İngiltere'den Kıbrıs açılımı

Dünyanın sayılı haber ajanslarından Amerikan Associed Press’in, KKTC’yi ziyaret eden İngiltere’nin Avrupa İşleri’nden sorumlu Dışişleri Bakan Yardımcısı Chris Bryant’a dayanarak, “İngiltere Kıbrıs’taki askeri müdahale hakkından vazgeçmeye hazır” haberi büyük yankı uyandırdı. Bakana ait olduğu iddia edilen sözlerin İngiltere Büyükelçiliği tarafından teyit edilmediğini bildiren KKTC Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü, “Bizim için önemli olan Türkiye’nin garantörlüğüdür” dedi.

Amerikan haber ajansı AP’nin (Associed Press) önceki akşam abonelerine geçtiği, “İngiltere Kıbrıs’taki askeri müdahale hakkından vazgeçmeye hazır” haberi adayı karıştırdı. KKTC Cumhurbaşkanlığı, adayı ziyaret eden İngiltere’nin Avrupa İşlerinden Sorumlu Dışişleri Bakan Yardımcısı’nın sözleriyle ilgili İngiliz Büyükelçiliği’nden doğrulama istedi ve “Haber teyit edilmedi, bizim için önemli olan da Türkiye’nin garantörlüğünün devamıdır” açıklamasını yaptı.
Rum ve Türk liderler ile görüştükten sonra önceki gün bir basın toplantısı düzenleyen İngiltere Dışişleri Bakan Yardımcısı Chris Bryant’ın, AP’ye haber olan ve büyük heyecan yaratan açıklaması, KKTC’de spekülasyonlara yol açtı. Bakan Yardımcısı basın toplantısında, “Garantörlük Kıbrıs müzakerelerinde görüşülmek istenen önemli bir konu haline gelirse bunu yapmaya hazırız” demişti. Amerikan haber ajansı AP’nin bu sözleri, “İngiltere garantörlükten vazgeçmeye hazır” diye yorumlayıp yorumlamadığı ise bilinmiyor.

TÜRKİYE ÖNEMLİ

KKTC Cumhurbaşkanı Mehmet Ali Talat’ın sözcüsü Hasan Erçakıca, haberin henüz teyit edilmediğine dikkat çekerek, “Esasında garantiler, Kıbrıs Türk halkının can ve mal emniyeti ile Kıbrıs adasındaki haklarını korumak bakımından bir gerekliliktir. Bu kapsamda düşünüldüğü zaman, bizim için gerekli olan Türkiye’nin garantörlüğüdür. Bugünkü konjonktür içinde İngiltere ve Yunanistan, bu sorumluluklarını terk etmekte bir beis görmeseler bile, Türkiye’nin garantörlüğünün devam etmesi, Kıbrıs Türk halkı bakımından bir ihtiyaçtır” dedi.

DEVİRE HAZIRIZ

İngiltere bir süre önce adada bulunan iki askeri üssüne ait toprakların yarısını anlaşma olması halinde Rum ve Türklere devretmeye hazır olduğunu ilan etmişti.
Garantörlük nedir
Türkiye 1974 Kıbrıs Barış Harekatı’nı Kıbrıs Cumhuriyeti’nin anlaşmasıyla birlikte imzalanan garanti ve ittifak anlaşmalarına dayanarak gerçekleştirdi. 1960’ta Londra’da imzalanan garanti anlaşmasının ikinci ve dördüncü maddeleri Türkiye, İngiltere ve Yunanistan’a tek taraflı askeri müdahale hakkı tanıyor. Maddeler şöyle:
2’nci madde: Yunanistan, Türkiye ve Birleşik Krallık (İngiltere), Kıbrıs Cumhuriyeti’nin bağımsızlığını, toprak bütünlüğünü, güvenliğini ve aynı zamanda Anayasa’nın temel maddeleriyle kurulan düzenini tanırlar ve garanti ederler.
4’üncü madde: Ortak veya anlaşarak hareket olası olmadığı takdirde garanti veren her 3 devletten herbiri, bu anlaşma ile kurulan düzeni tekrar kurmak amacı ile harekete geçmek hakkını saklı tutar.

AP NE YAZMIŞTI

İngiltere, bölünmüş Kıbrıs’ın birleşme anlaşmasına destek olacaksa tartışmalı askeri müdahale hakkından vazgeçebileceğini söylüyor. İngiltere’nin Avrupa Bakanı Chris Bryant, bu önerisini salı günü yaptı. İngiltere daha önce de olası bir anlaşma karşılığında adadaki üslerinin bir kısmından çekilmeyi önermişti. 1960 tarihli anlaşmada Yunanistan, Türkiye ve İngiltere garantör olarak yer alıyor. Anlaşmanın tehlikede olması halinde sözkonusu ülkelere askeri müdahale hakkı öngörülüyor.

KISALTMALAR KALKAR

Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, “Kıbrıs’ta Türkiye’nin tezinin gayet açık olduğunu” belirterek, “Kısıtlamaların aynı anda kaldırılmasından yanayız” dedi. Cumhurbaşkanı Gül, dün Çankaya Köşkü’nde Orta Amerika’dan Türkiye’ye gelen ilk Cumhurbaşkanı olan Kostarika Cumhurbaşkanı Oscar Arias’ı ağırladı. Konuğunu resmi törenle karşılayan Gül, daha sonra başbaşa bir görüşme yaptı. Arias, İstanbul’daki sis nedeniyle Ankara’ya yaklaşık üç saat gecikmeyle geldi. Arias ile ortak basın toplantısı düzenleyen Gül, gazetecilerin sorularını da yanıtladı. Gül, Rum Yönetimi lideri Dimitris Hristofyas’ın AB üyesi ülkelerin devlet ve hükümet başkanlarına gönderdiği ve “Türkiye’nin AB yükümlülüklerini yerine getirmesi” talebini içeren mektubuyla ilgili değerlendirmesinin sorulması üzerine, mektuptan haberi olmadığını ancak bu konuda Türkiye’nin tezinin gayet açık olduğunu söyledi. Türkiye’nin, kısıtlamaların aynı anda kaldırılmasından yana olduğunu belirten Gül, “Kıbrıs Türkleri’ne uygulanan kısıtlamalar kaldırılsın, biz de aynı şekilde Rum tarafına uyguladığımız kısıtlamaları kaldırırız. Bir tarafta kısıtlamalar kaldırılır, diğer tarafta devam ederse bu tabii ki mümkün değil” dedi.