Mardin Fetvası Konulu Konferans Başladı

  Moğol istilası altındaki Mardinlilerin isteği ü ; zerine İslam dü ; nyasının ö ; nde gelen alimlerinden İbn Teymiyye tarafından 1300 ' lü ; yılların başında verilen ' cihat ' fetvası 700 yıl sonra ortaya ç ; ıktığı Mardin ' de yeniden yorumlanıyor .
Hoşgö ; rü ; kenti Mardin ' de Artuklu Ü ; niversitesi ' nin ev sahipliğinde ve Kü ; resel Yenilik ve Rehberlik Merkezi ( GCRG ) ile Canopus Consulting dü ; şü ; nce kuruluşlarının organizasyonunda 27-28 Mart tarihlerinde ' Barış Diyarı Mardin ' başlığıyla dü ; zenlenecek toplantıya Suudi Arabistan , Mısır , Ü ; rdü ; n ve diğer İslam ü ; lkelerinden 20 ' ye yakın tanınmış din adamı katılıyor .

Zirvede 14 . Yü ; zyıl dü ; şü ; nü ; rü ; İbn-i Teymiyye ' nin Mardin Fetvası ' nı verdiği sırada sö ; z konusu olan tarihi olayları tartışmak ü ; zere İslam dü ; nyasının ö ; nde gelen dü ; şü ; nü ; rlerini , ilahiyatç ; ılarını ve akademisyenlerini bir araya getirdi . Zirve boyunca İslam adına şiddet eylemlerine başvurmak iç ; in bu fetvayı kullananların ki dahil İbn-i Teymiyye ' nin fetvasına farklı yaklaşım ve bakışlar incelenecek .

Etkinliğe Moritanya ' dan GCRG Direktö ; rü ; Şeyh Abdullah bin Bayah , Tü ; rkiye ' den Prof . Dr . Ahmet Ö ; zel , Bosna Başmü ; ftü ; sü ; Abdullah Omar Naseef , Tabah Vakfı Kurucu Başkanı Şeyh Habib Ali Jifri ve Prof . Aref Ali Nayed gibi isimler katılıyor .
Zirve tü ; m dü ; şü ; nü ; rlerin İslam geleneğindeki barış bağlamında Mardin Fetvası ' nın doğru yorumunu belirleyen ortak bir bildirge imzalamasıyla kapanacak . Zirve ö ; ncesi bir basın aç ; ıklaması yapan Canopus Consulting Direktö ; rü ; Aftab Ahmad Malik , İngiltere ' de yaşayan biri olarak İngiltere başta olmak ü ; zere batı ü ; lkelerinde terö ; rist olarak nitelenenlerin hep Mü ; slü ; manlar olduğu iç ; in bu tü ; r bir etkinliğe imza attıklarını sö ; yledi .

Aç ; ıklamasında İslam ' ın masum insanları ö ; lü ; mü ; nü ; emretmediğini dikkat ç ; eken Malik , cihadın İslam ' ı kaidelerle yeniden yorumlanması gerektiğini belirtti .
Malik , aç ; ıklamasında şu ifadelere yer verdi :
' Bugü ; n İslam adına cihadı kullananların hiç ; biri ne alim ne de medrese eğitimlidirler . Cihadı yapanların ancak yü ; zde 3 ' ü ; İslam medreselerinden mezun olmuşlar . Onların cihat emri İslam ' ın yorumu değildir . Dü ; nya Mü ; slü ; manlarına sorduğumuzda bizlere ilk olarak İslam iyiliği emreder diyorlar . Az grubun ö ; fkesi kesinlikle bizi temsil etmiyor . Radikal grupların eylemlerini meşrulaştırmak iç ; in kullandıkları dini argü ; manların başında ' Mardin Fetvası ' olarak bilinen ve Mü ; slü ; manları , Mü ; slü ; man olmayan yö ; netimlerle savaşmaya ç ; ağıran fetva gelir . Mısır ' daki cihatç ; ı hareket bu fetvayı kullanarak ayaklandı . İslam dü ; nyasının yanı sıra ve İslam ile ilgili ç ; alışmalar yapan Batılı bilim adamları uzun sü ; redir bu fetvayı tartışıyor . Bizler de bunu Mardin ' de masaya yatırdık . Amacımız İslam dü ; nyasının ö ; nde gelen din adamlarına o fetvanın bugü ; nü ; n koşullarında geç ; erli olup olmadığını tartıştırmak . Bu kişilerin hepsi İslam dü ; nyasında milyonları etkileme gü ; cü ; ne sahip şahsiyetler . '

' Ç ; OK KONUŞMAMA KONUSUNDA UYARILDIM '
Basın mensuplarının da sorularını cevaplayan Maliki , Mardin ' de dü ; zenlenen ve El-Kaide ' nin cihat fetvasının ç ; ü ; rü ; tmek iç ; in yola ç ; ıkılan etkinliğin bazı alimler tarafından İngiltere tarafından ısmarlandığı şeklinde sorusuna , ' Konferans kesinlikle akademik bir konferanstır . Buradaki insanlar sadece medrese eğitimli olmayıp aynı zamanda başka konularda da ihtisas alanları farklı mesela Bosna baş mü ; ftü ; sü ; hukukç ; u . Dini bir toplantı değil ama dini bir belge ü ; zerinde tartışıyoruz . Buradaki ortaklarımız Mardin
Artuklu Ü ; niversitesi . Ismarlama bir toplantı olsaydı onlar zaten izin vermezdi . Farklı olan gö ; rü ; şleri burada topladık burada konuşan herkes aynı gö ; rü ; şte olmayabilir ' şeklinde cevap verdi . El-Kaide veya başka gruplarından tehdit alıp almadığı sorusuna ise Maliki ' Ç ; ok fazla konuşmamam konusunda uyarıldım ' cevabını verdi .

Basın aç ; ıklamasından sonra konferansa geç ; ildi . Konferansın aç ; ılış konuşmasını yapan Mardin Artuklu Ü ; niversitesi Rektö ; rü ; Serdar Bedii Omay , İslam dü ; nyasını yakından ilgilendiren bu şekilde bir toplantıya ev sahipliği yapmaktan onur duyduğunu belirterek , ' İnanıyorum ki bu toplantıdan ç ; ıkacak sonuç ; İslam alemi iç ; in daha gü ; zel ve hayırlı olacak ' dedi .

Daha sonra sö ; z alan Vali Hasan Duruer , konuşmasında Mardin ' in sahip olduğu tarihi ve kü ; ltü ; rel yapısına dikkat ç ; ekerek , ' Mardin ' de izler izlere , diller dillere , sö ; zler sö ; zlere , soylar soylara karışır . Farklı din ve etnik kö ; kenli insanların barış , kardeşlik ve toplumsal uzlaşma ile bir arada yaşadıkları bir dü ; nya kentidir . Kö ; kleriyle ve gelenekleriyle olan bağlarını hala korumaya ç ; alışan Anadolu ' nun bu kadim halkı , yeniliklere de uyum sağlamasını bilmiştir . Gü ; neydoğu ' ya matbaayı ilk getirenler de Cumhuriyet dö ; nemindeki devrimleri ilk takip edenler de Mardinliler olmuş . Burada farklılıkların bir arada ö ; zgü ; rce yaşadığı , dü ; nyanın kadim dillerinin alfabesi kazanmıştır . O alfabe farklı olanı yok etmeye ç ; alışan dü ; şmanca bir dile hiç ; bir harfini vermez ' diye konuştu .

Aç ; ılış konuşmalarından sonra ilk oturuma geç ; ildi . ' Mardin Fetvası ' nın masaya yatırıldığı toplantıda fetvanın işgale karşı bir direniş mi yoksa İslam adını kullanan ö ; rgü ; tlerin kanlı eylemlerine meşruiyet kazandırmak iç ; in kullandığı bir argü ; man mı konuları İslam konusunda akademik araştırmalar yapan din adamları tarafından tartışıldı .

İlk oturumda ilk sö ; zü ; alan Abdullah Ö ; mer Nassef , toplantının insanlık adına anlamlı bir değer taşıdığını ifade ederek buradan ç ; ıkacak sonucun sadece Mü ; slü ; manlar acısından değil , bü ; tü ; n dü ; nyayı ilgilendireceği iç ; in ç ; ok ö ; nemli olduğunu sö ; yledi .
Daha sonra sö ; z alan Dü ; nyadaki Mü ; slü ; man Azınlıkların Başkanı olan Dr . Ali al-Karadağı , ilmi ve birikimi ne olursa olsun bir insanın her sö ; ylediği sö ; zü ; n sonsuza kadar doğru olmadığını dikkat ç ; ekti . Sö ; ylenenlere kö ; rü ; kö ; rü ; ne inanmanın doğru olmadığını ifade eden Dr . Ali al-Karadağı , ' Hepimizin insan olduğunu hatırlamalıyız . Peygamberimiz de ifade etmiştir ki insanlar da hata yapabilirler . İşte bu noktada bazı ö ; ğrenciler dö ; nemin fetvasını yorumlamada hata yapıyor . Birtakım yanlı unsur ve yorumlara kapılıp daha sonra doğru yolu buluyorlar . Ö ; nemli olan da yanlışa sapmadan doğruyu bulabilmektir . İnsanları dü ; şü ; nce yapısını kısıtlamaları tek şekilde yorumlamaları doğru değildir . Bu konuda zamanın ç ; ok ö ; nemli bir adamı olan Şeyhul İslam İbn-i Teymiyye de hata yapabilir . Mardin şehri ç ; ok gü ; zel bir şehir fetva burada yazılıp bü ; tü ; n dü ; nyaya yayılmış . O dö ; nemde Mardin Moğollar istilası altındaydı . Mardin Şeyhü ; lislamı da Moğolların İslamiyet ' i gerç ; ek anlamda uygulamadığı iç ; in bu fetva ç ; ıkarılmıştır ' dedi .

Konuşmasında konferansın zamanlamasına da dikkat ç ; eken al-Karadağı , ' Herkes karşı ç ; ıkıyor ama gerç ; ekten bu fetvanın yeniden okunması ve yorumlanması doğru bir zamanlama . Fetvalar bazen yanlış yerlerde yanlış şekilde kullanılıyor . Konferansta Mardin ' in kendine ö ; zgü ; yapısını konuşacağız . Darul-İslam ve Darul-harp tanımlarını konuşacağız . Bugü ; n şiddet yolu ile bir şeyler yapmak isteyen insanlar eylemlerini bu fetvaya dayandırıyorlar . Bizler de burada o fetvanın tarihsel sü ; recini masaya yatıracağız . Bunu doğru şekilde yorumlamaya ç ; alışacağız . İbn-i teymiyye doğru bir fetva vermiştir . Ama bugü ; n insanlar bu fetvada yanlış sonuç ; lar ç ; ıkarmıştır . Mü ; slü ; manın kanı ve malları saldırıya maruz bırakılmaz . Ve Mü ; slü ; man olmayan gayrimü ; slimleri de koruması gerekiyor . Tıpkı Mardin ' de olduğu gibi . Mü ; slü ; manların bir denge iç ; inde hareket etmesi gerekiyor . Ortak bir noktada buluşmamız lazım . Mü ; slü ; man ' ın kanı dö ; kmek ve Mü ; slü ; man ' ın malına zarar vermek yasaklanmıştır . Eğer bugü ; n bunu burada başaramıyorsak insanlığa destek veremeyiz anlamında olur . Bunun iç ; in işbirliği yapmamız lazım . Bu konuda işbirliği yapmayanlar bizden değildir . Darul-İslam ve darul-harp tartışması İbn-i Teymiyye katı bir sınıflandırma yapmamış karmaşık bir durum olduğunu sö ; ylemiştir . Burada bu şehirde daimi bir darul-kü ; fü ; r yoktur . Darul-İslam veya darul-kü ; fü ; r , barış diyarı veya savaş diyarı kategorisi zamanında yapıldığı bir sınıflandırmadır . İşte bugü ; n bunun nasıl yorumlandığı ö ; nemlidir . Şeyhul-islam İbn-i Teymiyye demişki bir genelleme yapamayız .

Şeriatı uygulamamız lazım demiş . Şeriatı uygularken zamanı ve mekanı dikkat etmemiz lazım olduğuna gö ; re bunu bugü ; ne yeninden yorumlamakta ü ; zerimize farzdır . Ç ; ü ; nkü ; Şeyhul-islam Mardin ' de yaşarken Mardin ' de kargaşa ve savaşlar sıkıntılar vardı bu herkes tarafından bilinen bir şey . Moğollar o dö ; nemde sadece istila etmiyordu . İnsanları da ö ; ldü ; rü ; yorlardı mallara mü ; lklere ziyan veriyorlardı . Bu fetva ile ilgili ç ; ok farklı gö ; rü ; şler var . Fetvayı ç ; ok iyi anlamak iç ; in farklı farklı fikirlere başvurmak gerekir . İşte bu gö ; rü ; şleri tarihsel sü ; recinde değerlendirirsek sonuca varırız . Kü ; reselleşmeye dikkat etmemiz lazım . Kü ; reselleşme penceresinden bakmak lazım . İbn-i Teymiyye ' nin fetvayı ç ; ıkarmasındaki tek sebebi Cengizhan ' ı kovmaktı . Şeyhul-İslam Mardin ' de yaşayan Mardin halkına dü ; şman olmalarına rağmen kafir dememiştir . Kendilerini korumak iç ; in i şgale karşı kendilerini korumaya davet etmiştir . Bizler bu din adamlarının fetvalarını okurken o durumu da gö ; z ö ; nü ; nde bulundurmalıyız ' ifadelerini kullandı .

Oturumun ikinci konuşmasını yapan GCRG ( Kü ; resel Yenilenme ve Rehberlik Merkezi ) Kurucu Ü ; yesi Şeyh Abdullah Bin Bayah ise , ' Ç ; ok ö ; nemli bir ç ; alışmadır . Karşımızdaki sorunun analizini yapmamız gerekiyor . İslam dini dışına ç ; ıkmış davranışları tartışmamız gerekiyor . Bazı insanlar din adına insanları ö ; ldü ; rü ; yor . Bunu aslında hırsızlığa benzetmeliyiz . Fetvalar geç ; mişte ç ; ok ö ; nemliydi . Bu gü ; n Mardin fetvasını ele alıyoruz . O dö ; nemde fetva neden verildi . Ona bakmamız gerekiyor . Fetvanın verildiği dö ; nemde Moğollar
ve Şeyh-Ü ; l İslam arasında bir ç ; atışma vardı . Şeyh-Ü ; l İslam iç ; in İslam-ı savunmak Moğolları savunmaktan daha ö ; nemliydi . Bu nedenle fetvayı verdi . Aradan geç ; en zamandan sonra bazı genç ; ler bu fetvayı farklı yorumladı . Bu genç ; ler , ' İslam dinin olmadığı yer savaş alanı olmalıdır ' dediler . Ama fetvanın iç ; eriği bu değildir . İnsan bu fetvanın gerç ; ek değerinin ü ; stü ; nü ; ö ; rttü ; . Mardin Fetvası bir kapıdır . Bu kapı sayesinde pek ç ; ok soruna ç ; ö ; zü ; m getirebiliriz . Bu fetva ü ; zerine savaş aç ; anlar yanlış yapıyor . Ben onlara yanlış yaptıklarını sö ; ylü ; yorum . Bu konuda Kur ' an-ı Kerim ' de de anlatımlar vardı . Londra ve başka yerde terö ; rist saldırı yapmak İslam ' la bağdaşmaz . Şeriatın sesi terö ; rizmle ilgili değildir . Bu tü ; r terö ; rist saldırılar yanlıştır . Barışı savunmak ve barışı gö ; rmek istiyoruz . Bunu İslam diyarı adına sö ; ylemek istiyorum ' diye konuştu .

Oturumda bu fetvanın yeniden yorumlanmasına imkan verildiği iç ; in Allah ' a şü ; kü ; r ederek konuşmasına başlayan Tabah Vakfı Direktö ; rü ; Şeyh Habib Ali Jifri ise , ' Bu konferans ç ; ok farklılığın bir arada konuşulduğu bir toplantı . İbni Teymiye tıpki diğer alimler gibi kendi yaşadığı koşullarını gö ; z ö ; nü ; nde bulundurarak fetvalarını okumamız gerekir . Sadece Mü ; slü ; manları değil , herkesi ilgilendiriyor , tü ; m dü ; nyayı ilgilendiriyor . Dü ; nyada İslam adına katliamlarla işleniyorsa ve bazıları İslam ' ı kendi istedikleri şekilde yorumluyorsa bu konuda ü ; zerimize ç ; ok şey dü ; şü ; nü ; yor . Cinayet , katl , zarar verme ile direnme arasında ç ; ok fark var . Mesela İbn-i teymiyyenin fetvası ü ; zerinde tartışalım dediğimiz zaman burada başka bir mesele var . Teymiye ö ; nemli bir alim . Kendi ç ; ağının gerç ; ekleri ile hareket etmiştir . Gü ; nü ; mü ; zde kanunlar var , yasal sistemler var . O dö ; nem iç ; in sö ; ylenenler o dö ; nem iç ; in sö ; ylenmiştir . Hepimiz bu fetvayı gerç ; ekliğin hü ; kü ; mranlığı altında doğru yorumlamamız gerekir . Bu zirve ortaya ç ; ıkarken Kudü ; s ' te Bağdat ' ta akan kanın da farkında olarak niç ; in bunlar konuşuluyor diye sorulabilir . Ama bizler bu konuları da geriye ç ; ekmiyoruz . Tam aksine gerç ; ekleri ile yü ; zleşip kendi kendimizle barışmamız lazım . '

Toplantının yapıldığı Artuklu Ü ; niversitesi ç ; evresinde polis yoğun gü ; venlik ö ; nlemleri aldı . Toplantıya gayrimü ; slimlerin temsilcisi olarak Sü ; ryani Metropolit Salibe Ö ; zmen de katıldı . Ö ; zmen burada yapmış olduğu aç ; ıklamada , Mü ; slü ; manların ç ; ağın gereksinimleri karşısında kendilerini yenilemesinin ç ; ok anlamlı olduğunu sö ; yledi . Ö ; zmen , fetvanın iç ; eriği ile ilgili konuşmak istemediğini belirterek , ' Bu tü ; r toplantılar , dinler arasındaki hoşgö ; rü ; ve barışın geleceği aç ; ısından ö ; nemlidir ' dedi .