Lübnan'da Cumhurbaşkanlığı Krizi Üçüncü Yılında

Lübnan parlamentosunda cumhurbaşkanlığı seçimi için yapılan oturumda yeterli çoğunluk sağlanamadı.

Lübnan'da 13'üncü cumhurbaşkanını seçmek üzere gerçekleştirilen 40'ıncı oturumda 128 sandalyeli mecliste toplantı yeter sayısı olan 86'ya ulaşılamadı. Oturuma sadece 40 milletvekili katıldığı için seçim 23 Haziran'a ertelendi.

Lübnan parlamentosu, görev süresi Mayıs 2014'te dolan Mişel Süleyman'ın yerine geçecek cumhurbaşkanını uzun süredir seçemiyor. Böylece ülkedeki cumhurbaşkanlığı krizinde üçüncü yıla girildi.

Ülkede geçen ay, 6 yıl aradan sonra yapılan ilk seçim olan belediye seçimlerinin başarıyla gerçekleştirilmesi dikkatleri yeniden cumhurbaşkanlığı seçimlerine çekti. Ancak belediye seçimleri sonrasında siyasilerin cumhurbaşkanlığı konusunda verdikleri mesajlara rağmen konuyla ilgili bir gelişme yaşanmadı.

- Cumhurbaşkanının görevleri ve seçilme şartları

Lübnan'da 1943 yılındaki milli mutabakata göre, parlamentodaki koltuk dağılımından en küçük memur atamalarına kadar her şey mezhep temelli kotalarla belirleniyor. Meclis tarafından seçilen cumhurbaşkanının 'Maruni Hristiyan' olması gerekirken, meclis başkanının 'Şii', başbakanın ise 'Sünni' olması gerekiyor.

Cumhurbaşkanı yasamanın başında bulunuyor. Bakanlar kurulunun, cumhurbaşkanının imzası olmadan karar almak için oy birliğine ihtiyacı var. Bu fiili durum hükümetteki tüm bakanlara cumhurbaşkanı düzeyinde veto hakkı sağlıyor. Hükümette oy birliğinin sağlanmaması ise yasama ve yürütmeyi kilitleyerek, parlamento ve hükümetin meşruiyetine gölge düşürüyor.

Öte yandan, cumhurbaşkanı seçilememesi ülkedeki genelkurmay başkanlığı, emniyet genel müdürlüğü, merkez bankası başkanlığı, büyükelçilik gibi kritik görevlere yeni isimlerin atanmasını bile imkansız hale getiriyor.

Aynı şekilde, cumhurbaşkanı seçilememesi anayasal olarak mevcut hükümetin istifasını veya yeni bir hükümetin kurulmasını da engelliyor.

- Yedi yıldır görevdeki parlamento

Lübnan parlamentosunda 128 milletvekili bulunuyor. Anayasa gereği, kontenjanın yarısı Hristiyanlara, diğer yarısı Müslümanlara ayrılmış durumda.

Ülkede son parlamento seçimleri 2009 yılında gerçekleştirildi. Parlamento, Mayıs 2013'te görev süresini önce 17 ay, daha sonra 31 ay süreyle uzatma kararı aldı. Lübnan’da bir sonraki seçimin 2017 yılında yapılması planlanırken, cumhurbaşkanı makamının boş olması, yeni seçim yasası tartışmalarından öte ülkenin seçimlere gidebilmesini imkansız hale getiriyor.

- 8 Mart ve 14 Mart siyasi blokları

Meclisteki siyasi partiler ise 8 Mart ve 14 Mart olarak iki ana blok altında toplanıyor.

14 Mart Bloğu, 2005'te eski Başbakan Refik Hariri'nin suikast sonucu öldürülmesinin ardından oğlu Saad Hariri önderliğinde kuruldu. Bu grup Suriye rejimine karşıtlığı ile biliniyor.

8 Mart Bloğu ise Suriye rejimi yanlısı gruplardan oluşuyor. Hizbullah ve cumhurbaşkanı adayı Mişel Avn da bu grupta yer alıyor.

- İki aday da Hizbullah yanlısı

14 Mart Bloğu'nun cumhurbaşkanı adayı başlangıçta Lübnan Güçleri lideri Samir Caca'ydı. Ancak daha sonra hareketin lideri Saad Hariri, rakip siyasi bloktan Beşşar Esed'e yakınlığıyla tanınan Marada Hareketi lideri Süleyman Franci'yi uzlaşı adayı olarak öne çıkardı. Caca ise Franci'nin adaylığına karşı çıkarak iç savaş sırasındaki kanlı rakibi Ulusal Özgürlük Hareketi lideri Avn'a destek verdiğini açıkladı.

Bu gelişmelere rağmen, Hizbullah Genel Sekreteri Hasan Nasrallah, 8 Mart Bloğu'nun adayı Avn'ın seçilmesi garantilenmeden oturumlara katılmayacağını açıklamıştı.