Lübnan'da 23 Aydır Süren Cumhurbaşkanlığı Krizi

Lübnan Parlamentosu'ndaki cumhurbaşkanlığı seçimi, yeterli çoğunluk sağlanamadığı için yine ertelendi.

Lübnan'da 13'üncü cumhurbaşkanını seçmek üzere gerçekleştirilen 37'inci oturum, 128 sandalyeli mecliste toplantı yeter sayısı olan 86 kişiye ulaşılamadığı için 18 Nisan'a ertelendi.

Lübnan meclisi, görev süresi Mayıs 2014’te dolan Mişel Süleyman’ın yerine yeni cumhurbaşkanını yaklaşık iki yıldır seçemiyor.

Suriye savaşının yol açtığı kutuplaşma, Suudi Arabistan ve İran'ın desteklediği aktörlerin kontrolündeki Lübnan siyasetinin daha da ayrışmasına ve krizin uzamasına yol açıyor.

-Cumhurbaşkanının görevleri ve seçilebilmesinin şartları

Lübnan'da 1943 yılındaki milli mutabakata göre, parlamentodaki koltuk dağılımından en küçük memur atamalarına kadar her şey mezhep temelli kotalarla belirleniyor. Meclis tarafından seçilen cumhurbaşkanının 'Maruni Hristiyan' olması gerekirken, meclis başkanının 'Şii', başbakanın ise 'Sünni' olması gerekiyor.

Cumhurbaşkanı yasamanın başında duruyor. Bakanlar kurulu, cumhurbaşkanının imzası olmadan karar almak için oy birliğine ihtiyaç duyuyor. Bu fiili durum hükümetteki tüm bakanlara cumhurbaşkanı düzeyinde veto hakkı sağlıyor. Hükümette oy birliğinin sağlanmaması ise yasama ve yürütmeyi kilitleyerek, parlamento ve hükümetin meşruiyetine gölge düşürüyor.

Öte yandan, cumhurbaşkanı seçilememesi ülkedeki genel kurmay başkanlığı, emniyet genel müdürlüğü, merkez bankası başkanlığı, büyükelçilik gibi kritik görevlere yeni isimlerin atanmasını bile imkansız hale getiriyor.

Bununla beraber, cumhurbaşkanı seçilememesi anayasal olarak mevcut hükümetin istifasını veya yeni bir hükümetin kurulmasını da aynı şekilde engelliyor.

-Yedi yıldır görevdeki parlamento

Parlamentoda ise 128 milletvekili bulunuyor. Anayasa gereği, kontenjanın yarısı Hristiyanlara, diğer yarısı Müslümanlara ayrılmış durumda.

Lübnan’da parlamento seçimleri en son 2009 yılında gerçekleştirildi. Meclis, Mayıs 2013 yılında görev süresini önce on yedi ay süreyle daha sonra otuz bir ay süreyle uzatma kararı aldı. Lübnan’da bir sonraki seçimin 2017 yılında yapılması planlanırken, cumhurbaşkanı makamının boş olması, yeni seçim yasası tartışmalarından öte ülkenin seçimlere gidebilmesini imkansız hale getiriyor.

-8 Mart ve 14 Mart siyasi blokları

Meclisteki siyasi partiler ise, 8 Mart ve 14 Mart olarak iki ana blok altında toplanıyor.

14 Mart Bloğu, 2005’te eski Başbakan Refik Hariri'nin suikast sonucu öldürülmesinin ardından oğlu Saad Hariri önderliğinde kuruldu. Suriye karşıtlığı ile biliniyor.

8 Mart grubu ise Suriye rejimi yanlısı gruplardan oluşuyor. Hizbullah ve cumhurbaşkanı adayı Mişel Avn da bu grupta yer alıyor.

-İki aday da Hizbullah yanlısı

14 Mart hareketinin lideri Saad Hariri, rakip siyasi bloktan Beşşar Esed'e yakınlığıyla tanınan Marada Hareketi lideri Maruni Hristiyan Süleyman Franci'yi cumhurbaşkanı adayı olarak teklif etti.

14 Mart bloğunun cumhurbaşkanı adayı Lübnan Güçleri lideri Samir Caca ise Franci'nin adaylığına karşı çıkarak, iç savaş sırasındaki kanlı rakibi Ulusal Özgürlük Hareketi lideri Avn'a destek verdiğini açıkladı.

Bu son gelişmelere rağmen, Hizbullah Genel Sekreteri Hasan Nasrallah, 8 Mart Bloğu’nun adayı Avn’ın seçilmesi garantilenmeden oturumlara katılmayacağını açıklamıştı.