KEMAL CEYLAN - Anadolu'nun ilk medeniyetlerinden Hititlerin baskenti Çorum'un Bogazkale ilçesindeki Hattusa'nin girisine aslina uygun olarak kerpiçten insa edilen 65 metre uzunlugundaki örnek Hitit surlari, hemen her yil onlarca isçinin yaklasik 2,5 aylik çalismasiyla kisa hazir ediliyor.
Dönemin kazi baskani Prof. Dr. Jürgen Seeher öncülügünde Japonya merkezli JTI sirketinin sponsorlugunda, Hititlerin tespit edilebilen sehirlesme ve mimari özelliklerini somutlastirmak amaciyla ören yerinin güneyine 65 metre uzunlugunda sur insa edilmesi için 2003'te çalisma baslatildi.
Ören yerini çevreleyen yaklasik 7 kilometre uzunlugundaki surun yüzde 1'ini ayaga kaldirmak amaciyla yaklasik 2 bin 700 ton kil toprak, 100 ton saman ve 1500 ton su kullanilarak her biri 34 kilogram ve 45 x 45 x 10 santimetre ölçülerinde 64 bin kerpiç tugla üretilmis, 3 yil süren çalismalar sonunda insa edilen 8 metre yüksekliginde 3 sur ve 12 metre yüksekliginde iki kule, dönemin Kültür ve Turizm Bakani Atilla Koç'un da katildigi törenle ziyarete açilmisti.
Ziyaretçilere Hititlerin yaklasik 3 bin yil önce ne kadar ihtisamli kentler kurdugunu göstermek amaciyla insa edilen Hitit surlari, zaman içinde Çorum'un simgelerinden biri haline geldi.
Turistlerin önünde hatira fotografi çektirdigi Hitit surlarinin önündeki açik alanda sosyal ve kültürel etkinlikler düzenleniyor.
Deneysel arkeolojinin en önemli örnekleri arasinda gösterilen Hitit surlari, günümüzden yaklasik 3 bin yil önce sur insa etme ve bu surlarin ayakta tutulmasi için yapilan bakim çalismalarinin ölçülmesi açisindan arkeoloji dünyasina bilgi veriyor.
Hattusa Ören Yeri'nin simdiki Kazi Baskani Prof. Dr. Andreas Schachner, AA muhabirine, 15 yil önce insa edilen surlarda hemen her yil bakim çalismasi yaptiklarini, bu çalismalarin is gücü ve ekonomi açisindan ciddi bir yük olusturdugunu ancak Hitit Devleti'nin, kenti çevreleyen 7 kilometrelik surun insasi ve bakimi için ne kadar çaba sarf ettigi hakkinda da fikir sahibi olmalarini sagladigini söyledi.
Kerpiç isçiliginde usta isçilerle her yil yaklasik 2,5 ay onarim çalismasi yapildigini belirten Schachner, "Surlarimiz güneste kurutulan kilden yapilmis kerpiçten insa edildigi için hemen her sene tamirattan geçirilmesi gerekiyor. Biz hem bozulan kerpiçleri degistiriyoruz, bozulan kisimlari yeniliyoruz ve ayni zamanda gereken yerleri yeniden siviyoruz. Bu sekilde kis mevsimine hazirliyoruz." dedi.
- "Onarim çok büyük bir külfet ve is gücü gerektiriyor"
Bakim çalismasiyla bir yandan suru ayakta tutarken, diger yandan da Hititler hakkinda bazi bilgilere ulasma imkani bulduklarini dile getiren Schachner, "Bu onarim çok büyük bir is gücü gerektiriyor. Ancak arkeolojik ya da tarihsel olarak Hititler döneminde bu surlari yapmak ve ayakta tutmak için, anitsal yapilari ayakta tutabilmek için ne kadar efor harcamalari gerektigi konusunda da bize fikir veriyor. Dolayisiyla bu çalismalarin is gücü anlaminda götürüsü olsa dahi tarihsel açidan böyle bir getirisi var." diye konustu.
Onarim çalismalarinin eylül sonu itibariyla tamamlandigini aktaran Schachner, "Serin havada kil çamur yeterince kurumuyor, bu da kis aylarinda baska sorunlara neden oluyor. Dolayisiyla eylülde bitirmemiz gerekiyor." ifadesini kullandi.
Schachner, kazilarda elde edilen verilere göre insa edilen surun Çorum halki tarafindan benimsendigini, Bogazkale'de bir otelin sur seklinde insa edilmesi gibi yereldeki modern mimari için bazi yapilara esin kaynagi olmasinin da mutlulugunu yasadigini anlatti.
- "Bu sadece bir örnekleme"
Ören yerinin etrafini çevreleyen surun yalnizca yüzde 1'lik kisminin ayaga kaldirildiginin altini çizen Schachner, sunlari kaydetti:
"Sonradan yapildi, belki yüksekligi de orijinalinden farkli olabilir ama orijinal plan üzerinde kuruldugu için bizlere Hitit mimarisinin ihtisamiyla ilgili fikir veriyor. Bu nedenle çok önemli bir deneme bu. Ayrica bunun deneme olarak kalmasi gerekiyor. Bütün ören yerini bu sekilde surla çevirsek, o zaman yapay bir sey yaratmis oluyoruz. Bu sadece bir örnekleme. 'Hitit sehri bu sekilde olabilir' demek için var ancak yüzde 100 öyledir diyemeyiz. Çalismamiz benimsenmis ve modern uygulamalara esin kaynagi olmus. Böylece Çorum'un bir simgesi haline de geldi."
Hattusa'daki Örnek Hitit Surlari Her Yil Zorlu Kis Sartlarina Hazirlaniyor
Hititlerin tespit edilebilen sehirlesme ve mimari özelliklerini somutlastirmak amaciyla 15 yil önce insa edilen örnek Hitit surlari, her yil yaklasik 2,5 ay süren bakim çalismasiyla zorlu kis sartlarina hazirlaniyor Hattusa Kazi Baskani Prof. Dr. Andreas Schachner: 'Sonradan yapildi, belki yüksekligi de orijinalinden farkli olabilir ama orijinal plan üzerinde kuruldugu için bizlere Hitit mimarisinin ihtisamiyla ilgili fikir veriyor. Bu nedenle çok önemli bir deneme bu' 'Bu onarim büyük is gücü gerektiriyor ancak arkeolojik ya da tarihsel olarak Hititler döneminde, bu surlari yapmak ve ayakta tutmak için, anitsal yapilari ayakta tutabilmek için ne kadar efor harcamalari gerektigi konusunda da bize fikir veriyor'
