IKBY'deki Başkanlık Kurumu Büyük Bir Muammaya Dönüştü

Barzani'nin, 2005'te başlayıp Kasım 2017 tarihinde bıraktığı başkanlık koltuğuna siyasi kriz ve partiler arasında ortak bir uzlaşının sağlanmaması nedeniyle, yetkileri başkanlık seçimlerine kadar geçici bir süreliğine başbakanlık, meclis ve adalet komisyonuna devredildi.

IKBY yasalarına göre, normal şartlarda bölge başkanını meclis değil halk doğrudan seçiyor. Bölgedeki milletvekili seçimleriyle birlikte başkanlık seçiminin de yapılması gerekiyordu.

Ancak IKBY Meclisi, oy çokluğuyla önceki gün 30 Eylül tarihinde sadece milletvekili seçimlerinin yapılmasına, başkanlık yetkilerinin daha önce devredilen kurumlarda kalmasına ve söz konusu başkanlığın da askıya alınması kararı aldı.

Bu kararla birlikte siyasi partiler başta olmak üzere bölge sakinleri arasında başkanlık kurumunun akıbetinin ne olacağı gündeme gelerek yeni bir tartışma konusuna dönüştü.

- Goran, hedefimiz başkanlık sisteminin lağvedilmesi

IKBY'de muhalefetin başını çeken Goran (Değişim) Hareketi, Barzani ile girdiği siyasi çekişme nedeniyle, bölgesel başkanın halk değil ancak meclis tarafından seçilmesini ve yetkilerinin de kısıtlanmasını talep ediyordu.

Barzani'nin görevi bırakmasından sonra ise Goran'ın tutumu değişerek, başkanlığın tamamen lağvedilmesi ve ortadan kaldırılması yönünde.

Goran Hareketi Erbil Milletvekili Ali Hama Salih, AA muhabirine konuya ilişkin yaptığı açıklamada, "Yeni dönemdeki ajandamız, başkanlık makamının lağvedilmesi yönünde.” ifadesini kullandı.

Bölgesel başkanlığın halk tarafından seçilmesinden yana olmadıklarını yineleyen Salih, “Başkanlık makamının feshedilmesi için çalışacağız. 30 Eylül milletvekili seçimlerden sonra bu konuyla ilgili kesin karar verilecektir." dedi.

- Yekgirtu, ya başkan seçilmeli ya da tamamen lağvedilmeli

IKBY'de Müslüman Kardeşler Teşkilatı'na yakınlığıyla bilinen Kürdistan İslami Birlik Partisi (Yekgirtu), meclisin aldığı karara karşı çıkıp yayımladığı yazılı açıklamada, son 2 yıldır bölgede meydana gelen krizin ana kaynağının başkanlık olduğunu ileri sürdü.

Açıklamada, başkanlık kurumunun askıya alınmasının kördüğüm haline gelen sorunlara çözüm üretmediği aksine sadece sorunları ertelemenin ötesine geçmediği yönünde.

Bölgesel başkanlık krizinin ortadan kaldırılması için önlerinde iki seçenek olduğu belirtilen açıklamada, "Başkanlık seçimlerinin, 30 Eylül tarihinde yapılması ve bu kurumun tamamen lağvedilmesi gerekir." dedi.

- Komel, başkanlık seçimleri yapılması gerekiyor

Ali Bapir liderliğindeki İslami Toplum Partisi (Komel) ise 30 Eylül seçimlerinde yeni başkanın seçilmesi görüşünde ısrar ediyor.

Komel Milletvekili Mervan Galali, başkanlık meselesindeki tutumlarına ilişkin, “Biz meclisten geçen yasaya karşı çıktık. Yasanın maddelerinde birçok teknik sorun var. Bu yasadan kamu kurumları zarar görecek. Dolayısıyla başkanlık seçiminin yapılması taraftarıyız." dedi.

- Bizotnava, başkanlık kurumu korunmalı

Kürdistan İslami Hareketi Partisi (Bizotnava) Milletvekili Ari Abdüllatif ise Komel ve Yekgirtu gibi mecliste oy çokluğuyla onaylanan karara karşı olduklarını belirterek, "Milletvekili, bölgesel başkanlık ve yerel seçimlerin 30 Eylül’de yapılmasını destekliyoruz.” diye konuştu.

Bölgesel başkanlığın önemli bir kurum olduğunu vurgulayan Abdüllatif, korunması ve partilerin aday göstererek seçimin önünün açılması gerektiğini söyledi.

- KYB, parlamenter sistemden yanayız

Süleymaniye merkezli Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) Milletvekili Abbas Fetah, partinin yayın organı Pukmedia'ya yaptığı açıklamada, başkanlık sisteminin lağvedilmesi değil başkanın nasıl seçileceği üzerinde itirazlarının olduğunu söyledi.

Fetah, IKBY'de parlamenter sistemi desteklediklerini belirterek, bölgesel başkanın halk tarafından değil meclisin seçmesini istediklerini belirtti.

- KDP'nin başkanın halk tarafından seçilmesinden yana

Barzani'nin liderliğindeki KDP'nin Duhok Milletvekili Dilşad Şaban, başkanlık meselesinin meclisin kararından ve 30 Eylül tarihinden sonra gündeme geleceğini belirterek, başkanın daha önceden olduğu gibi yine halk tarafından seçilmesinde ısrarlı olacaklarını söyledi.

Meclisin bölge halkının görüşünün tamamını yansıtmadığını savunan Dilşad, "IKBY Meclisi, bölge halkının tümünün görüşünü yansıtmıyor. Son milletvekili seçimlerinde katılım oranı yüzde 70 oldu. Oy kullanmayan yüzde 30’a da saygı duyulması gerekir." dedi.

- Barzani'nin 12 yıllık başkanlık serüveni

IKBY'de yer alan Erbil ile Duhok'ta hâkimiyeti elinde tutan KDP Genel Başkanı Mesut Barzani, 2005-2017 yılları arasında toplamda 12 yıl başkanlık görevini yaptı.

Barzani, Irak'taki Baas Rejimi'nin yıkılmasından iki yıl sonra 2005'te, uzun bir dönem ezeli rakibi ve silahlı çatışmaya girdiği dönemin Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) Genel Sekreteri Celal Talabani ile anlaşarak, IKBY Meclisi'nde oy çokluğuyla ilk başkanlık görevine başladı.

KYB ile stratejik anlaşma sağlayan Barzani, 2009 yılında halk tarafından seçilmesine karar verilen başkanlık seçimlerinde oyların yüzde 70'ini alarak 2'nci defa başkanlık koltuğuna oturdu.

IKBY'de KDP-KYB stratejik ittifakının meyvesini her alanda almaya başlarken, KYB'den ayrılıp muhalefet partisini kuran Noşirvan Mustafa'nın Goran (Değişim) Hareketi, Barzani ve Talabani'nin ittifakında çatlak oluşturdu.

Barzani'nin, 2013 yılında dolan başkanlık süresi, Goran'ın sert muhalefetine rağmen yeniden KDP-KYB ittifakı sonucu meclis çatısı altında iki yıl uzatıldı.

Başkan meselesini ciddi bir şekilde gündeme getirip, bu konuda hem KYB hem de bazı İslami partilerin desteğini arkasına alan Goran, 2015 yılında Barzani'nin görev süresinin uzatılmasına şiddetle karşı çıktı.

Barzani'nin KDP'si ise, Ağustos 2015 yılında liderlerinin görev süresinin terör örgütü DEAŞ ve ekonomik kriz gibi gerekçeleri öne sürerek 2 yıl daha uzatılmasını talep etti.

IKBY Meclis'i çatısında Goran ve ona destek verenler, başkanlık yasasının değiştirmek için oy çokluğunu elde edemeyince Barzani fiili olarak 2017 yılına kadar tartışmalı görevine devam etti.

25 Eylül 2017'deki gayrimeşru referandumun mimarisi olarak öne çıkan Barzani, Irak merkezi hükümetine bağlı ortak güçlerin Kerkük'te kısa bir süre içerisinde hakimiyeti sağlaması ve Peşmerge'nin geri çekilmesinden sonra, Kasım 2017'de başkanlık görevini resmi olarak bıraktığını ilan etti.

Irak'ın siyasi arenasında uzun yıllar adından bahsettiren Barzani, şu anda sembolik bir lider gibi KDP'nin genel başkanlık görevini yürütüyor.