Kazak Halkının Seçimlerden Beklentisi Çok; Favori İse Tek (özel)

Yapılan son anketlere göre, yüzde 7 olan ülke barajını halen iktidarda olan Nur Otan Partisi’nden başka Demokrat Ak Jol ve Kazakistan Komünist Halk Partisi de geçiyor. Seçim sonuçları da eğer anket sonuçlarına paralel şekilde çıkarsa, önümüzdeki dönem Kazakistan’da yeni bir siyasi sürecin başlangıcı olacak. Böylece ilk kez Kazakistan’da çok partili bir döneme geçilmiş olacak. Seçimlerin demokratik bir ortamda yapılacağı garantisini veren iktidar, seçim sonuçlarına herkesin saygı duyması gerektiğini söylüyor.


3 PARTİ BARAJI AŞIYOR
Kazakistan Sosyal ve Siyasal Araştırmalar Enstitüsü tarafından yapılan son anket sonuçlarına göre, seçime katılan 7 partiden 3’ü ülke barajını geçiyor. Bin 500 kişi üzerinde yapılan ankette vatandaşlara: “Bugün seçim olsa oyunuzu hangi partiye verirsiniz.” sorusu yöneltildi. Bu soruya vatandaşlarının yüzde 80’ni iktidar partisi derken; ankete katılanların yüzde 7.3’ü Demokrat AK Jol Partisi, yüzde 7.1’i ise Kazakistan Komünist Halk Partisi‘ne oy vereceğini ifade etti.

SEÇİMLERDEN BEKLENTİ ÇOK; FAVORİ TEK
İktidar partisi Nur Otan’nın seçimde yüzde 80 oranında oy alması bekleniyor. Uzmanlar, halkın seçimlerden beklentisinin yüksek olduğunu, seçimler sonrası oluşacak siyasi tablonun Kazakistan’ın geleceği için yeni bir dönem olacağı görüşünde.


Seçimler ile ilgili olarak Cihan Haber Ajansı (Cihan)’na açıklamalarda bulunan Siyaset Bilimcisi Yermek Sahariyev, bu sefer seçimlerin öncekilerden çok daha farklı olacağı görüşünde. Kazakistan’ın ilk kez çok partili sistemle tanışacağının altını çizen Yermek Sahariyev, bu sisteme Kazak halkından ziyade Kazak siyasetçilerinin hazır olması gerektiğini vurguladı. Kazakistan’ın hukuk devleti olma yolunda çok partili sisteme geçmesi gerektiğini dile getiren Sahariyev, seçimlerin demokratik bir ortamda geçmesi temennisinde bulundu. Tek parti meclislerin Sovyetler döneminden kalma bir gelenek olduğunu hatırlatan Kazak Siyaset Bilimcisi Sahariyev sözlerine şöyle devam etti: “Sovyetler Birliği dağılalı 20 yıl oldu. Fakat Orta Asya ülke liderleri Sovyet sistemini kendileri uygulamaya devam etmekte. Eğer gerçek manada bir hukuk ve demokrasi devleti istiyorsak, ülkelerin ilk olarak çok partili hayata geçmeleri gerekmekte.”
Gazeteci ve yazar Yertay Aygalioğlu ise yaptığı açıklamada halkın seçimlerden beklentisinin yüksek olduğunu, ancak herhangi bir sürprizin yaşanmayacağını söyledi.

Seçimlerin favorisinin Nur Otan Partisi olduğunu ifade eden Aygalioğlu da seçimlerin Kazakistan demokrasisi için iyi bir sınav olacağını belirtti. Halkı oy kullanmaya çağıran Aygalioğlu, Kazakistan’ın artık çok partili hayata geçmesi için gerekli şartların oluştuğunu ifade etti. Kazak gazeteci, çok partili bir meclisin, ülke sorunlarını demokratik zeminde tartışılarak daha sağlıklı çözebileceğini ifade etti. Önceki seçimlerin demokratik olması açısından halk tarafından inandırıcı olmadığını da sözlerine ekleyen Yertay Aygalioğlu, bu seçimlerin bu olguyu değiştirmesi açısından da büyük önem arz ettiğini vurguladı.


SEÇİMLERİ İÇİN BİN 500 YABANCI GÖZLEMCİ AKREDİTE OLDU
Pazar günkü seçimler için yaklaşık bin 500 yabancı gözlemcinin akredite olduğunu ifade eden Kazak yetkililer, gözlemcilerin AGİT başta olmak üzere BM, BDT, Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi ve Şanghay İşbirliği Örgütü’nden (ŞİÖ) olduğunu belirtiler.

Kazakistan Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Altay Abibulayev yaptığı açıklamada seçimleri 789 uluslararası gözlemcinin yanı sıra, 308 AGİT temsilcisinin, 206 BDT temsilcisinin, 9 Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi Temsilcisinin, 10 TÜRKPA Temsilcisinin ve 29 ülkeden 126 gözlemcinin seçimleri takip etmek üzere Pazar günü Kazakistan’da olacağını söyledi.

Kazakistan birçok ülkede ise vatandaşlarının oy kullanmaları için sandık kuracak.

SİYASİ PARTİLER

1. DEMOKRATİK HALK PARTİSİ NUR OTAN: 1999 yılında kurulan partinin başkanlığını Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev yapıyor. Ülke uzun süredir tek bu parti tarafından yönetilmektedir. Meclisinin tamamı Nur Otan Partisi milletvekillerinden oluşmakta. Ülkenin en güçlü partisi olan Nur Otan’ın, Jas Otan adı altında gençlik kolları faaliyet göstermekte.

2. KAZAKİSTAN DEMOKRAT AK JOL PARTİSİ: (Ak Yol) iktidarda bulunan Nur Otan Partisi’nden sonra en güçlü parti. 3 Nisan 2002 yılında siyaset hayatına başlayan partinin başkanlığını Azat Peruaşev yapıyor. Kazakistan Merkez Seçim Komisyonuna göre partiye kayıtlı 175 bin 862 üye bulunmakta. 2007 yılında yapılan parlamento seçimlerinde parti yüzde 3.9 oy aldı.

3. KAZAKİSTAN KOMÜNİST HALK PARTİSİ: 27 Ağustos 1998 yılında siyasi hayatına başlayan partinin başkanlığını Gaziz Aldamjarov yapmakta. 2007 yılında yapılan seçimlerde yüzde 2 oranında oy alan partinin Kazakistan Merkez Seçim Komisyonu kayıtlarına göre 54 bin 246 üyesi bulunmakta. Parti’nin vadeleri arasında;sosyal adalet, özgürlük, teknolojik ilerleme ve bilimsel sosyalizm bulunuyor.

4. ADALET VE DEMOKRASİ PARTİSİ: 14 Haziran 2004 tarihinde kurulan partinin başkanlığını Maksut Narikbayev yapmakta. Kazakistan Merkez Seçim Komisyonu verilerine göre partiye kayıtlı üye sayısı 70 bin kişi. Başkent Astana ve finans merkezi Almatı olmak üzere ülkenin birçok bölgesinde şubeleri bulunmakta. Parti misyon olarak ülkede demokrasiyi ve sivil toplum kuruluşlarını geliştirmeyi kendisine amaç olarak belirlemiş durumda.

5. KAZAKİSTAN DEMOKRAT AZAT PARTİSİ: 29 Nisan 2005 yılında kurulan partinin Jarmahan Tuyakbay ve Bolat Abilov olmak üzere iki eş başkanı bulunmakta. Genel Sekreterliğini Amirjan Kosanov’un yaptığı parti, ülkede demokrasi, laik, hukuk ve sosyal bir devlet inşa ederek; şeffaf bir toplum oluşturmayı vaat ediyor.

6. KAZAKİSTAN PATRİOT PARTİSİ: 4 Ağustos 2000 tarihinde kurulan partinin başkanlığını Gani Kasımov yapmakta. Partinin öncelikli amacı ise demokrasiyi geliştirmek, kaliteli yaşam oluşturmak ve halk sağlığını ön planda tutmak. Kazakistan Merkez Seçim Komisyonu verilerine göre partiye kayıtlı 172 bin üye bulunmakta.

7. KAZAKİSTAN SOSYAL DEMOKRAT PARTİSİ: Kazakistan siyasi tarihine 1 Mart 2002 yılında merhaba diyen partinin başkanlığını Gani Kaliyev yapmakta. Kazakistan Merkez Seçim Komisyonu verilerine göre partiye kayıtlı 61 bin 43 kişi bulunmakta. Partinin en önemli misyonu tarım sektörünü canlandırarak geniş topraklara sahip ülkenin dünya tarımında söz sahibi olmasını amaçlamak.

KAZAKİSTAN MECLİSİ’NİN YAPISI
Kazakistan Parlamentosu Meclis ve Senato olmak üzere iki kanattan oluşuyor. Mecliste 108 milletvekili bulunurken, Senatoda 47 senatör görev yapıyor. Senatörlerden 15’ini Cumhurbaşkanı seçerken, 32’sini ise şehir il milletvekilleri seçmekte.

Halen Kazakistan meclisinde 8 farklı milletten milletvekili bulunmakta. Mecliste; 82 Kazak, 17 Rus, 2 Alman, 1 Beyaz Rusya, 1 Bulgar, 1 Kore, 1 Uygur, 1 Ukrayna ve 1 de Özbek asıllı milletvekilleri görev yapmakta.