Kolesterol nedir?
Kolesterol, hayvan hücresi zarlarında bulunan ve aynı zamanda kanda taşınan, vücutta özellikle sindirim sisteminde birtakım görevlere sahip olan yağa benzeyen bir maddedir. Hayvansal kaynaklı besinlerde bulunan ve bu besinlerin tüketilmesi ile vücuda alınan kolesterol, aynı zamanda vücutta da karaciğer başta olmak üzere ince bağırsak, böbrek üstü bezleri, üreme organları gibi pek çok organda kendi kendine üretilme özelliği taşımaktadır.
Vücudun tüm hücrelerinde bulunan ve hücrenin ana bileşenleri arasında yer alan kolesterolün vücutta pek çok işlevi vardır. Buna karşılık kandaki kolesterol seviyesinin normalin üzerine çıkması, kalp ve damar hastalıkları ve safra kesesi hastalıkları gibi pek çok hastalığa zemin hazırlar. Kanda fazla gelen kötü kolesterol, damar duvarlarına yerleşerek damar tıkanıklarının oluşmasına sebep olur. Ayrıca yine normalden yüksek seviyede olan kolesterol, safra kesesinde bulunan bazı maddeler ile bir araya gelip safra taşlarının oluşumuna yol açabilir. Safra sıvısı kolesterol ve safra tuzundan ortaya çıkar. İnce bağırsağa salgılanan bu sıvı sayesinde yağ yapıdaki moleküllerin ve yağda çözünen A, D, E, K gibi vitaminlerin alımı sağlanır.
Kolesterol çeşitleri nelerdir?
Halk arasında kolesterol çeşidi olarak bilinen terim aslında kolesterolü taşıyan lipoprotein türünün söylenmesidir. Bu bağlamda kolesterol taşıyan lipoproteinlerin pek çok türü olmasına karşın iyi kolesterol ve kötü kolesterol, en yaygın olarak bilinen iki kolesterol türünü oluşturur.
İyi kolesterol olarak bilinen HDL, kolesterol gibi yağ yapıdaki maddelerin, doku ve damarlardan karaciğer hücrelerine girmesine yardımcı olur. Ve bu sayede kolesterolün damar çeperlerinde birikmesini engelleyerek kalp ve damar hastalıklarının oluşumunu engeller.
Kötü kolesterol olarak bilinen LDL ise dokudaki kolesterolü vücutta ihtiyaç duyulan bölgelere iletmekle görevlidir. Fakat kanda LDL seviyesinin yükselmesi, damarlarda kolesterolün birikmesine neden olarak kalp ve damar hastalıklarının ortaya çıkmasına olanak verir ve bu sebeple kötü kolesterol olarak adlandırılır. Kötü kolesterol kalp damarlarının tıkanmasına sebep olabilir. Bu durumun sonucunda ise kişi yaşamı tehdit eden inme ve kalp krizi gibi ciddi problemler ortaya çıkabilir.
Kolesterol değerleri kaç olmalı?
Vücudun normal fonksiyonlarının korunması ve kalp ve damar hastalıklarına yakalanma riskinin azaltılabilmesi adına kandaki kolesterol düzeylerinin normal seviyelerde olması oldukça büyük önem taşımaktadır.Sağlıklı olarak nitelendirilen bir bireyde kandaki LDL düzeyi 130 mg/dL'nin altında, total kolesterol 200 mg/dL'nin altında, trigliserid düzeyi 150 mg/dL'nin altında ve HDL düzeyi kadınlarda 40 mg/dL, erkeklerde ise 50 mg/dL'nin üzerinde olması gerekmektedir.
Yapılan kan testleri sonucunda kolesterol ve trigliserid düzeylerinin belirtilen seviyelerin haricinde olduğunun belirlenmesi halinde ise bu durumun nedeni tespit edilerek kişiye uygun tedavinin düzenlenmesi sağlanır.
Kolesterol neden yükselir?
Kandaki kolesterol seviyesinin normalin üzerinde olmasının iki farklı sebebi vardır. Bunlardan ilki beslenmeyle vücuda alınan kolesterol miktarının yüksekliğinden kaynaklanmaktadır. Kolesterol hayvansal gıdalar ile vücuda girmektedir. Hayvansal kaynaklı besinlerin aşırı tüketilmesi, trans yağ içeren yemeklerin çok fazla tüketilmesi ve hayvansal yağların fazla kullanımı, vücuda yüksek miktarlarda kolesterol alınmasına neden olur. Beslenme dışında kolesterol yüksekliğine katkıda bulunabilecek yaşam tarzı faktörleri hareketsiz hayat ve sigara kullanımıdır. Bu etkenler dışında birçok farklı durum kişilerde kolesterol seviyesi yüksekliğine neden olabilmektedir:
-Aşırı kilolu ya da obez olmak
-Sağlıksız beslenme alışkanlıklarına sahip olmak
-Düzenli egzersiz yapmamak
-Tütün ürünleri kullanmak
-Genetik etmenler
-Şeker hastalığı
-Böbrek hastalıkları
-Tiroid
Kolesterol belirtileri nelerdir?
Yüksek kolesterol, kandaki seviyesinin yükselmesinin neden olduğu belirtilere ek olarak sebep olduğu hastalıklar nedeniyle de bazı belirtilerle kendini ortaya çıkarmaktadır. Bu belirtilerden en yaygın olanları şu şekilde sıralanmaktadır;
• Yüzde ve özellikle göz çevresinde çıkan yağ bezeleri
• Göğüs ağrısı
• Halsizlik ve yorgunluk
• Ayak ve bacaklarda ağrı, uyuşma
• Baş dönmesi
Kolesterol nasıl düşürülür?
Yüksek kan kolesterol düzeylerine sahip olan kişilerde damar sertliği, damar tıkanıklığı ve daha ileri düzeyde oluşabilecek kalp ve damar hastalıklarının oluşumunun önlenebilmesi için kolesterol düşürücü tedavi planı derhal başlatılır. Kolesterol ilaçları, çoğu zaman hastalarda kolesterolün düşürülmesi için doktorlartarafından başvurulan yöntemler içerisinde yer alır. Bu ve benzeri ilaçlar dışında yüksek kolesterole ne iyi gelir ve kolesterol nasıl düşer gibi sorulara yanıt olarak yaşam tarzı değişiklikleri gereklidir ve bunun yanında düzenli fiziksel aktivite, tütün kullanımını sonlandırmak, uzman doktor tarafından verilmiş diyet listesine uymak ve beslenme alışkanlıklarını değiştirmek büyük önem taşımaktadır.
