Kurakliga Dayanikli Nohut Türü Bulundu, Avusturalya, ABD, Kanada Ve Avrupa Türü Incelemek Için Talepte Bulundu

Akdeniz Üniversitesi Rektör Yardimcisi Prof. Dr. Cengiz Toker’in danismanliginda yürütülen çalismalarda Güneydogu Anadolu Bölgesi’nde yüksek sicaklik, kurakliga ve yaprak galeri sinegi ve tohum böceklerine dayanikli bir nohut türü bulundu. Türe, Cumhuriyetin 100’üncü yilina ithafen Cicer Turcicum Toker, J. Berger & Göktürk ismi verildi.

Yeni kesfedilen tür, bitki bilimi alaninda dünyanin en önemli dergilerinden biri olan Frontiers in Plant Science dergisinde bilim dünyasi ile paylasildi.

“Melezleme çalismalari basariya ulasti”

Akdeniz Üniversitesi Rektör Yardimcisi Prof. Dr. Cengiz Toker danismanliginda Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Anabilim Dali Doktora Ögrencisi Tuba Eker tarafindan yürütülen çalismalarda yeni tür, tarimi yapilan tür ve diger yakin akraba türler ile melezlenmis ve saglikli F1 bitkiler elde edildi. Yüksek sicaklik ve kuraklik basta olmak üzere canli ve cansiz streslere dayanikli olan bu nohut türünün, yogun olarak üretilen ticari nohut türleriyle melezleme çalismalarinda ilk asama basariyla sonuçlandi.

“Türkiye Cumhuriyeti’nin yüzüncü yilina armagan”

Çalismalarla ilgili bilgi veren Prof. Dr. Cengiz Toker, tescil edilen türe Türkiye Cumhuriyeti’nin 100’üncü yilina ithafen Cicer turcicum isminin verildigini belirterek, “Türümüz uluslararasi literatüre endemik bir tür olarak girdi. Türkiye Cumhuriyeti’nin yüzüncü yilina armagan olsun” dedi.

Kalp sekliyle de dikkat çeken yeni türün yurt disinda nohut üzerine arastirma yapan bilim insanlari tarafindan da çok yogun ilgi gördügünü belirten Prof. Dr. Toker, “Avusturalya, ABD, Kanada ve Avrupa’dan birkaç ülkeden nohut türünü incelemek için talep oldu. Melezleme çalismalarini ya da buradan bulunabilecek izole edilecek genlerle ilgili patent hakkina ilk biz sahip olalim diye vermedik” diye konustu.



“Zor sartlara dayanabiliyor”

Yeni kesfedilen Cicer Turcicum türünün özellikle yüksek sicaklik ve kurakliga dayanikliligi ile umut vadettigini anlatan Prof. Dr. Cengiz Toker, “Tarimini yaptigimiz nohut çesitleriyle melezleme çalismalarimizin ilk etabi basariyla tamamlandi. Deneme seralarinda, normal nohut türlerinin yüksek sicaklik nedeniyle kurudugu ortamda, yeni türümüz ve melez türler çiçek dökmeden yesil kaldi. Bu genleri tarimi yapilan nohut çesitlerine aktarabilirsek, tarimi yapilan nohut çesitlerine çok önemli birkaç özellik kazandirmis olacagiz” seklinde konustu.



“Güneydogu Anadolu Bölgesi bilime açildi”

Güneydogu Anadolu Bölgesi’nin dünyada tarimin ilk yapildigi bölgelerden oldugunu ve bugday, arpa, bezelye, nohut, mercimek gibi birçok türün köken merkezi oldugunu belirten Prof. Dr. Cengiz Toker, terör sorunu nedeniyle bölgenin bilimsel anlamda yeterince incelenemedigini kaydetti.

Son yillarda terörün sona ermesiyle bölgede bilimsel çalismalarin arttigina dikkat çeken Prof. Dr. Toker, “Terörün oldugu yillarda Güneydogu’da çalisma yapmak için her türlü izin almaniz gerekiyordu. Tehlikeli oldugu için birçok arastirmaci buraya gitmekten imtina ediyordu. Günümüzde sorun ortadan kalktigi için bütün bilim insanlarina açik bir yer. Bu bölge bu anlamda genetik kaynaklar bakimindan çok önemli. Dolayisiyla son zamanlarda bu bölgenin daha çok ziyaret edilip o bölgenin potansiyelinin ortaya çikarilabilecegini düsünüyorum” açiklamasinda bulundu. Cengiz Toker, konuyla ilgili bilimsel çalismalarin bitki bilimi alaninda dünyanin en önemli dergilerinden biri olan Frontiers in Plant Science (IF = 6.627) dergisinde yayinlandigini belirterek, bu tür dergilerde yapilan bilimsel çalismalarin dünya üniversite siralamalarinda çok etkili rol oynadigini sözlerine ekledi.

“Zararli böceklere karsi da dayanikli”

Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Anabilim Dali Doktora Ögrencisi Tuba Eker de melezleme çalismalari hakkinda bilgi verdi. Yeni bulunan türün tarima kazandirilmasi için deneme üretimlerinin sürdügünü anlatan Tuba Eker, “Yaptigimiz çalismalar sonucunda bazi zararli böceklere de yüzde yüz dayanikli oldugunu da tespit ettik. Ayrica oldukça yüksek bir sicaklik dayanimi var. Serada 45-55 dereceye kadar ulasan sicakliklarda hala çiçeklenip dane verdigini gördük. Yaptigimiz saksi denemelerinde toprakta su kapasitesi kalmayip artik yarilmaya basladiginda dahi hayatta kalabiliyor. Bu özelliklerin tüketimde olan kültür nohutlarina aktarilmasi en önemli mesele. Tarimini yaptigimiz nohutlarla melezleme yaparak Cicer Turcicum türünden güçlü yani arzu ettigimiz özellikleri aktarmaya çalisiyoruz. Çalismalarimiza devam ediyoruz. Küresel isinmanin 2100 yilina kadar 3-4 santigrat derece artacagi bildiriliyor. Bu da türümüzün tarimsal üretim için önemini artiriyor” seklinde konustu.

Tuba Eker, melezleme çalismalari sonucunda elde edilecek ticari ürünün danelerinin, Cicer Turcicum gibi kalp seklinde olabilecegini de sözlerine ekledi.