İngiltere'de Açıklanan Irak Raporu

İngiltere Başbakanı David Cameron, ülkesinin 2003’te ABD öncülüğünde gerçekleştirilen Irak işgaline katılımını mercek altına alan Chilcot Raporu’nun bağımsız bir soruşturma sonucunda hazırlandığını belirterek, “Bakanlar bile raporu düne kadar görmemişti.” dedi.

İngiliz parlamentosunun alt kanadı Avam Kamarası’nda Chilcot Raporuyla ilgili konuşan Cameron, raporun 150 tanığın ifadesine dayanılarak ve gizli hükümet belgelerine erişilmesine daha önce örneği görülmemiş bir ölçüde verilen izinle hazırlandığını söyledi.

'Bu tam olarak bağımsız bir soruşturmaydı.' ifadesini kullanan Cameron, 'Bakanlar bile raporu düne kadar görmemişti. Soruşturma kapsamında Birleşik İstihbarat Komitesi evrakına, Bakanlar Kurulu tutanaklarına, İngiltere Başbakanı ile ABD Başkanı arasındaki görüşme ve konuşmaların tutanakları ile Tony Blair’in George W. Bush’a yolladığı 31 kişisel nota erişime izin verildi.' diye konuştu.

Raporun bulgularına da değinen Cameron, dönemin hükümetinin kamuoyuna verdiği bilgilerin, istihbarat servislerinin hükümete sunduğu bilgilerden 'daha kesin bir dille' ifade edildiğinin görüldüğünü söyledi.

Raporda askeri müdahale kararının alınmasına giden süreçte Blair’in danışma mekanizmalarını yeterince çalıştırmadığına dikkat çekildiğini anlatan Cameron, raporun 'özellikle askeri harekat seçeneklerin Bakanlar Kurulunda gerektiği şekilde tartışılmadığı' tespitine işaret etti.

'Zamanı geri çeviremeyiz' ifadesini kullanan Cameron, 'Ancak gereken dersleri çıkartıp bundan sonra ona göre hareket edebiliriz.' dedi.

İngiltere’nin Libya harekatında bu derslere uygun hareket ettiğini anlatan Cameron, 'Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi kararı vardı. Gereken süreçleri izledik. Temel sorunlar konusunda kapsamlı tavsiye aldık ve kara gücü kullanmadık. Onun yerine, geçici Libya hükümetiyle işbirliği yaptık.' diye konuştu.

Cameron, 'Ancak bunları doğru yapmak da müdahalenin yarattığı sorunları küçültmüyor. Libya’da bugün yaşanan güçlükler ortada.' değerlendirmesini yaptı.

Cameron, raporun gelecek hafta parlamentoda 2 gün boyunca tartışılacağını da açıkladı.

- 'Sömürge tarzı işgal'

Ana muhalefetteki İşçi Parti’sinin lideri Jeremy Corbyn de parlamentoda Chilcot Raporunu değerlendirdi.

Irak’ın ABD ve İngiltere tarafından istilasını 'sahte bahanelerle girişilmiş askeri saldırganlık' ve 'sömürge tarzı işgal' olarak nitelendiren Corbyn, şunları söyledi:

'Bu savaş yüzbinlerce insanın ölümüne milyonlarcasının sığınmacı durumuna düşmesine yol açtı. Irak toplumunu ve ülkenin alt yapısını yıktı. İşgal ölümcül bir mezhepçiliği besledi ve bu bir iç savaşa dönüştü. Bu savaş yurtta ve dünyada güvenlik sağlamak yerine terörü besledi ve bütün bölgeye yaydı.'

Corbyn, Irak’ın ve bölgenin bugün içinde bulunduğu durumun köklerinin de 2003’teki istila ve işgalde yattığını kaydetti.

İsim vermeden partisinin eski genel başkanı ve dönemin başbakanı Tony Blair’i de eleştiren Corbyn, Blair’in Irak’ın sahip olduğu iddia edilen kitle imha silahları konusunda parlamentoyu yanılttığını söyledi.

Corbyn, 'Bugün biliyoruz ki parlamento, savaşa giden süreçte yanıltıldı ve 13 yıl sonra bununla nasıl hesaplaşacağımıza karar vermeliyiz. Chilcot Raporu'nda adı anılan sorumlular da eylemlerinin sonuçlarıyla yüzleşmeliler, ne olurlarsa olsunlar.' diye konuştu.

İngiltere’nin Irak’ın istilasına katılma kararının ülkenin modern zamanlarda aldığı en önemli karar olduğunu belirten Corbyn, 'Bu karar parlamentoyu da dönemin hükümetini de İngiliz halkınının ve küresel kamuoyunun önemli bir kısmıyla karşı karşıya getirdi.' diye konuştu.

- Chilcot Raporu

İngiltere’nin Irak istilasına ve işgaline katılma sürecine yönelik soruşturmayı 2009-2011 yılları arasında yürüten emekli bürokrat Sir John Chilcot’ın 2 milyon 600 bin kelimelik raporu bugün yayımlandı.

Raporda, İngiltere’nin Irak istilasına 'barışçıl seçenekler tükenmeden katıldığı' belirtilerek, 'Askeri eylem o an için son şans değildi.' ifadesi kullanıldı.

Irak'ın sahip olduğu iddia edilen kitle imha silahlarıyla ilgili Tony Blair başbakanlığındaki İngiliz hükümetinin değerlendirmelerinin yeterli gerekçeye sahip olmadığını ifade edildiği raporda, Saddam Hüseyin'in kimyasal ve biyolojik silah üretimine devam ettiğiyle ilgili istihbaratın sağlam dayanaktan yoksun olduğunu vurgulandı.

Chilcot soruşturması, Blair’in halefi Gordon Brown tarafından başlatılmıştı.

Son üç yıldır açıklanması beklenen rapor, Bush ile Blair arasında Irak'a ilişkin telefon görüşmelerinin dökümleri ile yazışmaların yayımlanmasına İngiltere Dışişleri Bakanlığının izin vermemesi nedeniyle ertelenmişti. Geçen yıl yaz aylarında ise bu belgelerin bir kısmının kamuoyuyla paylaşılacağı duyurulmuştu.

İngiltere, ABD öncülüğündeki Irak istilasına 30 bin askerle katılmıştı. Askeri harekatta 179 İngiliz askeri hayatını kaybederken, bölünen, etnik ve mezhepsel çatışmadan halen kurtulamamış Irak'ta ölenlerin sayısı hakkında net bir kayıt yok ancak 100 bin ile 1 milyon arasında değişen sayımlar mevcut.