İzmir'in En Büyük 'Levanten Köşkü'ne Restorasyon Kararı

HALİL ŞAHİN - Osmanlı döneminde İzmir'de ticaretle uğraşan İskoç Paterson ailesince kullanılan ve 30 yıldır metruk halde bulunan kentin en büyük 'levanten köşkü', restore edilerek kente kazandırılacak.

Bornova ilçesindeki Paterson Köşkü, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından restore edilmek üzere İzmir Büyükşehir Belediyesine tahsis edildi. Protokol çerçevesinde 6 ay içinde restorasyon ihalesi yapılacak yapı, özgün mimarisine uygun olarak 30 ay içinde yenilenecek.

İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Aziz Kocaoğlu, AA muhabirine yaptığı açıklamada, inşası 1850'li yıllara dayanan köşkün ilk sahibinin İskoç mısır taciri John Paterson olduğunu belirterek, köşke 1978 yılından bu yana komşu olduğunu ve durumunu yakından takip ettiğini bildirdi.

Kocaoğlu, köşkün restorasyonunu uzun zamandır yapmak istediklerini, Ertuğrul Günay'ın Kültür ve Turizm Bakanı olduğu dönemde bu amaçla protokol imzalandığını, ancak Günay'ın görevi devretmesinden sonra protokolün iptal edildiğini anlattı.

Daha sonra bakanlıkla yeni bir protokol imzalandığını kaydeden Aziz Kocaoğlu, 'Restorasyon projemiz hazır. Bu çok önemli, çünkü bir tarihi eserin restore edilmesi aşamasından ziyade projenin yapılması ve Tabiat Varlıkları Kurulundan onay alınması aşamaları çok daha uzun sürüyor. En kısa zamanda ihaleye çıkacağız. Bu köşkü ülkemize, kentimize kazandıracağız, sonra da Kültür ve Turizm Bakanlığına da devredeceğiz' diye konuştu.

Köşkün bahçesine Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından Kültür Merkezi yapılacağını aktaran Kocaoğlu, köşkün restore çalışmalarının tamamlanmasının ardından iki yapının bir bütün halinde kentin kültürel hayatına katkı sunacağını söyledi.

Aziz Kocaoğlu, levantenlerin (Osmanlı Devleti içinde özellikle Tanzimat sonrasında büyük liman kentlerinde yoğunlaşan ve ticaretle uğraşan Hristiyanlar) İzmir'in, Ege'nin ekonomisinde, bölgenin zenginleşmesinden önemli rolleri bulunduğunu ifade ederek, şöyle devam etti:

'Levanten aileler, İzmir'de ekonominin, ticaretin gelişmesini, İzmir'in Akdeniz ticaretindeki rolünün artmasını sağlamıştır. Bunların yaşadığı mekanların korunması, tarihi değerlerin korunması, insanlığa sunulması hepimizin görevi. Levanten kültürü İzmir'in her yanında var. Kültür amaçlı kullanılmak üzere Bakanlığa teslim edeceğiz. Kültüre, sanata yönelik bir yapı olacak.'

- 'İzmir'de 20 köşk ayakta kaldı'

Arkeolog ve sanat tarihçisi Ayşegül Güngören de Paterson Köşkü'nün levanten kültürünün mimari niteliklerini taşıdığını vurguladı.

Levanten köşklerinin yüksek duvarlarla çevrili, büyük bahçeler, Rodos işi mozaiklerle süslü girişlere sahip ve prestij mekanlarıyla varlıklarını sergilediğini belirten Güngören, İzmir'de 70'e yakın köşk bulunduğunu, ancak bunların 20 civarındakinin ayakta kaldığını belirtti.

Ayşegül Güngören, kentteki en geniş araziye sahip köşk olması nedeniyle Paterson'un ayrı öneme sahip olduğunu kaydederek, köşkün yarış atlarının ahırları, domuz ağılları, seralar ve 38 odadan oluşan binasının 133 dönüm arazi üzerine kurulduğuna dikkati çekti.

Aile fertlerinin 1963 yılından bu yana kullanmadığı köşk bir süre NATO çalışanlarına ev sahipliği yapmış, 1986'daki yangından sonra kullanılmaz hale gelmişti. O zamandan bu yana metruk halde bulunan köşkte pek çok kez küçük çaplı yangınlar da yaşandı.