İran'a Zeytin İhracatı

Döviz sıkıntısı yaşayan İran, sofralık zeytin ithalatını düşürmek için önce gümrük vergisi oranını yüzde 20’den 90’a çıkardı daha sonra çareyi ithalatçılara İthalat İzin Belgesi vermemekte buldu. Üç yıl önce İran’a 4 bin ton sofralık zeytin ihraç eden Türkiye’nin, 2011/12 sezonu sonunda İran’a zeytin ihracatının 527 tona gerilediği görüldü.

Geçen 10 yıllık süreçte zeytin ağacı varlığını 80 milyon artırarak 170 milyona çıkaran Türkiye, zeytin ve zeytinyağı ihracatında konumunu güçlendirmeyi ve dünya ikincisi olmayı hedefliyor. Son yıllarda Irak pazarında ciddi gelişme gösteren Türk zeytincilik sektörünün, İran’a ihracatının bürokratik engeller nedeniyle durma noktasına geldiği belirtiliyor.

Türkiye, 2009/10 sezonunda İran’a sofralık zeytin ihracatını yüzde 113 artırarak 3 milyon 922 bin dolar seviyesine çıkardı. 2011 yılında Türkiye’den zeytin ihracatındaki gümrük vergisini yüzde 20’den yüzde 90’a çıkaran İran, Türkiye’den sofralık zeytin ithalatının kademeli olarak düşmesini sağladı. 2012/13 sezonunda ilk çeyrek geride kalırken Türkiye’den İran’a siyah zeytin ihracatı yapılamazken, yeşil zeytin ihracatı 122 ton seviyesinde gerçekleşti.

İran’dan Türk zeytinine büyük talep olduğunu belirten Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Üyesi M. Kadri Gündeş, İran Devleti tarafından zeytin ithalatçılarına, İthalat İzin Belgesi verilmediğini bu nedenle Türkiye’nin İran’a sofralık zeytin ihracatının durduğunu kaydetti.

İran’da 2011/12 sezonunda 32 bin ton, 2012-13 sezonunda sadece 5 bin ton sofralık zeytin üretimi olduğuna işaret eden Gündeş, 45 bin ton civarında sofralık zeytin tüketen İran’ın geçmiş yıllarda ithalatta birinci tercihinin Türkiye olduğunu, Türkiye’yi, Suriye, Yunanistan ve İspanya’nın takip ettiğini söyledi.

İran’ın, Türkiye, Yunanistan ve İspanya’ya zeytin ithalatında yüzde 90, zeytinyağı ithalatında yüzde 50 gümrük vergisi, Suriye’ye ise zeytin ve zeytinyağında yüzde 4 gümrük vergisi uyguladığına dikkati çeken Gündeş, şöyle konuştu: “Yüzde 90 gümrük vergisine rağmen İran’dan Türk zeytinine talep var. Ancak, İran Devleti, döviz sıkıntısı nedeniyle ithalatçılara İthalat İzin Belgesi vermiyor. Ekonomi Bakanımız Sayın Zafer Çağlayan ve Ekonomi Bakanlığı yetkilileri bu konuda bir çalışma yaptıkları takdirde İran pazarında eski ihracat rakamlarını çok rahatlıkla yakalayıp geçebiliriz.” Türkiye’nin önümüzdeki 4-5 yıllık süreçte 650 bin ton zeytinyağı, 1 milyon 200 bin ton sofralık zeytin üretimi hedeflediğine vurgu yapan Gündeş, sözlerini şöyle sürdürdü: “Bu rekoltenin iç piyasada tüketilmesi mümkün değil. 2023 yılında 3.8 milyar dolar ihracat hedefimize öncelikle komşu ülkelere ihracatımızı artırarak ulaşabiliriz. İran, ihracat hedefine ulaşmada çok önemli bir ülke.”