Kuzey İrlanda Hükümetindeki Kriz

LONDRA - İrlanda Başbakanı Enda Kenny, eski ABD Başkanı Bill Clinton'ın Kuzey İrlanda'da yaşanan siyasi krize çözüm arayışları kapsamında yardım teklifinde bulunduğunu bildirdi.

Kenny, ABD'yi ziyareti kapsamında, Clinton ile New York'ta bir araya geldi.

Clinton ile yaptığı görüşmenin ardından İrlanda basınına açıklamada bulunan Kenny, ABD'li eski başkanın kendisine, Kuzey İrlanda bölgesel parlamentosu Stormont'u sarsan siyasi krize çözüm bulunmasına, "her şekilde yardımcı olmaya hazır olduğunu" söylediğini aktardı.

Kenny, Clinton'ın, "Kuzey İrlanda sürecine destek sağlama yönünde devam eden ilgisini dile getirdiğini" ve "mevcut halde kırılgan ve zor bir sürece giren görüşmelerden dolayı biraz da endişeli olduğunu söylediği" kaydetti.

Ayrılıkçı Katolik Cumhuriyetçiler ile İngiltere ile Protestan birlik yanlılarının ortak oldukları Kuzey İrlanda hükümetindeki kriz, ülkenin son yıllarda yaşadığı en ciddi siyasi kriz olarak değerlendiriliyor. Krize çözüm bulması kapsamında İngiliz hükümetinin Kuzey İrlanda Bakanı Theresa Villiers görevlendirilmişti. Villiers başkanlığında birlik yanlıları ile ayrılıkçılar arasında yaklaşık iki ay sürmesi beklenen görüşmeler yürütülüyor.

Bu yıl bölgede işlenen cinayetler, "eski terör örgütü İrlanda Cumhuriyetçi Ordusu'nun (IRA), Kuzey İrlanda'da varlığını sürdürüyor mu?" sorusu ve hükümet krizini beraberinde gelmişti. Silahlarını yıllar önce bırakan IRA'nın hala etkinliğini koruduğu ihtimali, IRA'nın siyasi kanadı olarak bilinen Sinn Fein partisi tarafından reddedilmiş, Sinn Fein, IRA'nın cinayetlere karışmış olabileceği ve hala var olduğu iddialarına karşı çıkmıştı.

İddialar, İngiltere ile birlik yanlıları arasında öfkeye neden olmuştu. Bunun devamında hükümette yer alan birlik yanlısı Ulster Birlik Partisi, Kuzey İrlanda bölgesel parlamentosu Stortmont'tan çekileceğini duyurmuştu. Ülkedeki en büyük siyasi parti olan birlik yanlısı Demokratik Birlik Partisi (DUP) Genel Başkanı ve Kuzey İrlanda bölgesel hükümetinin Başbakanı Peter Robinson da bölgesel parlamentonun askıya alınmasını istemiş ancak Londra yönetimi, Robinson'ın bu isteğini geri çevirmişti. Bunun üzerine Robinson 10 Eylül'de görevinden istifa etmiş ancak hükümetin çökmesini önlemek için Maliye Bakanı Arlene Foster'ı hükümette bırakmıştı.

- Kuzey İrlanda sorunu

Kuzey İrlanda’da barış süreci, İngiltere ile İrlanda arasında 10 Nisan 1998'de imzalanan "Hayırlı Cuma (Good Friday) Anlaşması"yla başladı. Anlaşmayla Kuzey İrlanda'ya yetki devriyle birçok sivil ve kültürel hak tanındı.

Anlaşmanın ardından 2005 yılında silahların sustuğu Kuzey İrlanda'da ayrılıkçı Cumhuriyetçiler ve İngiltere ile birlik yanlıları, hükümet ortakları olarak ülkeyi birlikte yönetiyor.

Sorunun tarihsel kökeni, 1600’lü yıllara dayanıyor. İngiliz ve İskoç yerleşimcilerin İrlanda adasına gelmesi ve Katolik İrlanda halkını yönetimleri altına almaya başlamalarına Katolik İrlandalılar tepki gösterdi. 1916 yılında İrlanda'nın baştenti Dublin’de kurulan IRA’nın silahlı mücadelesi sonucu 1922’de adanın güneyinde bağımsız İrlanda Cumhuriyeti kuruldu. Adanın kuzeyiyse İngiltere yönetimine bağlı kaldı. 1960’lı yıllarda Kuzey’de yaşayan Katolik İrlandalılar İngiltere’den ayrılıp birleşik bir İrlanda devleti kurmak amacıyla IRA’yı yeniden canlandırdı. IRA, Katolik İrlandalılar arasında örgütlenirken, İngiltere ile birlik yanlısı Protestanlar arasındaysa "Gönüllü Ulster Güçleri" adlı paramiliter grup ortaya çıktı. Böylece Katolik İrlandalılar ve IRA, karşılarında Protestan İrlandalılar, "Gönüllü Ulster Güçleri" ve İngiliz güçlerini buldukları kanlı bir çatışma sürecine girdi.

Kuzey İrlanda barış sürecinde yoğun çalışmalarda bulunan Bill Clinton, özellikle Hayırlı Cuma Anlaşması'nın imzalanması sürecinde önemli rol oynamıştı.