul Ansiklopedisi'nin ilk fasikülü çıktı.

1956- ''Çalıkuşu''nun yazarı Reşat Nuri Güntekin 67 yaşında Londra'da öldü.

1958- İstanbul'da sokaklarda ''hoola-hoop'' (hulahop) çevirmek yasaklandı.

1972- Apollo 17 uzay mekiği, Cape Canaveral Uzay Üssü'nden fırlatıldı.

1974- ''Hayali Küçük Ali'' olarak tanınan Karagöz oynatıcısı, yazar Mehmed Muhiddin Sevilen 88 yaşında öldü.

1979- İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Cavit Orhan Tütengil, uğradığı saldırıda 58 yaşında hayatını kaybetti.

1988- Nemrut Dağı Ulusal Parkı açıldı.

1988- Ermenistan'daki depremde yaklaşık 100 bin kişi öldü.

1991- Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonunun (DİSK) Genel Kurulu 11 yıl aradan sonra toplandı.

1992- Fotoğraf sanatçısı yönetmen Şahin Kaygun 41 yaşında vefat etti.

1993- Ressam Abidin Dino 80 yaşında öldü.

2002- Türkiye güzeli Azra Akın, Londra'da yapılan yarışmada Dünya Güzeli seçildi.

2004- Sahnede kaza sonucu komaya giren tiyatro sanatçısı Eren Uluergüven'e beyin ölümü tanısı konuldu. Uluergüven'in organları hastalara nakledildi.

2006- Cargill, Bursa 1. İdare Mahkemesinin ''yürütmeyi durdurma'' kararı üzerine 47 gün ara verdiği üretime yeniden başladı.

2009- Teröristlerin Tokat'ın Reşadiye ilçesi Sazak köyü yakınında düzenledikleri saldırıda 7 asker şehit oldu, 3 asker yaralandı.

2015- Çorum'da ev için yapılan temel kazısı sırasında Roma dönemine ait yaklaşık bin 900 yıllık lahit bulundu.

2016- Gülhane Askeri Tıp Akademisi (GATA) yoğun bakım servisinde yaklaşık bir aydır kalp yetmezliği tedavisi gören eski TBMM Başkanı İsmet Sezgin, 88 yaşında hayatını kaybetti.

8 Aralık

1808- Napolyon Bonapart komutasındaki Fransız ordusu Madrid'e girdi.

1911- Mustafa Kemal, Bingazi-Derne-Tobruk bölgesinde yerli halkı örgütleyerek, İtalyan kuvvetlerine karşı başarılı direnişlerde bulundu.

1941- Amerika ve İngiltere, Japonya'ya savaş ilan etti.

1948- Birleşmiş Milletler, Güney Kore'nin tanınmasını onayladı.

1967- Kıbrıs'taki kriz sonrasında Yunan askerlerinin adadan tahliyesine başlandı.

1980- Şarkıcı John Lennon bir hayranı tarafından öldürüldü.

1987- 9. Nantes 3 Kıta Film Şenliği'nde büyük ödül Ömer Kavur'un ''Anayurt Oteli'' filmine verildi.

1992- TBMM, Somali'ye asker gönderilmesini kararlaştırdı.

1995- Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu (KESK) kuruldu.

2000- Uluslararası Halter Federasyonunun Atina'daki kongresinde ilk kez bir sporcu olarak Naim Süleymanoğlu asbaşkanlığa seçildi.

2015- ABD'de Cumhuriyetçilerin başkan aday adaylarından Donald Trump, göçmen ya da turist olarak ülkeye girmek isteyen Müslümanların alınmaması çağrısı yaptı.

2016- Kamuoyunda "Kozmik Oda" olarak anılan soruşturmayı yürüten, FETÖ'ye yönelik soruşturma kapsamında gözaltına alınan eski Ankara Cumhuriyet Savcısı Mustafa Bilgili tutuklandı.

2016- Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Suriye'de rejiminin, sivillerin tahliyesi amacıyla Halep'teki askeri operasyonlarına ara verdiğini açıkladı.

2016- Oya Baydar, "Sıcak Külleri Kaldı" adlı romanıyla 2016 Türk-Fransız Edebiyat Ödülü'nü Paris'te düzenlenen törenle aldı.

9 Aralık

1893- İstanbul'da günlerdir süren soğuk hava yüzünden Haliç dondu.

1917- Kudüs, İngiliz ordularının işgal etmesiyle Osmanlı Devleti'nin elinden çıktı.

1923- İstanbul'da, Ağa Han'ın Başbakan İsmet Paşa'ya gönderdiği mektubu yayımlayan gazeteciler tutuklandı.

1925- Yerli kumaştan elbise giyilmesi kanunu çıktı.

1926- Darülelhan'da (konservatuar) Türk müziği öğretimine son verildi.

1928- Latin harfleriyle ilk mezar taşı dikildi. Avukat Ali Kemal Bey, annesi Aliye Hanım'ın mezar taşını Latin harfleriyle yazdırdı.

1938- Başkent Ankara'nın yeni tren garı hizmete açıldı.

1945- Fenerbahçe, Yunanistan'ın Enosis takımını 5-1 yendi.

1949- Birleşmiş Milletler, Kudüs'te yönetimi aldı.

1950- Harry Gold, II. Dünya Savaşı sırasında atom bombasının sırlarını Sovyetler Birliği'ne verdiği için 30 yıl hapisle cezalandırıldı.

1952- Tiyatro sanatçıları Ruhi Su, Ulvi Uraz, Aclan Sayılgan, Kemal Bekir Özmanav, Süheyl Terek tutuklandı. Sanatçıların Paris'te faaliyet gösteren ''İleri Jön Türkler'' örgütüyle ilişkileri olduğu iddia edildi.

1957- Kurtuluş Savaşı komutanlarından emekli Tümgeneral Ali İhsan Sabis öldü.

1987- Gazze Şeridi'ndeki Cebaliye mülteci kampına İsrail askerinin saldırısı ile ''intifada''nın ilk şehitleri verildi.

1997- Soprano Zehra Yıldız, beyin kanaması sonucu öldü.

1999- Düzce'nin il, Kaynaşlı ve Derince'nin ilçe yapılmasına ilişkin Kanun Hükmünde Kararname Resmi Gazete'de yayımlandı.

2003- Eski Başbakan Mesut Yılmaz ile Eski Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Cumhur Ersümer hakkında, Türkbank ihalesine fesat karıştırdıkları gerekçesiyle Meclis Soruşturması açıldı.

2004- STFA Grubunun kurucularından Fevzi Akkaya, 97 yaşında vefat etti.

2007- Türk-İş'in 20. Genel Kurulu'nda genel başkanlığa son yönetimde genel sekreterlik görevini yürüten Mustafa Kumlu seçildi.

2007- ''İktisadın duayeni'' olarak tanınan Prof. Dr. Sabahattin Zaim, 81 yaşında İstanbul'da tedavi gördüğü hastanede vefat etti.

2015- Birleşmiş Milletler (BM) İklim Değişikliği Taraflar Konferansı (COP21)'na katılan 38 ülkenin, küresel jeotermal enerjinin payını artırmak için Küresel Jeotermal İttifakı'nı kurduğu açıklandı.

2015- Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansının (TİKA) çalışmaları sonucunda, 1566'daki Zigetvar Kuşatması sırasında hayatını kaybeden Kanuni Sultan Süleyman'ın iç organlarının defnedildiği yer bulundu.

2016- Dünyanın yörüngesinde dolaşan ilk Amerikalı astronot, eski denizci ve senatör John Glenn, 95 yaşında hayatını kaybetti.

10 Aralık

1774- Kazak isyanı önderi Pugaçev idam edildi.

1896- Alfred Nobel öldü.

1898- İspanyol-Amerikan savaşı sonrasında, Paris Barış Antlaşmasıyla Küba, İspanya'dan bağımsızlığını kazandı.

1901- İlk Nobel ödülleri verildi.

1918- Trabzon'da Faik Ahmet (Barutçu) tarafından çıkarılan ''İstikbal'' gazetesinin ilk sayısı çıktı.

1919- Kaptan Ross Smith, İngiltere'den Avustralya'ya uçan ilk insan oldu.

1923- Türkiye Cumhuriyeti ile Arnavutluk Hükümeti arasında Dostluk Antlaşması imzalandı.

1948- Birleşmiş Milletler Meclisi, İnsan Hakları Beyannamesi'ni kabul etti. Türkiye İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi'ne kabul oyu verdi.

1948- Türkiye, BM Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) üyesi oldu.

1972- Besteci Hakkı Derman öldü.

1986- Türk asıllı Bulgar halterci Naim Süleymanov (Süleymanoğlu) Avustralya'da Türkiye'ye iltica etmek istediğini bildirdi.

1988- Türkiye'de ilk karaciğer nakli gerçekleştirildi. Ameliyatı Hacettepe Üniversitesinden Prof. Dr. Mehmet Haberal yaptı. Bursalı Ahmet Aktaş'ın karaciğeri, korneaları ve böbrekleri beş hastaya nakledildi.

1994- FKÖ lideri Yaser Arafat, Şimon Peres ve İzak Rabin, Nobel Barış Ödülü aldı.

2000- İsveç'teki Avrupa Kros Şampiyonası'nda Türkiye genç bayanlar takımda gümüş, aynı kategoride Elvan Can ile tarihinde ilk kez bronz madalya kazandı.

2006- Şili'de 1973 yılındaki kanlı darbeden sonra ülkeyi 1990'a kadar yöneten diktatör Augusto Pinochet, 91 yaşında öldü.

2008- Çeçenistan ordusunda bir dönem binbaşı rütbesiyle görev yaptığı belirtilen İslam Canibekov, Ümraniye'deki evinin önünde silahla öldürüldü.

2009- Bursa'nın Mustafakemalpaşa ilçesindeki bir maden ocağında meydana gelen grizu patlamasında 19 işçi hayatını kaybetti.

2011- Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, YÖK Başkanlığına İstanbul Şehir Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Gökhan Çetinsaya'yı atadı.

2013- Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü (OPCW), Suriye’deki kimyasal silahların imha edilmesi yönündeki yoğun çabalarından dolayı, 2013 Nobel Barış Ödülü'ne layık görüldü. Örgütün Genel Direktörü Ahmet Üzümcü, ödülü Nobel Barış Ödülü Komitesi Başkanı Thorbjörn Jayland'dan aldı.

2015- Türk Hava Yolları (THY), Fransa'da düzenlenecek 2016 Avrupa Futbol Şampiyonası'nın (EURO 2016) ilk resmi havayolu ortağı oldu.

2016- Beşiktaş-Bursaspor maçının ardından Vodafone Arena yakınlarındaki Çevik Kuvvet polislerine bombalı araçla, Maçka Parkı'ndaki kontrol noktasına ise canlı bomba ile saldırı gerçekleştirildi. Hain saldırıda biri emniyet müdürü biri emniyet amiri olmak üzere 38 polis şehit oldu, 7 sivil hayatını kaybetti. Çoğunluğu polis 238 kişi ise yaralandı.