Osmanli döneminde, Basmane semti Izmir’in ticaret merkezlerinden biriydi. Limana yakinligi ve demiryolu baglantisiyla stratejik bir konuma sahip olan semtte, çesitli dillerden, dinlerden ve irklardan insanlar bir arada yasardi. Ticaretin canli oldugu dönemlerde semtte; Rumlar, Yahudiler, Türkler ve diger etnik gruplar baris içinde bir arada yasarlarken, Cumhuriyet döneminde ise Basmane semti, Izmir’in modernlesme sürecine paralel olarak gelisti ve demiryolu ulasiminin önemi nedeniyle de semtin ticari ve ekonomik hayati da canliligini korudu.
Yillar içerisinde semtin önemi azaldi ve geçmisten günümüze kadar süregelen ihmaller ve plansizlik nedeniyle Basmane’nin tarihi dokusu adeta bir harabe haline geldi. Semt, yerli ve yabanci turistlerin ugrak noktasi olmaktan çikti, birçok tarihî konak ve bina her an yikilacak duruma geldi. Sokaklarinda dolasirken geçmisin izlerini görebilecegimiz semt yok olma tehlikesiyle karsi karsiyayken, simdilerde semtin en çok agirladigi misafirleri ise kaçak göçmenler olmus durumda.
“Burasi böyle yüzüstü birakilarak öksüz çocuk oldu”
Yillardir Izmir’de yasadigini ve bölgenin eski halini de çok iyi bildigini belirten 81 yasindaki Semsettin Ülkümen, “Izmir’de belirli yerlerle ilgilenildi ancak burasi böyle yüzüstü birakilarak öksüz çocuk oldu. Buralar harika, çok güzel yerlerdi. Ama bugün bakiyorum yikinti haline gelmis buralar, eski halini bildigimiz için üzülüyor insan tabii. Burada görülen Pasa Oteli çok güzel eski, tarihi bir binaydi. Ama simdi su hale bak ‘yikilir’ deniyor. Izmir’in kalbidir burasi. Arka tarafta tarihi yerleri var. Zaten ismi ‘Agora’dir buranin. Ama eski durumu kalmadi” dedi.
“Izmir’in çok büyük bir ayibi”
1960 yilinda Izmir’e yerlestiklerinde 7-8 yasinda oldugunu ve hâtiralarini tazelemek için büyüdügü bölgeye geldigini ifade eden 73 yasindaki Esin Ülkümen ise “Eskiden Izmir’in en güzel yeri, en seçkin semtlerinden biriydi burasi. Çok keyifliydi, bütün Izmir’in kalbi burasiydi. Ama simdi bakiyorsunuz içiniz aciyor. Buraya mutlaka bir an önce el atilmasi gerekiyor benim gördügüm kadariyla. Bu Izmir’in çok büyük bir ayibi. Eski bina çok fazla ama bunlarin renove edilebilecek olanlari bir defa renova edilmeli her seyden önce. O eski doku muhafaza edilmeli. Eskimis, çürümüs olanlar var, onlar bakimi belki olamayacak ama en azindan daha farkli bir yapilar yapilabilir” diye konustu.
Izmir'in Göbeginde Can Çekisen Bir Tarih Açiklamasi Basmane
Bir zamanlar Izmir’in gözbebegi olan ve ticaretin merkezinde bulunan Konak’taki tarihi Basmane semti, simdilerde virane durumdaki konaklari ve binalari ile eski günlerinden çok uzak durumda. Birçok yapida asili bulunan ‘Dikkat Yikilabilir’ tabelalariyla görenlerin içini acitan semtin kültürel dokusu, gün geçtikçe yok olmaya bir adim daha yaklasiyor.
