MUHAMMED İBRAHİM - Ekonomileri büyük ölçüde petrol ihracatına dayanan Körfez ülkeleri, dünya ham petrol fiyatlarında yaşanan düşüş sonrası karşı karşıya kaldıkları işsizlik sorununu çözmek için yeni yollar arıyor. Yıllardır yabancı işçi istihdamı ile öne çıkan Körfez ülkelerinin, son yıllarda baş gösteren işsizlik sorununu çözmek için izlediği "istihdamda yerlileşme" politikası, yabancı işçiler üzerindeki baskıyı artırırken ülkelerin ekonomisini ise olumsuz etkiliyor.
Körfez İşbirliği Konseyi (KİK) ülkelerinde uygulanan "istihdamda yerlileşme" politikasını ve etkilerini AA muhabirine değerlendiren ekonomistler, söz konusu politika nedeniyle çok sayıda yabancının işini kaybedip bu ülkelerden ayrılmak zorunda kaldığını belirtti.
Dünya petrol piyasasında yaşanan gelişmelerin ardından ekonomik sıkıntılar yaşayan Körfez ülkelerinin, işsizlik sorununa çözüm bulmak için "istihdamda yerlileşmeye" gittiğini anlatan analistler, söz konusu politikanın Körfez vatandaşlarına yüksek maaş ödeme zorunluluğu getirdiğini dolayısıyla bu uygulamanın sadece yabancı işçileri değil işverenleri de olumsuz etkilediğini ifade etti.
- Kamudaki yerli istihdamında doygunluk
Kuveytli ekonomist Muhammed Ramazan, "istihdamda yerlileşme" politikasının arkasında Körfez ülkelerindeki artan işsizlik oranı olduğunu söyledi.
Suudi Arabistan'da son yıllarda yüksek oranda seyreden işsizlik nedeniyle söz konusu politikanın kamu kurumlarında hızlıca uygulamaya konulduğunu, özel sektördeki bazı alanlarda da kademeli şekilde hayata geçirildiğini dile getiren Ramazan, kamu kurumlarında "yerlileşme" oranının doygunluk seviyesine ulaştığını, bu nedenle de hükümetlerin özel sektörde "yerlileşmeye" yöneldiğini kaydetti.
Ramazan, resmi verilere göre Suudi Arabistan'da 2018 yılının ilk 9 ayında kamu ve özel sektör çalışanı yaklaşık 839 bin yabancının işini kaybettiğini aktardı.
Yine geçen yıl Suudi Arabistan'daki yabancı işçi sayısında yüzde 8,1'lik düşüş yaşandığını kaydeden Ramazan, 2017 yılı başından bu yana ise 1,26 milyon yabancı işçinin Suudi Arabistan'dan ayrıldığını belirtti. Ramazan, 2016 yılı sonu rakamlarına göre ise Suudi Arabistan'da 10,88 milyon yabancı işçi bulunduğunu hatırlattı.
Ramazan, işsizlik oranının yüzde 0,1 olduğu Katar'da ekonomik baskının az olduğunu, Birleşik Arap Emirlikleri'nde (BAE) ise durumun emirlikten emirliğe değişim gösterdiğini belirtti.
Kuveyt'te kamu kurumlarında yerlileşmenin doygunluk seviyesine ulaştığını kaydeden Ramazan, hükümetin gelecek dönemde eğlence, yerleşim, ticaret, eğitim, sağlık ve kültür merkezi olması planlanan "İpek Şehir" ile ada inşası gibi yabancı yatırımcıları çekecek projelere yoğunlaşılacağını ve bu projelerin vatandaşlar için yeni iş fırsatları oluşturacağını anlattı.
Kuveytli ekonomi uzmanı ayrıca Bahreyn, Suudi Arabistan ve Kuveyt'in bu kapsamda işsiz vatandaşlarına istihdam alanı oluşturmak için "erken emeklilik" yasası çıkarma yoluna da gittiğini aktardı.
- Sosyal değişimlerle istihdam talebi artacak
Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s, yerlileşme politikasının Körfez ülkelerindeki işsizlik sorununa çare olabileceğini ancak bu durumun çalışan maliyetlerini artırarak gelir kaynaklarında çeşitlendirmeyi önleyeceğini açıkladı.
Özellikle kadınların iş dünyasına daha fazla katılımı gibi sosyal değişimlerle istihdam talebinin artacağını belirten Moody's, Suudi Arabistan, Umman ve bir dereceye kadar Kuveyt'in 20 yıl içinde belirlenen hedeflere ulaşmak için daha fazla yeni istihdam alanına ihtiyaç duyduğunu kaydetti.
İstihdamda yerlileşme politikasının meyvelerini vermediği takdirde sosyal ve siyasi gerilimin artabileceği uyarısında bulunan Moody's, özel sektörde istihdam alanı oluşturmanın zorluğuna vurgu yaptı.
- Yerli işçiye yüksek ücret zorunluluğu şirketleri olumsuz etkiliyor
Kuveyt'teki Gelecek Nesil Danışma Şirketi Yönetim Kurulu Başkanı Iyd eş-Şehri ise Körfez ülkelerinin vatandaşlarına iş imkanı sunmak için aldığı koruyucu önlemlerin iş gücü maliyetini artırarak ekonomik dengeyi bozduğu değerlendirmesinde bulundu.
Şehri, "Yasalar, şirketleri vatandaşlara yüksek ücret ödemeye mecbur ediyor. Bu nedenle yerlileşme planı, yerli çalışana daha yüksek maaş ödemeyi gerektiriyor." ifadelerini kullandı.
Bu durumun şirketlerin rekabet gücünü zayıflatma ve büyüme hızı ile gelirlerinde azalma gibi sonuçlar doğurduğunu aktaran Şehri, yerlileşme politikasının ayrıca kara borsa ve kayıt dışı istihdama da yol açacağı öngörüsünde bulundu.
Yapılan veri çalışmalarına göre, Körfez ülkelerinde 25 milyondan fazla yabancı yaşıyor. Aileleriyle birlikte yabancı işçiler 51 milyon olan bölge nüfusunun yüzde 50'sini oluşturuyor. Bu kapsamda Katar toplumunun yüzde 91'i, Birleşik Arap Emirlikleri'nin (BAE) yüzde 89'u, Kuveyt'in yüzde 72'si ve Bahreyn'in yüzde 54'ü yabancı işçilerden oluşuyor.
'İstihdamda Yerlileşme' Körfez'deki İşsizlik Sorununa Çözüm Olabilecek Mi?
Körfez ülkelerinde artan işsizliğe çözüm için getirilen 'istihdamda yerlileşme' politikası, yabancı işçi sayısını her geçen gün azaltırken, ekonomistler işsizlik sorununun bu yolla çözülebileceğine şüpheyle yaklaşıyor Kamu sektörünün yanı sıra özel sektörü de etkilemesi beklenen ve yerli işçiye yüksek maaş zorunluluğu getiren söz konusu politika mali külfeti artırarak ekonomik dengeyi bozuyor.
