'Münir Nurettin, Yepyeni Bir Gazel İcrası Getirmiştir'

Araştırmacı-yazar Cemal Ünlü, Türk sanat müziği sanatçısı Münir Nurettin Selçuk'un, var olan gazel okuma biçimlerine karşı tam tersi bir tutumla yepyeni bir gazel icrası getirdiğini söyledi.

Ünlü, İstanbul Araştırmaları Enstitüsü bünyesindeki "İstanbul ve Müzik Araştırma Programı" kapsamında düzenlenen "Arka Oda Toplantıları"na konuk oldu.

Enstitü'nün Beyoğlu'ndaki merkezinde gerçekleştirilen toplantıda Ünlü, "Münir Nurettin Selçuk: İcracılığı ve Bestekarlığı" başlıklı bir konuşma yaparak, sanatçının müzik üretimini ele aldı.

Ünlü, musikişinas, bestekar ve ses sanatçısı Münir Nurettin Selçuk'un yaşadığı dönemde değişime hazır olan müzik eğitimi ve pedagojisi üzerine bir proje olarak ortaya çıkarıldığını söyledi.

O dönem konservatuvar ve musiki cemiyetleri hocalarının Selçuk'un sanatı ve yeteneği etrafında yetişmesi için el birliği içerisinde olduklarını belirten Ünlü, "Tekkelerde yetişmiş hafız kökenli hanende geleneğinin sonlandırılması, Batı notası ve teknikleriyle yepyeni bir icra anlayışının yerleştirilmesi Münir Nurettin üzerinden yapılmaya çalışılmış ve sağlanmıştır. Bu çevreler her zaman geleneğe bağlı, üslubu yerinde icracılar bulup, ortaya çıkarmak arzusunda olmuşlar ve bunu da desteklemişlerdir." dedi.

Cemal Ünlü, Münir Nurettin Selçuk'un 1917'de musiki çalışmalarına başladığını aktararak, şöyle devam etti:

"Bu yıldan önce yaptığı müzik çalışmalarına dair çok fazla bilgi sahibi değiliz. İlk önce Dar'ül-Feyzi Musiki Cemiyeti'ne gidiyor. Bu cemiyetle birlikte bugünkü adıyla Rexx sinemasında bir dizi konser veriyor. Münir Nurettin'in ilk bilinen sahne tecrübesi de buradan geliyor, bu dernekte yetişmiş diyebiliriz. Sonra yaklaşık 4 yıldır kaldığı Darülelhan'da dönemin usta isimleriyle çalışıyor. Bu süre zarfında da bütün klasik akımları, dini musikiyi Ahmet Irsoy'dan öğrenmiş. Ayrıca Münir Nurettin'in gençliğinde Fenerbahçe takımında futbol oynadığını, fakat sesini kaybetme ihtimalinden dolayı takımdan ayrıldığını ve sadece tenis oynamaya başladığını söylüyorlar. Bir de her zaman şıklığı ve zarafeti ile öne çıkmış birisi."

- "Selçuk çok özel bir sese sahipti"

Selçuk'un müzik hayatı boyunca yaklaşık bin konser verdiğini dile getiren Ünlü, "Şahsi fikrime Münir Nurettin, var olan gazel okuma biçimlerine karşı tam tersi bir tutumla yepyeni bir gazel icrası getirmiştir. Bu o kadar önemli ki o güne kadar camilerde, dini musiki eğitimiyle yetişmiş hafızlar, aynı zamanda gazel söylediklerinde gazelhan olarak adlandırılıyorlardı. Hepsinin bir yerde sesinin dini musikiye kaçtığı görülüyordu." diye konuştu.

Ünlü, gazelin aslında divan edebiyatı içerisinde dünyevi şiirlerden bahseden bir biçim olduğunu ve bu şekilde de okunması gerektiğinin altını çizerek, bunu başaran ilk kişinin Münir Nurettin Selçuk olduğunu ifade etti.

Selçuk'un çok özel bir sese sahip olduğuna da vurgu yapan Ünlü, şu değerlendirmelerde bulundu:

"Güçlü ve dinamik bir okuyuşu var. Eski tarz okuyuş üsluplarından aldıklarını, Batı teknikleriyle birlikte seçkin bir icra ortaya koymuştur. Yadırgayıcı bir Batı tekniği değildir. Batı'nın sadece ses ve nefes tekniklerini kullanmıştır. Gençlik yıllarında çok değerli üstatların yanında klasik repertuvarların form usullerini incelemiş, hepsini ayrı ayrı aktarmayı başarmıştır. Basit gibi görünen, ayırt edilebilmesi için beceri ve hassas dengeler isteyen Osmanlı-Türk müziğinin önemli bir parçası olan gazelde, bestelerde her zaman ayrımları çok net yapabilmiştir."

Ünlü, Selçuk'un 1940'lı yıllarda besteciliğe merak saldığını dile getirerek, dönemin ünlü şairlerinin yanı sıra Yahya Kemal Beyatlı'nın 15 şiirini bestelediğini kaydetti.

Selçuk'un besteciliğe, o yıllarda film müzikleri vasıtasıyla başladığının altını çizerek, "Özellikle güfte seçimlerinde özenli bir tutum içinde olduğunu görüyoruz. Besteciliğini ben 3 dönem içerisinde ele almayı düşündüm. İlkinde klasik tarzda eserler veriyor, küçük formlarda karlar, yürük ve nakış semaileri ile mehter müzikleri yapıyor, ilahiler besteliyor. Ayrıca gazellerinin de 13'ü plaklara geçmiş, bunları birer beste ya da olgun bir eser olarak düşünmek zorundayız." ifadelerini kullandı.

Etkinlik kapsamında ayrıca Selçuk'un çeşitli makamlardaki eserlerinin yanı sıra bestelediği Yahya Kemal şiirlerinden de örnekler, gramofondan çalınarak, katılımcıların beğenisine sunuldu.