Lübnan'da Osmanli Dönemine Ait 250 Yillik 'Baabda Köskü' Restore Edilmeyi Bekliyor

VESIM SEYFEDDIN - Osmanli Devleti döneminde Lübnan Mutasarrifliginin merkezi olan ve günümüzde Cebeli Lübnan Valilik binasi olarak kullanilan 250 yillik tarihi "Baabda Köskü", eski ihtisamina kavusmak için restore edilmeyi bekliyor.

Osmanli döneminde Lübnan Mutasarrifliginin merkezi, bugün baskent Beyrut ile sinirlari içe içe geçmis olan daglik bölgedeki Cebeli Lübnan vilayetinde bulunuyordu. O dönem Lübnan Mutasarrifliginda görevli yetkililer, devlet isleri için Osmanli tarafindan insa edilen bir nevi hükümet konagi konumundaki Baabda Köskü'nü kullaniyordu.

Cebeli Lübnan Valisi Muhammed Mekkavi, AA muhabirine yaptigi açiklamada, köskün tarihi, önemi ve bugünkü durumu hakkinda bilgi verdi.

- Ülkenin en önemli ve eski kamu binasi

Yaklasik 250 yildir ayakta kalmayi basaran ve halen kullanilmakta olan köskün Lübnan'daki önemli Osmanli eserleri içerisinde yer aldigini belirten Mekkavi, Baabda tarihi için sunlari söyledi:

"Osmanli, Emir Haydar Sehab için 1775'te Baabda'yi insa etti ve kurulus tarihinden itibaren Cebeli Lübnan Mutasarrifliginin merkezi oldu. Kösk, özellikle 1860 ve 1916 yillari arasinda Lübnan tarihinde önemli olaylara taniklik etti. Ülkedeki en önemli ve eski kamu binasi olma özelligini koruyor. Dis mimarisiyle 4 köseli bir kale görünümünde. Iki kat ve 7 bin 852 metrekareli bir alan üzerinde insa edilmis. Etrafinda da bahçeler mevcut."

- "Yüz yillara dayanan bir kösk arsivimiz var"

Tarihi yapinin içerisinde Lübnan'a ait birçok tarihi belgeyi barindiran önemli bir arsivin de bulundugunu aktaran Mekkavi, "Yüz yillara dayanan bir kösk arsivimiz var. Bu belgelerin uzman bir ekip tarafindan temizlenmesi, kopyalanmasi ve korunmasi gerekiyor. Ancak su anda bunun gerçeklestirilmesi bütçe olarak oldukça maliyetli." dedi.

Vali Mekkavi, söz konusu arsivin birkaç belge veya kitaptan ibaret olmadigini, Lübnan tarihindeki mühim dönemlere isik tutan belgeler içerdigini ve bir kültür mirasi olarak önemli bir hazine oldugunu dile getirdi.

- Restorasyon plani hazir ancak ekonomik kriz her seyi erteletti

Mekkavi, kösk arsivinin korunmasinin yani sira halen bir kamu binasi olarak kullanilan Baabda'nin restorasyona ve ivedilikle bakima ihtiyaci oldugunu söyledi.

Köske eski ihtisamini kazandirmak için bir restorasyon plani gelistirdiklerini kaydeden Mekkavi, "Ancak ülkeyi vuran (ekonomik) kriz her seyi erteletti." dedi.

- Cebeli Lübnan Mutasarrifligi ve Baabda Köskü

Cebeli Lübnan Mutasarrifligi veya Cebeli Lübnan Sancagi, Osmanli Devleti'ne bagli bugünkü Lübnan'in yönetimi için kurulan özerk bir idari birimdi.

Istanbul'daki Osmanli padisahlari tarafindan bölgenin idare edilmesi için bir mutasarrif ataniyordu. Ancak Osmanli Devleti'nden sonra Lübnan'in Fransa'nin sömürgesi altina girmesiyle bu sistem de ortadan kalkti.

Osmanli döneminde Cebeli Lübnan'daki Baabda Köskü, özerk idarenin merkez binasi olarak islev gördü. Fransizlar döneminde ise bir müddet Yüksek Komiserlik binasi için kullanildi.

Lübnan'in bagimsizligini elde etmesinin ardindan kösk, günümüze kadar Cebeli Lübnan vilayetinin idari merkezi yani valilik binasi olarak kullanilmaya baslandi.

Lübnan'daki 6 vilayetten biri olan Cebeli Lübnan'a bagli 6 ilçe ve 478 köy bulunuyor.

- Lübnan'daki ekonomik kriz

Farkli din ve mezheplere dayali siyasi bölünmeler açisindan kirilgan bir yapiya sahip Lübnan'da, 1975-1990 yillarindaki iç savastan bu yana en büyük ekonomik kriz yasaniyor.

Beyrut Limani'nda Agustos 2020'de meydana gelen büyük patlama baskentte halen onarilamayan büyük bir zarara yol açti.

Ekonomik krizin yani sira patlama sonrasi hükümetin istifa etmesi ve 13 ay boyunca basbakan seçilememesi, ülkedeki mali durumu iyice zorlastirdi.

Merkez bankasinin rezervlerinin erimesi neticesinde ciddi elektrik kesintileri yasanmaya baslandi ve halihazirda ülke genelinde devlet sadece 3 saat elektrik verebiliyor.

Lübnan'da, 10 Eylül'de Necib Mikati basbakanliginda hükümet kurulsa da ekonomi, yakit ve elektrik krizi devam ediyor.