Kovid-19 Teshisini 10 Saniyeye Düsüren Yerli Test Kullanima Sunuldu

SELMA KASAP - Bilkent Üniversitesi Ulusal Nanoteknoloji Arastirma Merkezinde (UNAM) Türk arastirmacilar tarafindan Kovid-19 teshisini 10 saniyede yüzde 99 güvenilirlikle yapabilen nanoteknoloji temelli "Diagnovir" adli sistem, güvenilirlik testlerini geçerek kullanilmaya baslandi.

Bilkent Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Abdullah Atalar, Türkiye'de ilk vakanin görülmesinin ardindan kurulan is birligiyle UNAM'da gelistirilen sistemin kullanima baslamasi dolayisiyla AA muhabirine açiklama yapti.

Yeni tip koronavirüsün (Kovid-19) Türkiye'de görülmeye baslamasinin hemen ardindan hizli sonuç veren bir test sisteminin gelistirilmesi için baslanan projenin tamamlandigini ve PCR'in yerini alabilecek, çok da hizli, saniyeler içinde sonuç verebilen yöntemin basariyla hayata geçirildigini ifade eden Atalar, su bilgileri verdi:

"Su anda seri üretim sürecine geçildi. Dünyanin her tarafindan sisteme talep var ve kullanmak istediklerini belirtiyorlar. Özellikle Kovid-19 riski büyük olan havaalani gibi yerlerde, sonucu hemen alinabildigi için havaalanlari istiyor, üretimin durmasi büyük maliyetlere neden olabilecegi için büyük fabrikalar istiyor. Örnegin, Alman Futbol Ligi istedi. Dünyada esi olmayan bir sistem olduguna inaniyoruz."

Atalar, sistemin, dünyanin bazi önemli fuarlarinda sergilenerek büyük ilgi gördügünü de aktardi.

Bilkent Üniversitesinin mezuniyet törenlerinden hemen önce ögrencilere ve ailelerine "Diagnovir" adli sistemle hizli Kovid-19 testleri yaptiklarini bildiren Atalar, "Üniversitemizin mezuniyet töreni 4 bin kisilik açik bir alanda yapiliyor, 8 ayri seansta gerçeklestirilen her törene ailelerle birlikte yaklasik 1200 kisi katiliyor. Tören alaninda bulas açisindan sosyal mesafenin yeterli olmasina ragmen bu yil ilk kez bu sistemi kullandik." dedi.

- Yeni test kiti, güvenilirlik testlerini de basariyla geçti

Bilkent Üniversitesi UNAM bas arastirmacilarindan Doktor Ögretim Üyesi Bülend Ortaç ise EA Teknoloji Genel Müdürü Ali Aytaç Seymen, Arizona Üniversitesinde doktora sonrasi arastirmalar yapan Erol Özgür, Ankara Üniversitesi Ögretim Üyesi Doç. Dr. Erkan Tuncay ile gelistirdikleri ve geçen yilin sonunda kamuoyuna duyurduklari klinik öncesi çalismanin ardindan süreci basarili sekilde yürüttüklerini belirtti.

Ortaç, bu sürece iliskin su bilgileri verdi:

"Yaptigimiz klinik çalismalarda yüzde 99 dogruluk oraniyla çalistigini test ettik. Sistem nanoteknoloji temelli olarak çalisiyor. Klinik arastirmalari Ankara Üniversitesi Tip Fakültesi Enfeksiyon Hastaliklari Anabilim Dalinda tamamladik ve orada aldigimiz sonuçlarda oranlarimiz belli oldu ve böylece sistemin güvenilirligi bir kez daha ispatlandi. Bu oranlarla yaptigimiz dosya ile Saglik Bakanligi Halk Sagligi Genel Müdürlügüne basvurumuzu yaptik ve oradan bu sistemi kullanabilecegimiz onayi alindi. Bu sistemin yaninda buradaki teknolojiyi okuyabilen ve sonuçlari dogrulayan bir cihaz gelistirmistik. Bu cihazin Türkiye Ilaç ve Tibbi Cihaz Kurumu tarafindan onayi da alindi. Bu iki onay ile birlikte gelistirdigimiz teknoloji sahada kullanilabilir hale geldi."

Bilkent Üniversitesi mezuniyet törenine katilacak ögrenci ve velilerin Kovid-19 testlerini 16 ayri cihazla yaptiklarini bildiren Ortaç, "Ögrenci Kovid-19 testinin sonucunu aldi, testi negatif çikan ögrenciye rozet verdik ve bu rozetle birlikte törene katildilar, böylece mezuniyet töreni için güvenli bir ortam olusturulmus oldu. Tüm buna karsin maske ve sosyal mesafe kurallarina da dikkat ediliyor." diye konustu.

- Sistem nasil çalisiyor?

Bülent Ortaç, hizli test kitinin çalisma prensibine iliskin sunlari kaydetti:

"Temel bilimlerden uygulama bilimlerine kadar çesitli dallardan uzmanlarla çalisilarak gelistirdigimiz sistem, agizdan alinan bir sürüntü hizli test kitine yerlestiriliyor. Virüs pozitif olmasi halinde virüs proteinleri bu kite baglanarak optik sinyal veriyor. Bu hizli sinyal sonucunda yapilan algoritmalar, farkli varyantlara da cevap verebiliyor. Bu algoritmalar negatif ya da pozitif olarak cevap veriyor. Hastadan alinan numune örneginin pozitif olmasi halinde 5-10 saniye içinde, negatif durumda ise kontrollerin yapilarak 20-30 saniye içinde sonuç çikiyor. PCR testi, hata payi yüksek ve hastalik basladiktan 2-3 gün sonra sonuç veren bir yöntemken bizim sistemimiz saniyeler içinde ve hastaligin erken evresinde sonuç veriyor, dogruluk payi ise yüzde 99'lik oranla çok çok yüksek. Hastalar üzerinde yaptigimiz testlerde, PCR testlerinin çok öncesinde sonuç aldik."