Hayvancılığa Çukurova'dan Aday Boğa Desteği

ÖMER FANSA - Adana'daki Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü, yetiştirdiği aday boğalarla ülke hayvancılığına destek veriyor.

Türkiye'nin önemli tarımsal üretim merkezlerinden Çukurova'da hayvancılık alanında da önemli çalışmalar gerçekleştiriliyor. Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü tarafından yaklaşık 15 yıldır yürütülen 'Anadolu Alacası Geliştirme Projesi' kapsamında bugüne kadar aralarında yurt dışına gönderilenlerin de olduğu çok sayıda aday boğa embriyo transferi yöntemiyle elde edildi.

Merkezde bulunan ve kaliteleri belgelenmiş, belirli bir süt veriminin üzerindeki yaklaşık 40 inek, belirli muamelelerin ardından genetik olarak üstün nitelikli damızlık boğalardan sağım yoluyla elde edilen spermaları ile suni dölleniyor.

Elde edilen embriyo, 7 gün sonra bu ineklerden alınarak incelenip değerlendiriliyor ve yine merkezde bulunan yaklaşık 250 baş taşıyıcı ineklere nakledilerek taşıyıcı hayvanların embriyo transferi yöntemiyle gebe kalmaları sağlanıyor, devamında yavru elde ediliyor.

Bu yöntemle, damızlık inekler yerine taşıyıcı inekler gebelik yaşayacağı için yüksek damızlık değeri ve genetik kapasiteye sahip bir inek, bir yılda 8-16 yavru verebiliyor. Böylece türün ıslah süresi daha kısalırken, üstün nitelikli bir dişi damızlıktan yaşamı boyunca daha kısa sürede daha çok sayıda kaliteli hayvan elde ediliyor.

- Aday boğalar, yaşamları süresince takip ediliyor

Gebelik sonucu elde edilen yavrulardan dişi olanlar merkezde damızlık veya taşıyıcı olarak değerlendirilirken, erkek olanlar damızlık aday boğa olma durumlarına göre inceleniyor. Erkek buzağılar, aday boğa olarak resmi veya özel sperma üretim merkezlerine ulaştırılıyor.

Ulaştırılan bu hayvanların da hayatları boyunca elde edilen spermaları ile yapılan suni döllemeler ve döllemelerden doğan yavruların süt verimi gibi birçok konu detaylı bir şekilde takip edilip, hayvanın dünya standartlarına uygun damızlık boğa unvanı kazanması için veri toplanıyor.

Enstitü bünyesindeki embriyo transfer ünitesinde bu şekilde yıllık ortalama 100-200 transfer gerçekleştiriliyor. Bugüne kadar aralarında yurt dışına gönderilenlerin de olduğu 70 aday boğa elde edilip ülke hayvancılığına kazandırıldı. Bu boğalar, verildikleri resmi veya özel sperma üretim merkezlerine ve satıldıkları özel çiftliklerde mevcut türden daha fazla süt veren yeni damızlık yavrular elde edilmesine katkı sunuyor.

- Dondurulmuş embriyo nakli hedefleniyor

Enstitü Müdürü Abdullah Çil, AA muhabirine yaptığı açıklamada, projeyle, 'Holstein' ırkında ülke şartlarına uygun, test edilmiş boğaların geliştirilmesini, kaliteli sperma üretiminde dışa bağımlılığın kaldırılmasını, hayvanlarda kısa sürede genetik ilerleme sağlanmasını, en iyi boğa ve en iyi ineğin kombinasyonuyla elde edilen üstün verimli yavruların damızlık değerinin arttırılmasını amaçladığını söyledi.

Projede üretilen buzağılardan aday boğaların temin edilerek bu hayvanların kaliteli, süt verimi yüksek türlerin genlerinde kodlandığı sperma üretiminin yapıldığını belirten Çil, enstitüde bugüne kadar bin 917 embriyo transferi gerçekleştirildiğini ve bu transferlerden 429 buzağı elde edildiğini kaydetti.

Enstitünün altyapı ve uzman personeli sayesinde sahada embriyo transferi yapabilecek ve sahada çalışacak uygulayıcıların eğitimlerinin yapılacağı bir merkez haline geldiğine dikkati çeken Çil, 'Bu aşamadan sonra daha ileri hedeflerimiz var. En büyük hedefimiz dondurulmuş ticari şartları taşıyan embriyo üretmek. Şu anda merkezde bir embriyoyu, verici hayvandan alıp diğer taşıyıcı hayvana nakledebiliyoruz ancak bunun bir sonraki aşaması enstitü bünyemizde elde ettiğimiz embriyoların dondurularak muhafaza edilmesi, ihtiyaç anında resmi kurumlara veya özel çiftliklere ulaştırabilmek. Bu çok önemli bir gelişme olacak.' ifadelerini kullandı.

Çil, dondurulmuş embriyo üretimi ve sahada transferinin yaygınlaştırılmasıyla özel çiftliklerin damızlık ihtiyacını kendi içinden karşılanıp damızlık ithalinde dışa bağımlılığın azalacağını belirtti.

Çil ayrıca, 'Üstün verimli dişilerden maksimum sayıda yavru elde edilmesiyle hayvancılıkta ciddi ekonomik tasarruf ve girdi sağlanması mümkün olacaktır' diye konuştu.