Meclis Almanya, Fransa Ve İngiltere'nin Yasama, Denetim Ve Bütçe Süreçlerini İnceledi

ALPER ATALAY - TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı, Almanya, Fransa ve İngiltere'nin yasama, denetim ve bütçe süreçlerini inceleyerek, raporlaştırdı.

TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı Almanya Parlamentosu, Fransa Ulusal Meclisi ve İngiltere Avam Karamarası'nın kendi hükümet sistemleri içindeki konumu, rolü ve diğer kuvvetlerle ilişkisini kapsayan birer araştırma çalışması yaptı.

Araştırmalar, "İngiltere Avam Kamarasında Yasama, Denetim ve Bütçe Süreçleri", "Almanya Parlamentosunda Yasama, Denetim ve Bütçe Süreçleri", "Fransa Ulusal Meclisinde Yasama, Denetim ve Bütçe Süreçleri" adı altında raporlaştırıldı.

Almanya parlamentosunun incelendiği araştırmada, parlamenter hükümet sistemine sahip Almanya’da, federal devlet yapısından dolayı hem federasyonun hem de 16 eyaletin kendilerine ait yasama, yürütme ve yargı organlarının bulunduğu belirtildi.

Federal Meclisin, seçim sistemi nedeniyle her yasama döneminde farklı sayıda üyeye sahip olduğuna işaret edilen araştırmada, "Genellikle ayda iki hafta toplanan Federal Meclis yılda ortalama 57 gün toplanmakta ve ortalama 132 yasa çıkarmaktadır. Federal Mecliste toplantı yeter sayısı üye tam sayısının salt çoğunluğu, karar yeter sayısı ise aksi belirtilmedikçe oylamaya katılanların salt çoğunluğudur." ifadesine yer verildi.

Federal Mecliste milletvekillerine yönelik disiplin cezalarının, konuşmayı sonlandırma, para cezası ve parlamento çalışmalarından men şeklinde olduğu vurgulanan araştırmada, milletvekillerinin geniş kapsamlı etik kurallarına uymakla yükümlü bulunduğu kaydedildi.

Fransa'nın ise yarı başkanlık hükümet sistemine sahip olduğu belirtilerek, "Fransa'da yürütme, parlamenter sistemlerde olduğu gibi iki başlıdır: Cumhurbaşkanı ve Hükümet. Ancak Fransa'yı parlamenter sistemlerden ayıran en önemli özelliklerinden biri, yürütmedeki yetkilerin önemli bir kısmının hükümette değil, Cumhurbaşkanının elinde olmasıdır." değerlendirilmesi yapıldı.

Araştırmada, Fransa parlamentosunun Ulusal Meclis ile Senato olmak üzere iki yapılı olduğu ifade edilerek, Ulusal Meclis ile Senato'nun bazı özel durumlarda yaptığı birleşik toplantıların ise "Kongre" olarak adlandırıldığı anlatıldı.

- İngiltere Avam Kamarası

İngiltere Avam Kamarası'nın incelendiği araştırmada, "İngiltere'de yürütme yetkisi Monark ve Başbakan başkanlığındaki kabine arasında paylaştırılırken; yasama işlevi Avam Kamarası ve Lordlar Kamarası adı verilen çift meclisli parlamento eliyle yürütülmektedir. İngiltere'de Anglosakson hukuk sistemi uygulanmakta olup yazılı anayasa bulunmamaktadır. Geleneksel kurumlar, teamüller ve mahkeme içtihatları sistemin temelini oluşturur." saptamalarına yer verildi.

Lordlar Kamarası'nda 26'sı ruhani, 759'u dünyevi olmak üzere toplam 785 lordun bulunduğu belirtilen araştırmada, şu değerlendirmelere yer verildi:

"Dünyevi Lordlar Kalıtsal Olanlar ve Kalıtsal Olmayanlar olarak iki gruba ayrılır. Lordlar Kamarasının düzeltme önerisi ve bekletme hakkı gibi temel yetkilerinin dışında yasamaya ilişkin görev alanı ve denetime dair yetkisi sınırlıdır. Westminster Hall görüşmeleri, Avam Kamarası'nın Genel Kurul salonu dışında farklı bir salonda yaptığı görüşmelerdir. Bu görüşmeler, milletvekillerine yerel ya da ulusal bir sorunu gündeme getirebilme ve bakanlardan ilgili konuya ilişkin açıklama alabilme imkanı sağlamaktadır. Parlamentoda yasama yılı 'state opening' adı verilen resmi bir tören ile başlamaktadır. Bu tören kapsamında parlamentonun tüm üyeleri kral/kraliçenin konuşmasını dinlemek için Lordlar Kamarası'nda toplanırlar.

Milletvekillerinin oy kullanma zorunlulukları bulunmamaktadır. Avam Kamarasında toplantı yeter sayısı söz konusu değildir. Bununla birlikte yapılacak oylamalarda Meclis Başkanı ve temsilciler dahil olmak üzere en az 40 üyenin hazır bulunması gerekir. İngiltere’deki yasama sürecinin, tekliflerin geneli üzerinde parlamentoda yapılan görüşmelerin gerçekleştiği ikinci okumadan sonraki aşaması olan komisyon süreci, büyük ölçüde genel komisyonlar tarafından yürütülmektedir."

Araştırmada, Avam Kamarası'nda kanun tekliflerini görüşen genel komisyonların dışında diğer ana komisyon türü olan daimi denetim komisyonlarının, belirli bir konuya odaklanarak sıklıkla hükümetin çeşitli faaliyetlerini denetlediği kaydedildi.