Japon Mühendis 'Asrın Felaketi'nin İzlerini Su Altında Aradı

TAHİR TURAN EROĞLU - Yüksek inşaat mühendisi, mimar ve deprem uzmanı Yoshinori Moriwaki, "asrın felaketi" olarak nitelendirilen Marmara Depremi'nin Gölcük sahilindeki "batık şehre" gerçekleştirdiği dalışla depremin izlerini araştırdı.

Osmangazi Köprüsü ve Marmaray gibi Türkiye'nin mega projelerinde görev alan Moriwaki, 17 Ağustos 1999 Marmara Depremi'nde fay hattının kıyıdaki yapıları denize çekmesi sonucu oluşan "batık şehir"de inceleme yapmak üzere Kocaeli'ye geldi.

Aralarında Malezya Kuala Lumpur'daki Petronas kuleleri de bulunan dünyanın en yüksek binalarını inşa eden bir şirketin Türkiye Genel Müdürü ve Japonya Yurtdışı İnşaat Şirketleri Derneği Genel Sekreteri de olan Moriwaki, Körfez ilçesi Şirinyalı sahilinden Vatoz Dalış Merkezi eğitmeni Ekrem Birol ve Değirmendere Sualtı Sporları Topluluğu Başkanı Murat Kulakaç ile botla Değirmendere sahilinden yaklaşık 180 metre açıktaki dalış noktasına ulaştı.

Dünyada örneğine az rastlanabilecek doğal batıklardan birini oluşturan bölge hakkında brifing alan Moriwaki, depremde yaşamını yitirenler anısına bir dakikalık saygı duruşunda bulunmasının ardından Kulakaç ve AA muhabiri ile suyun 18 metre derinliğindeki batık şehre dalış yaptı.

Moriwaki ve beraberindekiler, 35 metre derinliğe kadar devam eden enkazda, önceki yıllarda daha net görülebilen, şimdilerde ise sahile akan derenin taşıdığı alüvyonlarla kaplandığı gözlenen çınar ağaçları, vapur iskelesi, otel, evler, otomobil ve seyyar satıcı tezgahı gibi yapıların izini sürdü.

Su altında üç katlı olduğu bilinen bir binaya en üst katındaki boşluktan giren Moriwaki, depremlerin ardından su üstünde binlerce örneğini gördüğü yapıları, su altında da görebilme imkanı buldu.

- "İzlenimlerimi öğrencilerle paylaşacağım"

Bölgeye gün içinde iki dalış gerçekleştiren Moriwaki, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Marmara Depremi döneminde Gebze ve Adapazarı'nda iş yaptığını, depremden sonra hemen bölgeye geldiğini belirterek, Japon uzmanlarla bölgeyi inceleme imkanı bulduğunu söyledi.

Depremin ardından bazı basın organlarında Değirmendere'deki batık şehre ilişkin "tsunami" olduğu yönünde haberler yer aldığını hatırlatan Moriwaki, "Gazetelerde Değirmendere'ye tsunami geldiği yazıyordu ama tsunami olmadığını, toprağın kaydığını biliyorduk. Bunları merak ettim, dalış eğitimi aldım ve CMAS 2 yıldız dalıcı oldum. Nasıl olduğunu kendi gözlerimle görmek istedim." diye konuştu.

Moriwaki, ilkokuldan üniversitelere tüm okullarda, özellikle inşaat mühendisliği bölümlerinde depremle ilgili konferanslar verdiğini dile getirerek, buradaki izlenimlerini öğrencilerle paylaşmayı hedeflediğini kaydetti.

Farklı bir deneyim yaşadığını dile getiren Moriwaki, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Normal yerde enkaza her zaman bakıyorum ama ilk defa denize, 19 sene geçmesine rağmen aynı kalan enkaza dalış yaptım. Çok duygulandım. İnşaat mühendisi olarak depremde batan, derenin getirdiği toprakla çoğu örtülmüş olsa da enkazı denizin altında görme imkanım oldu. Gördüklerimi üniversitelerde anlatmak istiyorum.

Değirmendere, Gölcük, İzmit ve Yalova'yı deprem hocalarıyla gezdim, kontrol yaptım. Çok ilginç binalar gördüm bugün de suyun altındaki enkazı kontrol etme imkanı buldum."

Zemine göre inşaat yapmak gerektiğine işaret eden Moriwaki, şu bilgileri paylaştı:

"Ne kadar iyi mimar, iyi inşaat mühendisinin yaptığı proje olursa olsun, iyi proje kötü zemin üstüne yapılırsa normal olarak çöker. Kötü zeminde de ona göre kazık veya güçlendirme yapılırsa aslında problem yok. 20-30 sene önce izinsiz, yüzde 67 civarında kaçak yapılan binalarda problem oldu. Maalesef böyle bina hala var. Birden düzeltmek mümkün değil. Toplumu bilinçlendirmek gerekir. Japonya ve Türkiye deprem kuşağında olan ülkeler. Marmara Bölgesi'nde deprem bekleniyor. Bu nedenle hazır, eğitimli olmak gerekiyor."

- "Deprem ibret alınması, unutmamamız gereken bir tecrübe"

Vatoz Dalış Merkezi eğitmeni Ekrem Birol da mesleğinin mimarlık olduğunu, bunun yanı sıra dalış eğitimi ve İzmit Körfezi'ni tanıtma faaliyetleri yürüttüklerini söyledi.

Deprem batığına zaman zaman dalışlar gerçekleştirdiklerini aktaran Birol, "Deprem, ibret alınması, unutmamamız gereken bir tecrübe. İmkan buldukça belli bir eğitim düzeyine gelen dalıcıları o bölgede dolaştırmayı özellikle arzuluyoruz." ifadelerini kullandı.

Birol, batık şehre ilişkin bilgi vererek, "Çınar ağaçlarını, sokak lambalarını, seyyar satıcı arabalarını, taş yapıları, binaları orada görmek insanı etkiliyor, o günlere götürüyor. Böyle tablolarda üzülmekle kalınmamalı, ders alınmalı, ibret almalıyız, unutmamalıyız." diye konuştu.