Kemoterapide Saçlariniz Size Kalsin

SANKO Üniversitesi Tip Fakültesi Iç Hastaliklari Ana Bilim Dali Tibbi Onkoloji Ögretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa Yildirim, “Saç derisi sogutularak, kanser tedavisinden kaynaklanan saç dökülmesi önlenebilir” dedi.

Saç dökülmesinin “kemoterapi” adi verilen kanser tedavisinin yan etkisi olabilecegini belirten Prof. Dr. Yildirim, kemoterapiyi “kanser hücrelerini öldüren veya büyümelerini durduran ilaçlar” olarak tanimladi.

Kemoterapi uygulanan herkesin saçlarini kaybetmeyebilecegine dikkat çeken Prof. Dr. Yildirim, saç kaybinin alinan kemoterapi ilaçlari, ilaçlarin dozu ve ilaçlarin nasil verildigi ile ilgili bir durum oldugunu söyledi.



Kemoterapi basladiktan genellikle 2-3 hafta sonra saçlarin dökülmeye basladigini vurgulayan Prof. Dr. Yildirim, söyle devam etti: “Ancak birkaç kemoterapi seansindan sonra da saçlar dökülmeye baslar. Bazi insanlar saçlarini bir seferde biraz kaybederken, digerleri zamanla kaybeder. Bazi insanlar ise saçlarinin tümünü kaybederken bazilari saçlarini kaybetmez. Saç döküldügünde genellikle agriya neden olmaz. Çogu zaman, insanlar saçlarini bas bölgesinden baslayarak kaybederler. Ancak koltuk altlarinda, sakal bölgelerinde, kaslarinda, genital bölgelerinde ve bacaklarinda da kayiplar olabilir.”

Kanser tedavisinde radyasyon uygulamasinin da saç dökülmesine neden olabilecegini animsatan Prof. Dr. Yildirim, “Radyasyon tedavisi gören herkes saçlarini kaybetmez. Genellikle sadece vücudun radyasyonla tedavi edilen kisminda saç/tüy kaybederler. Burada radyasyonun dozu ve nasil verildigi de önemlidir” ifadelerini kullandi.

Saçlarim tekrar uzar mi?

Çok nadir durumlar disinda tüm kemoterapi tedavileri bittikten sonra saçlarin yeniden çikacaginin altini çizen Prof. Dr. Yildirim, “Ancak saçiniz, özellikle ilk basta, eskisinden farkli görünebilir veya hissedilebilir. Örnegin, daha kivrik veya daha gri olabilir. Saçlarin tamamen uzamasi 6-12 ay sürebilir. Radyasyon tedavisinden sonra da saçlar her zaman tamamen büyümeyebilir ve eskisinden farkli görünebilir” diye konustu.



Saç dökülmesi önlenebilir mi?

Bazi durumlarda saç dökülmesinin önlenebilecegine vurgu yapan Prof. Dr. Yildirim, su bilgileri verdi: “Saç dökülmesini önlemeye yardimci olabilecek özel araçlar vardir. Kemoterapi alirken kafa derisini sogutarak çalisirlar. Buradaki amaç, kafa derisi daha soguk oldugunda, kemoterapi ilacinin saç hücrelerine daha az ulasmasidir. Bu, saçlarin dökülme ihtimalini azaltabilir. Iki tip araç vardir. Bunlardan ilki makineye baglanan ve onu soguk tutan, digeri ise donmus olarak baslayan ve daha sonra çözülürken yenisi ile degistirilen araçtir. Saç derisi sogutmasi yaygin olarak kullanilmaktadir. Iki otomatik kafa derisi sogutma cihazi, Paxman kafa derisi hipotermi cihazi, artik meme kanseri için kemoterapi alan hastalarda iki prospektif klinik deneye dayanarak ABD Gida ve Ilaç Dairesi (FDA) tarafindan onaylanmistir. FDA izni tüm kati tümörleri olan hastalari kapsayacak sekilde genisletilmistir ve bu kullanimi desteklemek için kapsamli veriler mevcuttur. Kullanilan spesifik cihazdan bagimsiz olarak, kafa derisinin kademeli olarak istenen sicakliga sogumasini saglamak için kemoterapi infüzyonu baslamadan yaklasik 30 dakika önce sogutma baslatilir. Sogutma, kemoterapi infüzyonunun bitiminden sonra bir süre, genellikle en az 90 dakika ve bazi durumlarda 3-4 saat kadar sürdürülür.”

30’dan fazla ülkede kullanildi

Infüzyon sonrasi sogutmanin süresinin, en azindan kismen yüksek kemoterapi seviyelerinin temizlenmesiyle ve ayni zamanda beklenen alopesinin (halk arasinda saçkiran) siddetiyle belirlendigini anlatan Prof. Dr. Yildirim, sözlerini söyle sürdürdü: “Genel olarak, soguk basligin üzerine yalitkan bir baslik yerlestirilir ve kafa derisi ile soguk baslik arasinda basin üzerine koruyucu örtü yerlestirilir. Çogu cihaz için, hastanin özel kafa boyutuna takilmak üzere çesitli boyutlarda kapaklar vardir. Saçli deri hipotermisi, kemoterapinin neden oldugu alopesiyi önlemek veya azaltmak için 30’dan fazla ülkede kullanilmistir ve spesifik sogutma cihazina ve kemoterapi tipine bagli olarak degisken basari bildirilmistir. 2015 yilinda yapilan bir meta-analizde, kafa derisi hipoterminin kemoterapinin neden oldugu alopesi riskini önemli ölçüde azaltan tek müdahale oldugu sonucuna varilmistir. Kafa derisi hipotermi kullaniminin kemoterapinin bitiminden sonra saçlarin daha hizli yeniden büyümesine neden olabilecegi öne sürülmüstür. Bu iyi bir sekilde belgelenmemis olsa da kesinlikle kemoterapinin sonunda bir miktar saçin tutulmasi, ‘kabul edilebilir’ bir saç yogunluguna sahip olmak için daha kisa bir süre ile iliskilendirilebilir. Ispanya’da docetaxel alan 492 hastayi içeren retrospektif bir çalisma erken evre meme kanseri için adjuvan tedavi olarak, sogutulmamis çagdas ve geçmisteki kontrollerle karsilastirildiginda, kemoterapi sirasinda kafa derisi sogutulan daha az hastanin kemoterapinin neden oldugu kalici alopesi gelistirdigini gözlemledi. Yani bu cihazlarla tedavi alopesiyi önlemede basarisiz bile olsa saçin yeniden çikmasinda ve kalici alopesinin önlenmesinde basarilidir.”

En çok meme kanseri tedavisi gören kisilerde kullanilan bu cihazlarin diger bazi kanser türlerine sahip kisiler için de onaylandigini ifade eden Prof. Dr. Yildirim, “Bu cihazlar bazi kemoterapi ilaçlari ile digerlerinden daha iyi çalisir ve bazen hiç çalismazlar. Lösemi veya bazi lenfoma türleri gibi belirli kanser türlerine sahip kisiler için önerilmezler. Yan etkiler sadece üsüme hissi veya hafif bir bas agrisidir” uyarisini yapti.

Saç dökülmesini önlemek için ne yapilabilir?

“Uygulanan kemoterapi ilaçlarinin saç dökülmesine neden olma ihtimali yüksekse, doktorunuz veya hemsirenizle mutlaka konusun. Sizi neyin bekledigini söyleyebilir ve buna hazirlanmaniza yardimci olabilirler” diyen Prof. Dr. Yildirim, saçi kaybetmeden önce saça ve saç derisi bakimina yardimci olmak için yapilabilecekleri söyle özetledi: “Hafif bir sampuan kullanin, saçinizi kurulayin (ovalamayin) ve sadece yumusak bir firça kullanin. Saç masasi, saç kurutma makinesi, rulo, saç bandi veya saç tokasi kullanmaktan kaçinin. Saçiniza saç spreyi, boya veya kimyasal madde kullanmaktan kaçinin. Saçlarinizi dökülmeden önce veya dökülmeye basladiginda kisaltin. Saçlariniz döküldükten sonra kullanmak için bir peruk, postis, atki, sapka, sal veya baska bir bas örtüsü satin alin. Birçok insan saçlarini kaybetmeden önce peruk veya postis yaptirir. Bu, dogal saçi peruk veya postisle eslestirmeyi kolaylastirir. Saç döküldükten sonra peruk, postis, sapka, atki, sal veya baska bir bas örtüsü takmak, görünüsle ilgili daha iyi hissetmeye yardimci olabilir. Ancak peruk tercihinde basa iyi oturmasina ve saç derisine zarar vermemesine dikkat edilmeli. Saçlar döküldükten sonra da saç derisi bakimi çok önemlidir. Saç derisinin zarar görmemesi için disari çikarken basinizi örtün. Basinizi örtmek de sicak kalmaniza yardimci olabilir. Günese çiktiginizda saç derinize günes kremi sürün. Saten bir yastik kilifi üzerinde uyumak yardimci olabilir.”

Saçlar yeniden uzadikça bakimi için ne yapilabilir?

Prof. Dr. Yildirim, yeniden uzayan saçlar için su önerilerde bulundu: “Haftada iki defadan fazla yikamayin ve herhangi bir kuru ciltten kurtulmak için saç derinizi nazikçe ovalayin. Saçinizi sekillendirirken nazik olun, çok fazla kurutmamaya veya çok sert firçalamamaya çalisin. Tamamen büyüyene kadar içine herhangi bir kimyasal veya boya kullanmaktan kaçinin.”

Saç kaybi üzüntü ve endiseye yol açarsa

Saç kaybiyla ilgili üzüntü, kizginlik ve endise olabilecegini bildiren Prof. Dr. Yildirim, söyle konustu: “Bu duygular normaldir. Birçok insan için saçlarini kaybetmek kanser tedavisinin en kötü yan etkilerinden biridir. Biriyle duygulariniz hakkinda konusmak yardimci olabilir. Doktorunuzla, hemsirenizle, bir arkadasinizla, aile üyenizle veya bir ruh sagligi uzmaniyla konusabilirsiniz.”

Prof. Dr. Yildirim, SANKO Üniversitesi Hastanesi Tibbi Onkoloji Klinigi’nde uygun kemoterapi hastalarinda saç dökülmesini engellemeye yönelik Paxman Kafa Derisi Hipotermi cihazini kullanmaya basladiklarini, sözlerine ekledi.