'Merkez'in sanat hazinesi 17 yıl sonra ilk kez açılıyor

Merkez Bankası'nın sanat koleksiyonu bugün Pera Müzesi'nde açılacak sergiyle 17 yıl sonra ilk kez izleyiciye sunuluyor. Serginin amacı 1950'den günümüze, Türkiye'nin sanat tarihine yeniden bakmak.

Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası, sadece para basmıyor! Bankanın aynı zamanda zengin bir sanat koleksiyonu da var. 1930'lardan günümüze uzanan süreçte sanat tarihine önemli etkisi olmuş Türkiye'den onlarca sanatçının eserinin yer aldığı bu koleksiyonun değerine paha biçilemiyor. Bu zengin koleksiyon, ilk kez 1994'te Ankara'da Atatürk Kültür Merkezi'nde sergilenmişti, 17 yıl sonra koleksiyon bu kez İstanbul'da Suna ve İnan Kıraç Vakfı Pera Müzesi'nde sanatsevenlerin ilgisine sunuluyor. Bankanın kuruluşunun 80. yılı sebebiyle bugün açılan 'Suretin Sireti: Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası Sanat Koleksiyonu'ndan Bir Seçki' başlıklı sergide 36 sanatçının 60 yapıtı var. 1950'li yıllardan 2000'lere uzanan süreçte Türk sanatının gelişimine ayna tutan sergide Komet'ten Ömer Uluç'a, Bedri Rahmi Eyüboğlu'ndan Fikret Mualla'ya, Yüksel Arslan'dan Burhan Doğançay'a Türk sanatının önde gelen pek çok isminin önemli eserleri yer alıyor. Serginin küratörü, sanat tarihçisi Zeynep Yasa Yaman, Türkiye sanat tarihinin yeterince yazılmadığını, sergiyle buna dikkat çekmek istediklerini söylüyor, "Ben burada 'Modern sanat tarihi nasıl yazılabilir?', sorusunu yeniden sormak istedim. Bu konuda Türkiye'de bir eksiklik var. Belli dönemlerde sanatçılar kendi tarihlerini yazmış, bu da yeterli olmamış" diyor. Serginin başlığı da bu meseleye dikkat çekiyor aslında. Suret, insanın görünen özelliklerini, siret ise doğasını, eğilimlerini, duygularını temsil ediyor. Yaman, serginin başlığını "Görünen sanat tarihinin arkasındakini göstermeyi amaçladığından serginin adını Suretin Sireti koyduk" diyerek açıklıyor. Pera Müze'sinde açılan serginin çıkış noktası, koleksiyonun 1994'de Ankara'da açılan, 41 sanatçının 111 yapıtının yer aldığı, '1950-2000' başlığını taşıyan sergi. Yaman "Ankara'da açılan bu sergide 1950-2000 yılları tarih gösterilerek, modern sanatın gelişimine bir vurgu yapılıyordu. Bu, o tarihe dek modern sanat tarihini sorgulayan neredeyse ilk sergiydi. Pera Müzesi'ndeki sergideki seçimde eserleri oradaki sergiyi de göz önünde bulundurarak seçtim. Sonradan bu konuya odaklanan örneğin 2007'de Santralistanbul'da yapılan 'Modern ve Ötesi' başlıklı sergi gibi pek çok sergide, 1994'teki bu sergiyi referans gösteriyor" diyerek bu durumu açıklıyor.

İLK ESERLER ATATÜRK

Gelelim koleksiyonun tarihine. Koleksiyon 1931'de kurulan Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası'yla yaşıt. İlk başta sanat eserleri koleksiyon yapmak amacıyla değil, farklı sebeplerden alınıyor. Mesela ilk kez 1931'de S. Süreyya Bükey ve Jean Alex Weinberg'in çektiği Atatürk fotoğrafları bankaya ait mekanlarda kullanılmak için satın alınıyor. 1990'da, o yıla dek alınan tüm eserler bir araya toplanıyor ve artık bir koleksiyon oluşturmak amacıyla sanat eserlerine ilgi gösteriliyor. 1994'e dek 1950'li yıllardan günümüze sanatçıların eserleri koleksiyona dahil ediliyor. Bu noktada devreye Galeri Nev'in kurucusu, sanat tarihçisi Ali Artun giriyor. Onunla birlikte geniş bir ekip eserleri seçip koleksiyona katıyor. Sergide eseri yer alan Ergin İnan da, "O döneme dek devlet eliyle satın alınan eserler hep tesadüfi olurdu, doğru düzgün olmazdı. Ancak Merkez Bankası bu işi çok ciddiye aldı. Ali Artun'un etkisiyle sanat dünyasının içinden birilerinin katkıda bulunmasıyla bu koleksiyon büyük önem kazandı. Şu anda da çok değerli bir koleksiyonu izleyebiliyoruz, bu eserleri bir arada görebiliyoruz," diyerek koleksiyonun oluşum sürecine katkıları anlatıyor. Sergi 31 Aralık'a dek Pera Müzesi'nin beş ve altıncı katlarında görülebilir. Sergi süresince müzede sanatçı ve küratörlerin konuşmalarına da yer verilecek.

Güleryüz'ün eserine FED yorumu!

Sergi için Pera Müzesi'ne gelen Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı, bankacıların sanatla ilişkisini anlatmak amacıyla bir de anısını anlattı. Koleksiyondan bazı eserler birkaç yıl önce ABD'de Washington'da sergilenmiş. Bu esnada Amerikan Merkez Bankası FED'in Başkanı Ben S. Bernanke de eserleri görmüş. Başçı, da hemen yanına gidip, "Mehmet Güleryüz'ün bu gördüğünüz eseri 1989'da yapılmış. O dönemde Türkiye'de enflasyon ve kambiyo dış ticaret yasası vardı, sanatçı bunlardan etkilenmiş olabilir,' demiş. Ancak Bernanke, hemen "Herhalde enflasyondan etkilenmiştir" diye cevap vermiş.