Karahantepe'deki Insan Betimlemeleri Ve 3 Boyutlu Heykeller Tarihe Isik Tutacak

ESBER AYAYDIN - Neolitik dönemin önemli yerlesimleri arasinda yer alan Karahantepe'de gün yüzüne çikarilan eserler, 11 bin yil önce yasamis insanlarin sanatsal becerilerini gözler önüne seriyor.

Sanliurfa'nin Haliliye ilçesi sinirlarinda kalan Karahantepe'nin tanitiminin Kültür ve Turizm Bakani Mehmet Nuri Ersoy'un da katildigi törenle gerçeklestirilmesinin ardindan Neolitik döneme ait önemli eserlerin bulundugu ören yeri, tüm dünyanin dikkatini yeniden bu bölgeye çekti.

Karahantepe Ören Yeri Kazi Baskani Prof. Dr. Necmi Karul, AA muhabirine, Karahantepe'deki kazilara 2019 yilinda basladiklarini, kisa sürede arkeolojik açidan çok verimli iki sezon geçirdiklerini söyledi.

Kazilar sirasinda çapi 23 metreyi bulan bir binanin açiga çikarildigini ve bunun büyük bir kisminin ana kayaya oyulmus durumda oldugunu, yüzeyden 5,5 metre derinlige ulastigi bilgisini veren Karul, bunun çok büyük bir mühendisligin sonucu insa edildigini belirtti.

- Insan heykelleri dikkati çekiyor

Karul, Karahantepe'de su ana kadar bulunan eserlerle Göbeklitepe'de çikarilan eserlerin birbirine benzerlik gösterdigini ancak ayristigi noktalarin da oldugunu dile getirerek, sunlari kaydetti:

"Karahantepe'de bugüne kadar yapmis oldugumuz kazilarda insana ait betimlerin, 3 boyutlu heykellerin sayisi biraz fazla, sayisi fazla olunca da öne çikiyorlar. Sanliurfa Arkeoloji Müzesi'nde bununla ilgili Karahantepe'de Neolitik Insan Sergisi düzenlendi. Bu sergide de görülebilecegi gibi çok sayida insan basi, çifte insan baslari ya da dikilitaslarin üzerinde insan betimlemeleri gibi insan ögesinin sikça islendigi örneklerle karsilastik. Bu yönüyle Göbeklitepe ile farklilasiyor ama su anlama gelmiyor, Göbeklitepe'de daha sonraki yillarda ileride yapilacak kazilarda insan betimlemeleriyle karsilasilmayacagi ya da hiç olmadigi anlamina da gelmiyor. Ama bugüne kadar yapilan kazilarda Karahantepe'deki insan heykelinin sayisinin fazlaligi dikkati çekiyor."

- 3 boyutlu leopar tasiyan insan heykeli

Prof. Dr. Karul, Karahantepe'de çikarilan 3 boyutlu heykellerin en iyi örneklerinden birinin de sirtinda leopar tasiyan insan heykeli oldugunu söyledi.

"Dikkati çeken unsur heykelde leoparin canli betimlenmesi, bu tür hayvanlar biliyorsunuz Göbeklitepe'de de kabartma halinde, bir atak saldirgan pozisyonunda betimleniyorlar." diyen Karul, sunlari dile getirdi:

"Birinin sirtinda canli bir hayvan tasimasinin anlami farkli olsa gerek. Yine atak pozisyonlari agzi açik, disleri görünür sekilde betimlenmis ama bu defa bir insanin sirtinda tasinir vaziyette, bunu yorumlamak çok güç. Ama en azindan eger biz bir yorum yapacaksak Neolitik Çag'in yani günümüzün yaklasik 11 bin yil öncesinde insanlarin hayvanlarla kurduklari iliskinin bugünkünden çok çok farkli oldugunu görmek mümkün. Nitekim bu iliskinin bize göre çok da barisçil bir iliski oldugunu anliyoruz çünkü etnografik örnekler de bunun benzeri birçok seyi tasiyor."

Eserlerin yapildigi zamanin yazili dönem olmadigini hatirlatan Karul, bu döneme ait eserler üzerindeki üslup yorumlarinin tamamen yorumu yapan arkeologlari ya da konuya ilgi duyanlari bagladigini söyledi.

Karul, bu dönemde insanlarin sanatsal becerilerinin ne düzeyde oldugunun ortaya çikan eserlerden rahatlikla görüldügünü belirterek, "Artik 3 boyutlu, çok ciddi anlamda sematik degil, gerçekçi bir üslubun benimsendigini görüyoruz, bu da belki de Göbeklitepe ile karsilastirmaktansa çok daha uzaga gidelim, 2. bin yila, Hitit'e gidelim mesela, bu tür heykellerin benzerlerini bir neolitikte bu kadar eski bir dönemde, bir de çok sonra Anadolu için konusuyorum, Hitit'te görüyoruz. Bu arada herhangi bir sey olmadigi, bosluk oldugu anlamina gelmiyor ama (bulunan eserler) Neolitik Çag'da insanlarin geldigi sanatsal becerinin, basarinin, yeteneklerinin, begenilerinin ne düzeyde oldugunu kanitliyor." diye konustu.