KVKK'den Yapay Zeka Kullaniminda Kisisel Verilerin Korunmasina Dair Tavsiyeler Açiklamasi

Kisisel Verileri Koruma Kurumu'nun (KVKK) yapay zeka kullaniminda kisisel verilerin korunmasina yönelik çalismasinda, kisilerin temel hak ve özgürlüklerine saygi gösterilmesi, hak ihlaline meydan verilmemesi gerektigine dikkati çekildi.

KVKK tarafindan hazirlanan "Yapay Zeka Alaninda Kisisel Verilerin Korunmasina Dair Tavsiyeler" baslikli çalismada, yapay zeka alaninda faaliyet gösteren, gelistiriciler, üreticiler, servis saglayicilar ve karar alicilar için 6698 sayili Kisisel Verilerin Korunmasi Kanunu kapsaminda, kisisel verilerin korunmasi amacina yönelik öneriler yer aldi.

Günümüzde yapay zeka teknikleri ve uygulamalarinda büyük ilerleme kaydedildigi, yapay zeka tabanli sistemlerin birçok alanda yasami dogrudan etkiledigi ifade edilen çalismada, yapay zekanin bireyler ve toplum için önemli faydalar üretmekle birlikte, bireyin temel hak ve özgürlükleri kapsaminda kisisel verilerin korunmasini isteme hakki bakimindan dogru biçimde yönetilmesi gerektigi vurgulandi.

Yapay zeka alaninda yapilan ya da yapilacak çalismalara yönelik tavsiyelerin yer aldigi çalismada, kisisel verilerin korunmasi hususunda açiklik saglanmasinin hedeflendigi belirtildi.

- KVKK'nin genel tavsiyeleri

Çalismanin "Genel Tavsiyeler" baslikli kisminda, yapay zeka uygulamalarinin gelistirilmesi ve uygulanmasi sürecinde ilgili kisilerin temel hak ve özgürlüklerine saygi gösterilmesi ve hak ihlaline meydan verilmemesi gerektigine isaret edildi.

Insan haklari ve temel özgürlüklerin himayesi ile insan onurunun korunmasi hakkinin gözetilmesi gerektigi kaydedilen çalismada, diger tavsiyeler söyle siralandi:

- "Kisisel veri isleme temelli yapay zeka ve veri toplama çalismalari kisilerin temel hak ve özgürlüklerini koruyan bir yaklasim içerisinde hukuka uygunluk, dürüstlük, ölçülülük, hesap verebilirlik, seffaflik, kisisel verilerin dogru ve güncel olmasi, kisisel veri kullanim amacinin belirli ve sinirli olmasi ilkeleri ile veri güvenligi yaklasimina dayali olmalidir.

- Kisisel verilerin islenmesinde potansiyel risklerin önlenmesi ve azaltilmasi üzerine odaklanan, insan haklarini, demokrasinin isleyisini, sosyal ve etik degerleri de göz önünde bulunduran bir bakis açisi benimsenmelidir.

- Veri isleme faaliyetinin bireyler ve toplum üzerine etkileri degerlendirildiginde ilgili kisi açisindan kontrolü mümkün olmalidir.

- Kisisel veri isleme temelli yapay zeka çalismalarinda, kisisel verilerin korunmasi açisindan yüksek risk öngörülüyorsa, mahremiyet etki degerlendirmesi uygulanmali ve veri isleme faaliyetinin hukuka uygunluguna bu çerçevede karar verilmelidir.

- Kisisel veri isleme esasli yapay zeka çalismalarinda ilk asamadan itibaren kisisel verilerin korunmasi mevzuatina uyum saglanmali ve tüm sistemler tasarimdan itibaren veri koruma ilkesine göre gelistirilmeli ve yönetilmelidir. Bu kapsamda her projeye özel bir veri koruma uyum programi olusturulmali ve uygulanmalidir.

- Kisisel veri isleme esasli yapay zeka teknolojileri gelistirilirken ve uygulanirken özel nitelikli kisisel veri isleniyorsa özel veri koruma kurallari oldugu göz önüne alinarak teknik ve idari tedbirler daha siki sekilde uygulanmalidir.

- Yapay zeka teknolojilerinin gelistirilmesi ve uygulanmasinda ayni sonuca kisisel veri islenmeksizin ulasilabiliyorsa, verilerin anonim hale getirilerek islenmesi yöntemleri tercih edilmelidir.

- Kisisel veri isleme esasli yapay zeka çalismalarinin farkli paydaslarinin veri sorumlusu veya veri isleyen olma statüleri projenin basinda belirlenerek aralarindaki hukuki iliski veri koruma mevzuati ile uyumlu hale getirilmelidir."

- Gelistiriciler, üreticiler ve servis saglayicilar için tavsiyeler

KVKK'nin yapay zekaya dair çalismasinda yapay zeka sistemini gelistiren, üreten ve bunlara servis saglayanlar için de tavsiyeler yer aldi.

Tasarimda, ulusal ve uluslararasi düzenlemelerle tutarli kisisel veri mahremiyetini esas alan bir yaklasim gözetilmesi gerektigi belirtilen çalismada, temel hak ve özgürlükler üzerindeki muhtemel olumsuz sonuçlarin gözetilerek, uygun risk önleme ve azaltma tedbirlerine dayali ihtiyatli bir yaklasim benimsenmesine vurgu yapildi.

Veri islemenin her asamasinda temel hak ve özgürlüklerin gözetilmesinin önemine deginilen çalismada, ilgili kisiler üzerinde meydana gelebilecek ayrimcilik riski veya diger olumsuz etkilerle önyargilarin da önlenmesi gerektigi ifade edildi.

Çalismada, "Kullanilan kisisel verilerin kalitesi, niteligi, kaynagi, miktari, kategori ve içerigi degerlendirilerek asgari veri kullanimina gidilmeli, gelistirilen modelin dogrulugu sürekli izlenmelidir." denildi.

Verileri islenen bireylere, itiraz hakki taninmasi, kisilik haklarina daha az müdahale eden alternatifler sunulmasi ve seçim yapma özgürlüklerinin de güvence altina alinmasi gerektigi belirtildi.

Tüm paydaslar için hesap verebilirlik saglayacak algoritmalarin benimsenmesi tavsiyesinde bulunulan çalismada, sunlar kaydedildi:

"Kullanicinin veri isleme faaliyetini durdurabilme hakki taninmali ve kullanicilara ait verilerin silinmesi, yok edilmesi veya anonim hale getirilmesi imkani tasarlanmalidir. Uygulama ile etkilesime giren kisiler, kisisel veri isleme faaliyetinin gerekçeleri, kisisel verilerin islenmesinde kullanilan yöntemlerin detaylari ile muhtemel sonuçlari hakkinda aydinlatilmali ve gerekli haller için etkili bir veri isleme onay mekanizmasi tasarlanmalidir."

- "Hesap verebilirlik ilkesi tüm asamalarda gözetilmelidir"

KVKK'nin çalismasinda yer alan "Karar Alicilar Için Tavsiyeler" baslikli kisminda ise "Hesap verebilirlik ilkesi tüm asamalarda gözetilmelidir." açiklamasina yer verildi.

Kisisel verilerin korunmasina yönelik risk degerlendirme prosedürlerinin benimsenmesi ve sektör, uygulama, donanim, yazilim temelinde bir uygulama matrisi olusturulmasi gerektigine isaret edilen çalismada, yapay zeka kullaniminda davranis kurallari ve sertifikasyon mekanizmalari gibi uygun önlemlerin de alinmasi gerektigi belirtildi.

Yapay zeka modellerinin farkli bir baglam veya amaç için kullanilip kullanilmadigini izlemek üzere karar alicilar tarafindan yeterli kaynak ayrilmasi tavsiyesinde bulunulan çalismada, karar alma süreçlerinde insan müdahalesinin rolünün tesis edilmesi ve bireylerin, yapay zeka uygulamalari ile sunulan önerilerin sonucuna güvenmeme özgürlügünün korunmasi gerektigi ifade edildi.

Ilgili kisilerin temel hak ve özgürlüklerini önemli ölçüde etkileme ihtimali ortaya çiktiginda denetim otoritelerine basvurulmasi gerektigi bildirilen çalismada, "Denetim otoriteleri ve yetkili diger kuruluslar arasinda, veri mahremiyeti, tüketicinin korunmasi, rekabetin gelistirilmesi ve ayrimcilikla mücadele konularinda is birligi tesvik edilmelidir." ifadeleri yer aldi.