İTÜ Nadir Eserler Koleksiyonu Dijital Ortama Aktarılıyor

Tarihi, Sultan III. Mustafa'nın saltanatı döneminde 1773'te kurulan Mühendishane-i Bahr-i Hümayun'a dayanan İstanbul Teknik Üniversitesi'nin, mühendislik ve teknik sahada sahibi bulunduğu yaklaşık 6 bin kitap ile süreli yayından oluşan Nadir Eserler Koleksiyonu, dijital ortama aktarılıyor.

Üniversiteden yapılan açıklamaya göre araştırmacılar, nadir eserlerin dijital haline, İTÜ kütüphanesinden ulaşabilecek.

Açıklamada görüşlerine yer verilen İTÜ Rektörü Prof. Dr. Mehmet Karaca, 17, 18, 19 ve 20. yüzyıla ait yaklaşık 6 bin kitap ile süreli yayını barındıran nadide eserler arşivini, uzun uğraşlar sonunda dijital ortama almaya başladıklarını kaydetti.

Dijital kütüphanede yer alacak pek çok bilginin, internet ansiklopedilerinde bulunmadığını aktaran Karaca, 'İTÜ sadece teknik bir okul değil, Türk dünyasının mühendislik hafızasını da elinde bulunduruyor. Bu mirası araştırmacılara açarak yeni eserleri kazandırmayı hedefliyoruz. Nadir eserler arasında Osmanlı İmparatorluğu’nda üretilen mühendislik, tarih, edebiyat, sosyoloji ve sanat metinleriyle mühendislik öğrencilerinin çıkardığı mizah dergisi, dönemin ders notları, Osmanlı İmparatorluğu'nca yürütülen demiryolları, elektrik, tramvay gibi altyapı projelerine ilişkin sözleşme, plan, proje ve haritalar bulunuyor.' ifadelerine yer verdi.

- 'Dijital arşiv, Türkiye'nin sosyal ve kültürel tarihine ışık tutacak'

Prof. Dr. Karaca, gençlerin araştırmalarını artık dijital ortamda sürdürdüğüne işaret ederek, şu değerlendirmede bulundu:

'Bugün Türkiye'de mühendisliğin baş hocası olarak bilinen Hoca İshak Efendi'ye dair internette çok az bilgi var. İTÜ'de tam 43 sene hizmet vermiş olan Ord. Prof. Fikri Santur Hocamıza, yayınlarına ve eserlerine dair çok az bilgi mevcut. Aralarında Şişli Camisi'nin de bulunduğu pek çok yapının mukavemet hesaplarını yapan Santur, bu ülkenin mühendislik eğitimine 30'un üzerinde eser ve tercüme kazandırmıştır. Türkiye'nin ilk kadın mühendisleri okulumuzda yetişmiştir. Dijital arşivimiz, Türkiye'nin yalnızca mühendislik hafızasına değil sosyal ve kültürel tarihine de ışık tutacaktır.'

İTÜ'nün 244 yıllık geçmişiyle Osmanlı'dan bugüne mühendislik ve teknik eğitimin devam ettiği yegane kurum olduğunu bildiren Karaca, şunları dile getirdi:

'Yetiştirdiği bilim insanlarıyla, mühendisliğin Türkiye'deki gelişimine yaptığı genel katkılara ilaveten, yine bünyesinden çıkardığı sayısız devlet adamı, iş adamı ve bürokratın modern Türkiye'nin inşasında üstlendikleri öncü roller de dikkate alındığında, İTÜ'nün Türk modernleşme tarihi açısından yüklendiği tarihi misyon daha da belirginleşir. Bu sebeple, İTÜ'nün kurumsal tarihi ve sahip olduğu entelektüel hafıza ve ortam, toplum olarak neredeyse son 250 yıllık çağdaşlaşma serüvenimizin kodlarını taşıyan çok değerli bir birikimi ifade ediyor.'

- Fotoğraflar, mizah dergileri, eşsiz nota kayıtlarına ulaşılabilecek

1793'te, III. Selim'in emriyle kurulan kütüphanenin dijital koleksiyonunda, ansiklopediler, sözlükler, tarih, coğrafya, dil eğitimi, askeri teknoloji, fen bilimleri ve teknik kitaplar gibi nadir eserlerin dışında, harita ve coğrafi materyallerden müzik arşivlerine toplam 7 bin 363 parça yer alacak. Astronom, matematikçi Ali Kuşçu'nun, astronomi üzerine Farsça eseri 'Menazil'in, 1515'de Edirne'de istinsah edilmiş el yazması bir nüshası da eserler arasında olacak.

Mühendislik öğrencileri tarafından 1909-1928'de çıkartılan 'Şaka' isimli mizah ve edebiyat dergisi, dönemin mühendislik eğitimi hakkında verdiği ipuçlarının yanı sıra değerli karikatürler ve çizimler de içeriyor. Topkapı Sarayı ve Hamidiye Kütüphanesi'nden devredilen kitaplarla, 1910'da İstanbul'un elektrifikasyonu imtiyazını kazanan Ganz Elektrik Şirketinin hediye ettiği fotoğraf albümüne de dijital arşivden ulaşılabilecek.

İTÜ öğretim üyesi Prof. Dr. Celal Şengör'ün bağışladığı, Türkçe, Çince, Rusça, İngilizce, Bulgarca, Arapça, Portekizce, Katalanca ve Macarca gibi farklı dillerdeki jeoloji konulu yaklaşık 5 bin harita ile İTÜ Türk Musikisi Devlet Konservatuvarı kurucularından kemençe üstadı Cüneyd Orhon'a ait nota koleksiyonuna da kütüphanenin dijital ortamdan ulaşmak mümkün olacak.