İşte Türkiye'de torba yasa ile sosyal ağlara getirilmesi planlanan zorunluluklar

Koronavirüs ile mücadele için alınan ek tedbirleri kapsayan torba yasa teklifiyle Türkiye'de Facebook'undan, Twitter'ına; Instagram'ında TikTok'una tüm sosyal ağları yakından ilgilendiren yeni düzenlemelere gidiliyor.

Habertürk'ten Necdet Çalışkan'ın haberine göre taslak, sosyal medya platformlarının 5651 sayılı 'İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun' kapsamına alınarak, yasaya sosyal ağlarla ilgili özel hükümlerin eklenmesi öngörülüyor.

Sivil toplum kuruluşlarının görüşüne açılan 62 maddeden oluşan bazı kanunlarda değişiklik yapılmasına dair kanun teklifi taslağıyla, Türkiye'de erişimi 1 milyon fazla olan yurt dışı kaynaklı sosyal ağlara Türkiye'de temsilci bulundurma ve Türkiye'deki kullanıcıların verilerini Türkiye'de barındırmakla zorunluluğu getirilmesi planlanıyor.

GEREKÇESİ NE?

Torba yasa taslağının 56. Maddesinde sosyal ağlarla ilgili olarak yapılması planlanan yasal değişikliğin gerekçesi şöyle açıklanıyor:

“Sosyal medyada yer alan hukuka aykırı içeriğin kaldırılması veya içeriğe erişimin engellenmesi hususunda içerik veya yer sağlayıcılar bakımından yetkili bir muhatap bulamamak ya da çok geç bulmak, uygulamada sıklıkla karşılaşılan bir sorundur. 5651 sayılı Kanunda bu konuya ilişkin herhangi bir düzenlemeye yer verilmemiştir. Bu nedenle kanunda yer alan bu boşluğun doldurulması hedeflenmiştir.”

HANGİ YÜKÜMLÜLÜKLER GETİRİLİYOR?

Yasa teklifinde doğrudan sosyal ağları ilgilendiren şu düzenlemeler yer alıyor:

- Türkiye'den günlük erişimi bir milyondan fazla olan yurt dışı kaynaklı sosyal ağlar, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK),Erişim Sağlayıcıları Birliği, adli veya idari makamlarca gönderilecek tebligat, bildirim veya taleplerin gereğinin yerine getirilmesi ve kişiler tarafından bu Kanun kapsamında yapılacak başvuruların cevaplandırılması için yetkili en az bir kişiyi Türkiye'de temsilci olarak belirlemek ve bu kişinin kimlik ve iletişim bilgilerini BTK'ye bildirmekle yükümlü olacak. Sosyal ağ sağlayıcı bu kişinin iletişim bilgilerine kolayca görülebilecek ve doğrudan erişilebilir bir şekilde internet sitesinde yer verecek.

TRAFİĞİ YÜZDE 95'E KADAR KISILACAK

- Türkiye'de temsilci belirleme ve bildirme yükümlülüğünü yerine getirmeyen sosyal ağa, BTK tarafından bildirimde bulunulacak. BTK, bildirimden itibaren 30 gün içerisinde temsilci belirleme ve bildirme yükümlülüğünün yerine getirmeyen sosyal ağın internet trafiği bant genişliğinin yüzde 50 ve yine bu karardan itibaren 30 gün içerisinde söz konusu yükümlülüğünün yerine getirilmemesi halinde ise yüzde 95 oranında daraltılması için sulh ceza hâkimliğine başvurabilecek. Hâkim tarafından verilen kararlar erişim sağlayıcılara bildirilmek üzere BTK'ya gönderilecek. Kararların gereği, bildirimden itibaren derhâl ve en geç 4 saat içinde erişim sağlayıcıları tarafından yerine getirilecek. Temsilci belirleme ve bildirme yükümlülüğünün yerine getirilmesi halinde karar kendiliğinden hükümsüz kalacak.

- Türkiye'den günlük erişimi bir milyondan fazla olan yurt içi veya yurt dışı kaynaklı sosyal ağlar, kişisel hakların ihlali ve özel hayatın gizliliği kapsamındaki içeriklere yönelik olarak kişiler tarafından yapılacak başvuruları en geç 72 saat içinde cevaplamakla yükümlü olacak. Bu yükümlülüğü yerine getirmeyen sosyal ağlara, 100 bin TL'den 1 milyon TL'ye kadar idari para cezası uygulanacak.

5 MİLYON TL'YE KADAR PARA CEZASI

- Sosyal ağlar, kendisine bildirilen içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararlarının uygulanmasına ve başvurulara ilişkin istatistiksel ve kategorik bilgileri içeren raporları 3 aylık dönemlerle BTK'ya bildirecek. Türkiye'den günlük erişimi 1 milyondan fazla olan yurt içi veya yurt dışı kaynaklı sosyal ağlar, Türkiye'deki kullanıcıların verilerini Türkiye'de barındırmak zorunda olacak. Bu yükümlülükleri yerine getirmeyen sosyal ağlara 1 milyon TL'den 5 milyon TL'ye kadar idari para cezası uygulanacak.

TÜRKİYE'DE HANGİSİNİN KAÇ KULLANICISI VAR?

Bilindiği üzere Türkiye, sosyal medya kullanımında dünyada ön sıralarda yer alıyor. İnternet ve sosyal medya analiz kuruluşu 'We Are Social'ın 'Digital 2020' raporunda yer alan güncel verilerine göre Türkiye'de internet kullanıcılarının sosyal medyada geçirdiği günlük ortalama süre 2 saat 51 dakika. Bu süre ile Türkiye dünyada 15. sırada. Ve yine Türkiye'de her bir internet kullanıcısı başına düşen sosyal ağlardaki ortalama hesap sayısı 9.1. Bu sayı ile Türkiye dünyada 13. sırada.

En yaygın kullanılan sosyal ağlar özelinde bakıldığında ise Türkiye'nin dünya sıralamasındaki güncel durumu şu şekilde:

Facebook'ta 37 milyon kullanıcı ile 10.

Instagram'da 38 milyon kullanıcı ile 6.

Linkedin'de 8.4 milyon kullanıcı ile 15.

Snapchat'te 7.7 milyon kullanıcı ile 11.

Twitter'da 11.8 milyon kullanıcı ile 6.

TikTok'ta 28.4 milyon kullanıcı ile 3.

SOSYAL AĞLARI NASIL ETKİLEYECEK?

Peki Türkiye'de hazırlanan son torba yasa teklifi, bu sosyal ağları nasıl etkileyecek?

Öncelikle eğer yasa teklifi bu şekilde kabul edilirse, Türkiye'de erişimi 1 milyon fazla olan yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcıları (yukarıdaki rakamlardan da görüldüğü gibi hepsi bu sayıyı aştığı için düzenleme kapsamına giriyor) Türkiye'de temsilci bulunduracak.

Mevcut durumda bu yabancı sosyal ağların hiç birinin Türkiye'de kurumsal olarak resmi bir ofisi yok. İletişim ve pazarlama çalışmaları yürüttükleri Türkiye'deki reklam operasyonlarını İrlanda başta olmak üzere yurtdışındaki merkezlerden yönetiyorlar.

OFİS DEĞİL, TEMSİLCİ YETİYOR AMA ASIL SORUN ‘VERİ'DE

2019 yılında KDV kapsamına alınan bu platformlardan Facebook ve çatısı altında bulunan Instagram ve WhatsApp'ın Türkiye'deki operasyonlarının başında Facebook Orta Doğu, Afrika ve Türkiye Bölge Başkan Yardımcısı Derya Matraş bulunuyor. Facebook'un Türkiye'de eğitim ve proje gibi alanlarda kamu ile de yakın ilişkileri bulunuyor.

Diğer popüler sosyal ağlardan Twitter, TikTok ve Snapchat'in de Türkiye'de resmi ofisi bulunmuyor. Bir diğer sosyal ağ Linkedin'in ise doğrudan olmasa da çatısı altında bulunduğu Microsoft Türkiye'de resmi ofisi ile faaliyetlerini sürdürüyor.

Tabi yasa aslında bu sosyal ağlara Türkiye'de resmi ofis açma sorumluluğu getirmiyor. Ancak bu sosyal ağların, yetkili en az bir kişiyi Türkiye'de temsilci olarak belirlemesi, bu kişi/kişilerin iletişim bilgilerine internet sitesinde yer vermesi ve yine bu kişi/kişilerin kimlik ve iletişim bilgilerini BTK'ye bildirmesini zorunlu kılıyor. Eğer bunu belirtilen süreler içinde yapmazlarsa bu sosyal ağlara Türkiye'den olan internet trafiği yüzde 95'e varan oranda kısılacak.

Taslağın belki de temsilci bulundurmaktan daha çok tartışmaya yol açacak olan hükmü ise sosyal ağlara, Türkiye'deki kullanıcıların verilerini Türkiye'de barındırmak zorunluluğu getirilmesi.

Bu hüküm yabancı sosyal ağların Türkiye'deki kullanıcılar ve trafik için Türkiye'de bulunan veri merkezlerin kullanmaları veya kendilerinin doğrudan Türkiye'de veri merkezi kurması anlamına geliyor. Aslında uzun yıllardır tartışılan bu konu, sosyal ağların küresel politikaları dikkate alındığında pratikte olumlu sonuç alınması zor olarak değerlendiriliyor.