Kapsamlı Nükleer Denemelerin Yasaklanması Örgütünün 20. Yıl Dönümü

Türkiye'nin Birleşmiş Milletler (BM) Viyana Daimi Temsilcisi Büyükelçi Emine Birnur Fertekligil, Kapsamlı Nükleer Denemelerin Yasaklanması Anlaşmasının (CTBT) 8 ülke onaylamadığı için yürürlüğe girmediğini belirterek, 'Umudumuz, bu anlaşmanın yürürlüğe girerek hukuki bağlayıcılığı olan bir anlaşmaya dönüşmesidir.' dedi.

Fertekligil, BM Viyana Ofisi'nde anlaşmanın imzalanmasının 20. yıl dönümü nedeniyle düzenlenen bakanlar toplantısına katıldı.

AA muhabirine konuşan Fertekligil, bazı ülkelerin onaylamaması nedeniyle 20 yıl önce imzalanan anlaşmanın halen yürürlüğe girmediğini söyledi. Toplantının, anlaşmanın bir an evvel yürürlüğe girmesinin teşvik edilmesi amacıyla gerçekleştirildiğini vurgulayan Fertekligil, anlaşmayı şimdiye kadar 183 ülkenin imzaladığını ancak bunlardan 164'ünün anlaşmayı onayladığını söyledi.

İç tüzük gereği anlaşmayı onaylaması gereken 52 ülkeden 8'inin halen bu adımı atmadığını ve bu yüzden anlaşmanın yürürlüğe giremediğini kaydeden Ferteklifil, 'Bu toplantıyla bu 8 ülkeye çağrı yapılarak bunun bir an evvel yürürlüğe girmesi sağlanmak isteniyor.' dedi.

Fertekligil, 'Umudumuz, bu anlaşmanın yürürlüğe girerek hukuki bağlayıcılığı olan bir anlaşmaya dönüşmesi ve örgütün tam işler hale gelmesidir.' diye konuştu.

Türkiye'nin anlaşmayı 20 yıl önce ilk imzalayan ve onaylayan ülkelerden birisi olduğunu vurgulayan Fertekligil, anlaşmanın yürürlüğe girmesine katkı sunmaya hazır olduklarını söyledi

Fertekligil, anlaşmayı onaylamayan 8 ülke arasında ABD, Çin, İsrail, İran, Kuzey Kore, Mısır, Hindistan ve Pakistan'ın bulunduğunu ve bu ülkelerin onaylaması halinde anlaşmanın yürürlüğe gireceğini ancak siyasi ve bölgesel dengeler, kamuoyu ve iç mevzuat gibi nedenlerle gecikme yaşandığını aktardı.

Uluslararası toplumda anlaşmanın yürürlüğe girmesi için ciddi bir gayret bulunduğunu belirten Fertekligil şunları kaydetti:

'Anlaşma yürürlüğe girmediği için bağlayıcılığından söz edemiyoruz. Bunun yerine getirilmesiyle daha güvenli bir nükleerden bahsedebileceğiz. Nükleer denemelerin yasaklanması çok daha etkili olacak. Bu anlaşma yapıldığından beri tek deneme Kuzey Kore yapmıştır, o da hemen tespit edildi ve kınandı. Daha güvenli nükleer için bazı siyasi çekinceler olsa da gerekliliği konusunda herkes hemfikir. İyimser olup gayretlerin sürdürülmesi gerekir.'

Toplantıda konuşan AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini ise 'Anlaşmanın yürürlüğe girmesini ve evrenselleşmesini istiyoruz.' dedi.

Mogherini, anlaşmanın onaylanmasıyla Ortadoğu'nun uzun dönemde nükleer denemelerden arındırılmış bölge haline gelebileceğini ifade etti.

Nükleer Denemelerin Kapsamlı Yasaklanması Antlaşması Örgütünde (CTBTO) Uluslararası İzleme Sisteminden sorumlu direktör Prof. Dr. Nurcan Meral Özer, AA muhabirine yaptığı açıklamada, nükleer denemelerin yasaklanması anlaşmasının dünya barışını sağlanması için önemli olduğunu belirterek, bütün izleme istasyonlarını tamamladıklarını ve anlaşmanın onaylanmasından sonra daha etkili izleme yapacaklarını söyledi.

Uluslararası Gözlem Sistemine (IMS) bağlı 100 ülkede 337 tesis bulunduğunu belirten Özer, sistemin sismik gözlem, deniz altı izleme, infrason ile havadaki partikül ve gazları yakalayan radyonükleit istasyonlardan oluştuğunu ifade etti.

Toplantıya Ukrayna Dışişleri Bakanı Pavlo Klimkin, Slovakya Dışişleri Bakanı Miroslav Lajcak, Romanya Dışişleri Bakanı Lazar Comanescu, Kazakistan Dışişleri Bakanı Erlan İdrisov, BM Silahsızlama İşleri Yüksek Temsilcisi Kim Won-soo, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Başkanı Yukiye Amano ve çok sayıda bakan yardımcısı ve büyükelçi katıldı.