Hüseyin Şen, 'Kocaeli İstanbul'u Anadolu'ya Bağlayan Köprüdür'

Kocaeli Büyükşehir Belediyesi’nin düzenlediği “Uluslararası Orhan Gazi ve Kocaeli Tarihi-Kültürü Sempozyumu- V” devam ediyor. Sempozyumda Selçuk Üniversitesi Araştırma Görevlisi Hüseyin Şen ve Faruk Emre Özünlü sunum yaptı. Hüseyin Şen sunumlarında Kocaeli’nin köklü tarihi, İstanbul’u Anadolu’ya bağlayan manevi bir köprü vazifesi gördüğü ve pek çok dini şahsiyetin türbesinin bulunduğu bir şehir olduğunu söyledi.

Şen, bu şahsiyetlerden birisinin Kocaeli’nin Gölcük İlçesi Örcün köyünde türbesi bulunan Sultan Baba olduğunu belirtti.

Şen konuşmasında, asıl adı İbrahim Ethem olan Sultan Baba’nın II. Mehmed döneminde yaşadığını, hayatını ilim, irfan ile geçirdiğini ve halk arasında pek çok kerameti anlatılan Sultan Baba menkıbelerinin Türk halk hikayelerinin bir türü olduğunu dile getirdi. Hüseyin Şen Sultan Baba menkıbelerinin yanı sıra Vladimir Propp’un ’Masalın Biçilimi’ adlı eserinde ortaya koyduğu yapısalcı ve çözümleyici yaklaşım ile değerlendirerek sunumu tamamladı.

Türklerde resim ve minyatür sanatlarının tarihinin Orta Asya’da tarih sahnesine çıktıkları devirlere uzandığını belirten Kocaeli Üniversitesi Öğretim Görevlisi Pelin Güleda Karadeniz ise Osmanlı minyatürünün daha çok anlatıma yönelik olduğunu vurguladı. Genellikle devlet büyüklerinin hayatını konu alan minyatürlerde padişahın tahta çıkışı, düğün, sünnet, cenaze törenleri ve savaş meydanları gibi konuların tasvir edildiğini söyleyen Karadeniz , Orhan Gazi döneminde yapılan herhangi bir minyatüre ulaşılamadığını ancak 15. yüzyıla gelindiğinde Orhan Gazi dönemini konu alan Nakkaş Ali Çelebi ve Nakkaş Osman’a ait minyatürlerin Hürname’de mevcut olduğunu söyledi.



Kocaeli Üniversitesi Öğretim Görevlisi Yıldırım Karadeniz ,Kocaeli’nde bulunan birçok tarihi yapıda kalem işi tekniği ile yapılmış bezemeler görüldüğünü ve bu yapılar arasında konakların önemli bir yer tuttuğunu söyledi.

Karadeniz söyleşisinde Kocaeli’nin Dilovası ilçesine bağlı Demirciler köyünde bulunan ve Süleymaniye müderrisi Abdullah Şerif Ağa tarafından yapılan 1825 yılına ait Demirciler Konağı kalem işlerini ele aldı. Karadeniz, "Kalemişi sanatı kökeninde Orta Asya’da 8-9’uncu yüzyıllarda Türk Uygur sanatı ile başlamış ve Türklerin göçleri ile Anadolu topraklarına taşındı türklerin İslam dinini kabulü ile stilize motif ve kompozisyonların İslam sanatı ile olan birebir örtüşmesi, bu tarz desen ve uygulamaların gelişmesini sağlamıştır. İslamın kabulü ile gelişen klasik sanatları Büyük Selçukludan başlayarak cumhuriyet sonrası ve günümüze kadar gelen tarihsel bir süreç yaşamıştır, yapıldığı dönemin üslubunu yansıtması bakımından çok önemli görülen konak bezemelerinin detaylı şekilde analiz edilerek gelecek nesillere doğru bir şekilde aktarılması sağlanmış olacaktır" dedi.

Osmanlı sanatında görülen en önemli değişimlerinden biri mimari süsleme alanında yeni bir süsleme olarak katılan kalemişi bezemeleri olduğunu, ilk örneklerini dönemin başkenti Bursa’da verdiğini, kısa sürede Anadolu ve Osmanlı’nın o dönemki coğrafi sınırlarında hızla yayıldığını anlatan Sanat Tarihçisi Esra Çelik hemen hemen tüm yapı gruplarında karşılaşılan bu bezemelerin önemli örneklerinin Kocaeli’nde bulunduğunu söyledi.

Çelik, Başkent Bursa’ya ve daha sonra Başkent olan İstanbul’a yakın olması nedeniyle önemli bir konuma sahip olan Kocaeli gerek merkez ilçelerinde gerekse diğer ilçelerinde farklı tekniklerle yapılmış bezemelere sahip pek çok yapıya rastlandığını belirtti.

Bunların yanı sıra yaptıkları çalışmada Kocaeli kültüründe önemli bir yere sahip olan İzmit’teki Orhan Camii, Akçakoca Camii, Fevziye Camii, Pertev Mehmet Paşa (Yeni Cuma) Camii, Saraylı Camii gibi 14. Ve 20. yüzyıllara ait dini mimari yapılarında yer alan Kalem işlerinin tarihsel süreç içerisinde ugradıkları değişimleri de anlattı.