Mısır'da 2018 Muhaliflerin Susturulduğu Yıl Oldu

HUSSEIN MAHMOUD RAGAB ELKABANY - Mısır'da 2018, toplumun yakından tanıdığı birçok muhalif isme çeşitli gerekçelerle gözaltı işlemi ve hapis cezalarının uygulandığı yıl olarak dikkati çekti.

Eski Genelkurmay Başkanı Sami Anan'dan, Devlet Denetleme Kurulu Başkanı Hişam Cenine'ye, 25 Ocak Devrimi sonrası ilk cumhurbaşkanlığı seçimi adaylarından Abulmunim Ebul Futuh'tan, eski Büyükelçi Masum Merzuk'a kadar birçok isim gözaltına alındı ya da hapse atıldı.

Görevleri ve fikriyatı farklı bu simaların ortak yönü, askeri darbeyle yönetimi ele geçiren Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi'ye muhalif olmaları.

Uluslararası ya da yerel bazı mahfillerin eleştirilerine maruz kalan bu hapis cezalarına dair Mısır rejimi, kararların hukuka aykırı olmadığını, yönetimin keyfi davranışlardan uzak durduğu iddialarını tekrarlıyor.

Mısır'da bu yıl gözaltına alınan ya da hapis cezasına çarptırılan bariz üst düzey isimler şu şekilde:

1- Sami Anan

Eski Genelkurmay Başkanı Sami Anan (70), mart ayındaki Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde adaylığını duyurmasının ardından Mısır ordusundan yapılan açıklamada kendisinin henüz asker olarak kayıtlardan düşmediği ve ordu saflarına çağrılmasının mümkün olduğu belirtildi. Ayrıca yapılan resmi açıklamalarda Anan'ın asker sıfatıyla böyle bir adaylık için ordudan onay almasının gerekli olduğu kaydedilmişti.

Anan'ın tahkikat amaçlı askeri makama çağrılması basından gizlendi. Ancak olayın ardından Anan'ın avukatı Nasır Emin, müvekkilinin Kahire'nin doğusundaki bir askeri hapishanede tutuklu olduğunu duyurdu.

Hüsnü Mübarek döneminin sonlarında 2005'te Genelkurmay Başkanı olan Sami Anan, 25 Ocak 2011 Devrimi sonrasında ülkeyi demokratik geçiş sürecinde yöneten askeri konsey üyeleri arasında önemli yere sahipti. Ülkenin ilk demokratik seçimlerinde Cumhurbaşkanı seçilen Muhammed Mursi, Ağustos 2012'de Anan'ı görevinden aldı. O süreçte Savunma Bakanı Muhammed Hüseyin Tantavi de Anan'la aynı kaderi paylaştı.

2- Abdulmunim Ebul Futuh

Ebul Futuh, 25 Ocak Devrimi sonrasında ülkedeki ilk demokratik cumhurbaşkanlığı seçimlerindeki adaylardan biriydi. Müslüman Kardeşler Teşkilatı'ndan (İhvan) ayrılan Ebul Futuh, Güçlü Mısır Partisi'ni kurdu. Şubat 2018'de gözaltına alınan Ebul Futuh, faaliyetleri yasaklanan İhvan'ın lider kadrolarından olduğu ve cemaatin yeniden canlandırılması çalışmaları yürüttüğü suçlamasına maruz kaldı.

Ebul Futuh, Londra dönüşünden bir gün sonra gözaltına alındı. Ebul Futuh, Londra'da Al Jazeera televizyonuyla yaptığı röportajda, Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi hakkında "Devlet yönetimine dair bir deneyimi olmadığı gibi, siyasi bir tarihi de yok. 'Ya sizi yönetirim ya da sizleri hapsederim ve öldürürüm' üslubuyla ülkeyi yönetiyor." ifadelerini kullanmıştı.

Sisi'ye karşı bir askeri darbe olasılığında alacağı tavra ilişkin soruya Ebul Futuh, Sisi'nin ancak sandıkla düşürülmesine razı geleceğini söyledi.

Gözaltına alınmasında rejimi destekleyen medya programcılarının kışkırtıcı talepleri etkili oldu. Geçen Şubat'tan bu yana Ebul Futuh hakkında incelemelerin sürdüğü gerekçesiyle gözaltı süresi sürekli uzatılıyor.

3- Hişam Cenine

Mısır Sayıştayı'nın eski Başkanı Hişam Cenine, Şubat 2018'de Askeri Savcılık kararıyla gözaltına alındı. Cenine'nin gözaltı süreci Eski Genelkurmay Başkanı Sami Anan'ın cumhurbaşkanlığına adaylığını açıkladığı döneme denk geldi. Anan, seçilmesi durumunda Cumhurbaşkanı yardımcılığına Cenine'yi getireceğini duyurdu. Ardından Cenine, Hüsnü Mübarek dönemi ve 25 Ocak Devrimi sürecine ilişkin Anan'ın elinde ülkenin yönetim kadrosunu suçlu duruma düşürecek belgelerin olduğunu bir mülakatta açıkladı.

Cenine, 2011 öncesinde Mısır'da yargının bağımsızlığı hareketinin önemli sembollerinden biri olarak tanınıyordu. 2011-2016 arasında başkanlığını yürüttüğü kurumda Mısır'daki yolsuzluklara ilişkin rakamları açıklamasının ardından görevden alındı.

4- Masum Merzuk

Emekli Büyükelçi ve solcu muhalif Merzuk, Şubat 2018'de savcılık kararıyla bir grup siyasi ve ekonomistle birlikte hapse atıldı. Merzuk'a yöneltilen suçlamalar arasında "Halkı gösteriye teşvik", "Terör örgütüne katılmak" bulunuyordu.

Savcılığın Merzuk hakkındaki ilk adımı, kendisinin "Var olan rejimin devamı ya da düşmesi yönünde bir referandum yapılması talebi ve şayet bu talep yerine gelmezse 31 Ağustos 2018'de halkın gösterilere başlaması" çağrısıyla atıldı.

Dışışleri Bakan Yardımcılığı yapmış eski Büyükelçi Merzuk, Tiran ve Sanafir adalarının Suudi Arabistan'a devredilmesine karşı çıkan ülkedeki önemli isimlerden biriydi.

Merzukla birlikte o dönemde hapse atılanlar arasında solcu ekonomist Raid Selame ve akademisyen Yahya Kazzaz da yer aldı.

5- Hüda Abdulmunim

Mısır İnsan Hakları Ulusal Konseyi Üyesi Avukat Hüda Abdulmunim, (60) 2013-2014 arasında uluslararası temsilcilerle İslami gruplar arasında geçen görüşmelerde tek bayan katılımcı olarak dikkati çekti. Abdulmunim, demokratik sürece saygı esasına bağlı kalınması gerektiğini dile getirerek Mursi'nin görevden alınmasına karşı çıktı.

Kasım 2018'de gözaltına alınan Abdulmunim'e yasaklı örgüte (İhvan) üye olmak suçlaması yöneltildi. İnsan hakları ve hukuk alanında aktif çalışmalar yürüten Abdulmunim,İhvan üyeliği suçlamasını kabul etmedi.

6- Muntasır Zeyyat

Mısır'da "İslamcıların avukatı" lakabını almış Muntasır Zeyyat, Ekim 2018'de ülkenin en büyük temyiz mahkemesinden çıkan hüküm gereği 3 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Zeyyat'a yöneltilen suçlama "yargıya hakaret" oldu.

7- İzzet Guneym

İnsan hakları savunucusu Avukat İzzet Guneym, Mısır Hak ve Özgürlükler Koordinesi İcra Müdürlüğü görevini yürüttü. 4 Mart 2018'de gözaltına alınan Guneym'in Eylül 2018'de mahkeme tarafından şartlı tahliye kararına rağmen, yönetim tarafından henüz serbest bırakılmadığı belirtiliyor.

- Serbest bırakılması beklenenler

Masum Merzuk, İzzet Guneym, Muntasır Zeyyat'ın 2019'da hükme itiraz gibi yargı icraatlarıyla ya da şartlı olarak salıverilmeleri bekleniyor.

Bunun dışında ülkenin ünlü marksist aktivistlerinden Ala Abdulfettah'ın dışarı çıkmasına kesin gözüyle bakılıyor.

Abdulfettah, Cumhurbaşkanı Hüsnü Mübarek'i koltuğundan eden 25 Ocak 2011 Devrimi'nde gençler arasında en aktif şahsiyetlerden biri olarak tanınıyordu. Devrim sonrasındaki demokratik seçimle başa geçen Muhammed Mursi'ye de muhalif olan Ala Abdulfettah, bir yıllık Mursi döneminde yönetime karşı sert muhalefeti sürdürmüş ancak herhangi bir yargı takibine maruz kalmamıştı. Ancak, 3 Temmuz 2013 askeri darbesiyle başa geçen Abdulfettah es-Sisi dönemindeki uygulamalardan rahatsızlığını çeşitli gösterilerle ifade etmeye çalışan Abdulfettah da diğer birçok muhalif isim gibi ceza almaktan kurtulamadı.

Ailesinin Eylül 2018'de Ala için açtığı "Ala için 100" adlı internet sayfasına göre, aktivist Abdulfettah, 2013'te "izinsiz gösteri düzenlemek" suçundan hapse atıldı. 2017'de Temyiz Mahkemesi tarafından verilen son kararla 5 yıl hapsine hükmedilmesiyle birlikte 5 yıl adli kontrole tabi tutulması kararlaştırıldı.