Kızıl Khmer Liderinin Cenazesi Gizemini Koruyor

Kamboçya’da 1 milyon 700 bin insanın ölümünden sorumlu Kızıl Khmer örgütünün lideri Pol Pot’un Yardımcısı Nuon Chea, dün hayatını kaybetmişti. Tutuklu olan 93 yaşındaki Chea’nın tedavi gördüğü hastanede hayatını kaybettiği Kamboçya Olağanüstü Mahkemesi tarafından doğrulandı. Kızıl Khmer örgütünün 2’nci adamı Nuon Chea’nın eşi Ly Kim Seng, Chea’nın cesedinin tören için Pailin şehrine götürüleceğini duyurdu. Chea’ya nasıl bir cenaze töreni düzenleneceği henüz açıklanmazken, Nuon Chea’nın bedeninin yakılması bekleniyor.

Örgüt ideolojisinin kilit ismiydi

Kızıl Khmer örgütünün lideri Pol Pot’un sağ kolu ve eniştesi olan Nuon Chea, örgütte “İki numaralı kardeş” olarak anılıyordu. Chea, Kızıl Khmer’in iktidarında terörle geçen 1975-1979 yılları arasında örgüt ideolojisi için anahtar isim olarak öne çıkmıştı.

"Soykırım, insanlığa karşı suçlar ve 1949 Cenevre Sözleşmesi’nin ağır ihlalleri"

Kamboçya nüfusunun neredeyse dörtte birinin Kızıl Khmer döneminde zorla çalıştırıldığı, aç bırakıldığı ve idam edildiği için hayatını kaybettiği düşünülüyor. Kızıl Khmer rejimi, iktidarda olduğu dönemde oldukça katı sosyal mühendislik politikaları uygulamıştı ve tamamen tarımsal bir toplum oluşturmaya çalışmıştı. Bu nedenle de Kamboçya Ulusal Meclisi 2001 yılında, ülkede günümüzde dahi sarılamayan yaralar açtığı için Kızıl Khmer dönemi suçlarını inceleyecek özel bir mahkeme kurma kararı almıştı. Meclis kararının ardından 2006 yılında, uluslararası soykırım gerçekleştiren ve hukuku ihlal eden Kızıl Khmer üyelerini yargılamak amacıyla Birleşmiş Milletler desteğiyle Kamboçya Olağanüstü Mahkemesi kurulmuştu. Nuon Chea, mahkemenin kuruluşundan 1 yıl sonra 2007 yılında tutuklanmıştı.

Mahkeme tarafından suçlu olduğuna karar verilen Nuon Chea "Soykırım, insanlığa karşı suçlar ve 1949 Cenevre Sözleşmesi’nin ağır ihlalleri" nedeniyle müebbet hapis cezasına çarptırılmıştı. Chea, örgütte "Dört Numaralı Kardeş" olarak bilinen Khieu Samphan ile beraber mahkum edilmişti. Chea ve Samphan, Kızıl Khmer rejiminin soykırım suçuyla yargılanan en üst düzey iki liderleriydiler. İkili ayrıca cinayet, toplu imha, yasa dışı olarak sınır dışı etme, köleleştirme, hapis, işkence, siyasi, dini ve ırksal gerekçelerle zulüm ve diğer insanlık dışı eylemlerden de suçlu bulunmuştu.

“Hiçbir eylem, hayatta kalanları rahatsız eden ıstırap, hüzün ve pişmanlığı dindiremez”

Mahkeme tarafından alınan kararlar, baskıcı Kızıl Khmer yönetimi süresince mağdur olan Kamboçyalıların acılarını hafifletmek için yetersiz kaldı. Kızıl Khmer tarafından hapsedilen Youk Chhang 2014’te yaptığı bir açıklamada “Hiçbir eylem, hayatta kalanları rahatsız eden ıstırap, hüzün ve pişmanlığı dindiremez. Kızıl Khmer rejiminin çöküşünün üzerinden 35 yıl geçmesine rağmen, Kamboçya toplumunun her kesiminde o dönemin etkilerini görmeye devam ediyoruz” sözleriyle ulus çapında açılan derin yaraların hala sarılamadığını ifade etmişti.

O dönemde Demokratik Kamboçya olarak geçen rejimin 1979’da çöküşünün ardından Kızıl Khmer, ülkenin batısındaki asi bir gerilla hareketi olarak başlamıştı. Nuon Chea ise bu hareket içerisinde öne çıkan isimlerden biri olarak örgüt liderleri arasında yerini almıştı. Kamboçya Olağanüstü Mahkemesi tarafından paylaşılan bilgilere göre Chea, 1998 yılında hükümetle bir anlaşma yaparak teslim olmuş ve 2007 yılında tutuklanana kadar Tayland sınırı yakınlarında özgür bir adam olarak yaşamıştı. Yargılandığı mahkemenin son duruşmasında, yaşanan olaylarda “ahlaki sorumluluk” sahibi olduğunu kabul etmiş ancak suçsuz olduğunu savunmuştu.

Birleşmiş Milletlere bağlı faaliyet gösteren uluslararası nitelikteki Kamboçya Olağanüstü Mahkemesi, Pol Pot’un liderlik ettiği komünist rejimin çöküşünden yaklaşık 40 yıl sonra 2018’de, Kızıl Khmer’in soykırım gerçekleştirdiği kararına vardı.