Halomonadaceae GFAJ-1 arsenikle ürüyor

NASA'da görevli bilim insanları dün gerçekleştirdiği basın toplantısında, gezegenimizde şimdiye kadar hiç görülmemiş yeni bir yaşam formu keşfettiklerini açıkladı. Halomonadaceae ailesi altında konumlandırılan ve GFAJ-1 kodu ile tanımlanan bu yeni bakteri türünü dünyamızdaki tüm canlılardan ayıran son derece önemli bir özelliği var ki o da kendisinin son derece kuvvetli bir zehir olan ve yaşayan hemen tüm canlılar için maruz kalınması büyük tehlike arzeden arsenik ile de üreyebiliyor olması. Şimdiye değin gezegenimizde bunu yapabilen hiçbir canlı türünün varolmaması ise durumu daha da önemli kılar nitelikte.

Dünya üzerinde yaşayan tüm canlı organizmalar DNA, RNA, protein ve lipid'lerinin kimyasal yapılarında 6 ana elementi kullanıyorlar. Biyomoleküllerin temel yapıtaşları olan ve yaşamın gelişimi için ana unsurlar olarak kabul gören bu elementler karbon, hidrojen, azot, oksijen, fosfor ve kükürtten oluşuyor. Fakat işte keşfedilen bu yeni bakteri türü arseniği fosforla yer değiştirebilme yani arsenikle de üreyebilme özelliğine sahip. Dahası fosforun bulunmadığı fakat orta derecede arsenik zenginliğine sahip olan yerlerde bakteri için uygun yaşam koşulu sağlıyor. Ki zaten bakterinin keşfedildiği yer de Kaliforniya'nın doğusunda yer alan ve zengin arsenik miktarına sahip olduğu bilinen Mono Lake gölü. Bakterinin yoğun arseniğe maruz kalması halinde yaşamını sürdürüp sürdüremediği hakkında henüz kesin bir tanı bulunmasa da, gerek mevcut durumu ve gerekse ait olduğu üst familyasının arsenik biriktirici bir özellliğe sahip olduğunun bilinmesinden hareketle kendisinin arnesiği DNA ve proteinleri ile bütünleşik hale getirme yetisine sahip olduğu düşünülüyor.

Bakteri üzerinde yapılan çalışmalarda elde edilen ilginç bir diğer sonuçsa arsenikle beslenmesinin fosforla beslenmesine kıyasla daha yavaş süreli bir büyüme arzetmesine karşın nihai anlamda arsenikle beslenen hücrelerin morfolojik olarak fosforla beslenenlere kıyasla 1.5 kat daha fazla hacime sahip olması ve arsenikle beslenen hücrelerin dahilinde fosfor beslenmesinde rastlanmayan kofula benzer büyük çaplı boşluklar gelişmesi. Yine bu beslenme koşullarında bakterinin altı gün içerisinde hücre sayısını 20 kat arttırması ise bir diğer önemli bulgu.

Bu keşfin en önemli sonucu ise hiç kuşkusuz bilim dünyasının yaşamın gelişimi için öngördüğü olmazsa olmaz unsurları yeniden tanımlamak zorunda kalacak olması. Çünkü GFAJ-1 gezegenimizde yaşamın gelişimi için standart kabul edilen elementlerin mutlak olmayabileceğini kanıtlamış durumda bizlere.