Libya'da Barinma Merkezlerinde Hak Ihlallerine Maruz Kalan Göçmenler Ülkeden Güvenli Çikis Istiyor

MÜCAHIT AYDEMIR - Yasa disi yollarla Avrupa'ya geçmeye çalisirken Akdeniz'den Libya'ya geri döndürülen veya ülke içinde yakalanan düzensiz göçmenler, insanlik disi kosullarin hakim oldugu hapishane ile barinma merkezleri arasinda mekik dokuyor. Gözalti merkezlerinde zorla tutulan ve insan haklari ihlallerine maruz kalan binlerce göçmen, Libya'dan güvenli ve yasal bir çikis için uluslararasi toplumdan yardim bekliyor.

Yerel güvenlik güçlerinin 1 Ekim'de baskent Trablus'un Girgaris bölgesinde, "yasa disi göç, uyusturucu, insan ticareti ve suç örgütleriyle mücadele" iddiasiyla düzenledigi operasyonda, çogu Afrikali 5 binden fazla düzensiz göçmen gözaltina alinmisti.

Trablus'un Gut es-Saal bölgesinde insanlik disi kosullarin hakim oldugu hapishaneye kapatilan binlerce göçmen, açlik ve susuzluk gibi nedenlerle buradan kaçmisti.

Yüzlerce göçmen günlerdir Birlesmis Milletler (BM) Mülteciler Yüksek Komiserligi (UNHCR) Libya Ofisinin Trablus'taki binasi önünde toplanarak ülkeden çikmak için yardim beklerken, bazilari ise kosullarin nispeten daha iyi oldugu barinma merkezlerine sevk edildi.

AA ekibi, Libya Içisleri Bakanligina bagli Yasadisi Göçle Mücadele Biriminin Trablus'taki göçmen barinma merkezlerinden birini görüntüleyerek buradaki göçmenlerle konustu.

Trablus'un güneyindeki Ayn Zara Barinma Merkezi, yakin zamanda buraya sevk edilen göçmenlerle birlikte toplam 1277 kisiye "zorunlu ev sahipligi" yapiyor.

???????

Çogunlugunu Sudan, Eritre, Etiyopya, Nijerya gibi Afrika ülkelerinden gelenlerin olusturdugu bu göçmenler arasinda 189 kadin ve 69 çocuk da bulunuyor.

- "Tüm parami, telefonumu ve pasaportumu aldilar"

Nijeryali Ayse (27), Trablus'ta hastane, lokanta ve evlerde hizmetli olarak çalistigini söyleyerek, Girgaris'teki baskinda gözaltina alinmasinin ardindan yasadigi zorluklari anlatti.

"Benim isim gücüm vardi." diyen Ayse, basindan geçenleri söyle açikladi:

"Evdeyken gece yarisi geldiler, kapilari yumruklamaya basladilar. Tüm parami, telefonumu ve pasaportumu aldilar. Ben hiçbir sey yapmadim, tek yaptigim sey ise gidip evime gelmekti. Burada simdi ne yapacagim ? Benim için önemli olan Serrac'taki evime gitmek. Burada bir basimayim. Burada para yok, telefon yok. Annem babam simdi 'Ayse nerede?' diye soruyordur."

Girgaris'teki baskinda gözaltina alinarak Gut es-Saal'deki hapishaneye götürülen binlerce göçmenden biri olan Eritreli Yezid Osman Ibrahim (19) ise, sunlari söyledi:

"Gut es-Saal'de durum çok kötüydü. Herkes oradan kaçti, sokaklara döküldü. Çünkü su, yemek yoktu. Bizi sokaklarda yakalayip, ikinci kez hapsettiler. Sonra buraya, Ayn Zara'ya getirildik."

- "Bizi Libya'dan çikarsinlar, baska bir sey istemiyoruz"

Etiyopyali kadin göçmen Henim (22) de "Ülkemizde savas oldugu için Libya'ya geldik. Tigray, Amhara ve Eritreliler arasinda çatismalar var. Iki defa (Avrupa'ya geçmek için) denize açilmayi denedim ama geri döndürüldük ve hapse atildim." dedi.

Hapiste göçmenlere yönelik davranisin "çok kötü" oldugunu anlatan Henim, "Erkekleri dövüyorlardi, yemek verilmiyordu. Kadinlari da dövüyorlardi. Kadinlara zerre kadar saygilari yoktu. Yemek yok, su yok. Gece sadece bir defa su veriyorlardi." diye konustu.

Uluslararasi Göç Örgütü (IOM), 8 Ekim'de, Trablus'taki bir gözalti merkezinde 5 düzensiz göçmenin vurularak öldürüldügünü duyurmustu.

Gut es-Saal hapishanesinde göçmen ölümlerine tanik oldugunu anlatan Henim, sunlari söyledi:

"Gözlerimizle gördük. Öldürdüler, sonra fotograf çektiler, çarsaflara sarip arabalara koyup götürdüler. Kim olduklarini bize göstermediler. 4 ölü vardi.

Nereye gitti kardeslerimiz? (Yanindaki kadini göstererek) Bunun çocugu nerde? 4 aylik bir bebek kayboldu. Evlatlari kaybolanlar var. (Yanindaki küçük çocugu göstererek) Bunun gibi küçük çocuklar kayip. Anneleri burada."

Henim, UNHCR Libya Ofisi basta olmak üzere uluslararasi toplum ve kuruluslardan beklentilerinin ne oldugu sorusunu ise söyle yanitladi:

"Bizi buradan göndersinler. Libya'da eziyetten baska bir sey görmedik. Hapishaneden hapishaneye geziyoruz. Denize açiliyoruz, yakalayip geri döndürüyorlar. Sonra hapse atip bizden rüsvet aliyorlar. (Uluslararasi toplumun) Hepsi gözlerini kapatmis. Yasiyor muyuz, ölü müyüz, neredeyiz, soran yok. Kurumlardan hiçbir sey istemiyoruz. Bize kiyafet bile vermesinler. Sadece bizi yolcu etsinler, buradan çikarsinlar. Baska bir sey istemiyoruz."

- Libya'da göçmen sorunu kaotik hal aldi

Trablus'un Girgaris bölgesinde 1 Ekim'deki operasyonda gözaltina alinan 5 binden fazla düzensiz göçmen, hapishane ve gözalti merkezlerine kapatilmisti.

Ekim basinda sosyal medyada yayilan ve 1000'den fazla göçmenin bu merkezlerden birinden firar ederek Trablus sokaklarina çiktigini gösteren görüntüler, Libya'daki göç sorununun kaotik bir durum aldigini gözler önüne serdi.

- Libya'da göçmenlere yönelik ihlaller

2011'den bu yana iç savas ve istikrarsizligin hakim oldugu Libya, son yillarda yoksulluk ve çatismalardan kaçan Afrikali düzensiz göçmenlerin Avrupa'ya geçisinde en çok kullanilan ülke haline geldi.

Akdeniz'e açilan göçmenlerden her yil yüzlercesi bindikleri güvensiz botlarin batmasi sonucu bogulurken, binlerce göçmen de denizde yakalanarak veya kurtarilarak Libya'ya gönderiliyor.

IOM'un paylastigi son rakamlara göre, bu sene 25 binden fazla göçmen Libya'ya geri gönderildi. Yine bu yil, Libya açiklarindan Avrupa yolculuguna çikan göçmenlerden en az 470'inin öldügü, 660'inin kayip oldugu bildirildi.

Göçmenlere yönelik "geri itme" politikasi uygulanmasi, acil durum çagrilarina cevap verilmemesi ve kurtarma çabalarinin engellenmesi nedeniyle Avrupa Birligi ülkelerinin de bu göçmen ölümlerinde sorumlulugu bulunduguna isaret ediliyor.

BM ve çok sayida insan haklari örgütü raporlarina göre, Libya'ya döndürülen ve gözalti merkezlerine kapatilan göçmenler, burada sik sik fiziksel, psikolojik ile cinsel siddete maruz kaliyor.