ODTÜ Bilim Komitesi'ne 'Nobelli' Transfer

SELMA KASAP - Sıtmanın Afrika ülkelerinde yayılımının önlenmesi konusundaki bilimsel çalışmaları dolayısıyla 2003'te Nobel Kimya Ödülü alan Prof. Dr. Peter Agre, Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Bilim Komitesi üyesi oldu.

ODTÜ'nün ilk kez düzenlediği "Nobel Ders Seminerleri" projesi kapsamında, Türkiye'deki akademisyenler ve öğrencilerle bir araya gelen Agre, AA muhabirinin sorularını yanıtladı.

Nobel ödüllü bilimsel çalışmalarına ilişkin bilgi veren Agre, 15 yıldır sıtma üzerine çalıştığını anlattı.

Johns Hopkins Sıtma Araştırma Merkezini 12 yıl yönettiğini hatırlatan Agre, şöyle devam etti:

"Sıtmayı kontrol etmeye ve yok etmeye yönelik dünya çapındaki bir çabanın parçasıydık. Ana sahamız olan Güney Zambiya'da sıtma ile mücadelemizde, hastalık yüzde 95 oranında azalmıştı. Yani yılda 22 bin çocuk bölgesel hastanelere kaldırılırken bu yüzde 20-30'a geriledi. Bu hastalıktan ölüm sayısı ise 100'den 1 ya da 2'ye geriledi ama sıfıra düşmedi. Ulusal, kar amacı gütmeyen sivil toplum örgütleriyle iş birliği yapmamız ve kırsal kesimdeki insanların güvenini kazanmamız başarımızın anahtarıydı. Bu şekilde sıtma mikrobu taşıyan hastaları, köylere kadar takip edip tedavi edebildik."

Sıtma için mükemmel bir aşının hala yapılamadığına işaret eden Agre, bu hastalık için lisanslı bir aşının sadece bazı olumlu etkilerinin bulunduğunu aktardı.

Afrika'da geliştirilecek bir aşı ile hastalığın önüne tamamen geçilebileceğini vurgulayan Agre, "Bizim çiçek aşısı gibi bir aşıya ihtiyacımız var, böylece hiçbir çocuk sıtma olmaz ve uzun süreli bağışıklıkları olur." dedi.

- "Yüzde 99 oranında hayal kırıklığı yaşadım"

Fransa'nın Lyon kentinde düzenlenen Küresel Fon Konferansı ile sıtma ile mücadele için çalışmalar yapıldığına işaret eden Agre, "Yani işimiz daha bitmedi, ikinci aşamada hedef sıtmayı sıfıra indirmek. Bu olduğunda yaşıyor olmayı beklemiyorum, diğerleri, belki çocuklarımın ya da torunlarımın jenerasyonu bu işi bitirecek. Fakat, bu olacak." diye konuştu.

Nobel ödüllü çalışmalarına giden yolda yüzde 99 oranında hayal kırıklığı yaşadığını belirten Agre, bilim üretirken bilinmeyeni açığa çıkarmanın bir garantisinin olmadığını, pek çok fikirden vazgeçmek zorunda kaldığını ifade etti.

- "Türkiye'nin hazinesi gençler"

Türkiye'ye ilişkin de değerlendirmelerde bulunan Agre, "Türkiye, gelişen bir ülke, en büyük başarısı ise yüksek motivasyonlu genç insan jenerasyonu. Bence bu ülke için bir hazine. Türkiye, genç bilim insanlarının başarısı ile ileriye bakıyor. Ülke için çok heyecanlı bir zaman bence. Türkiye, harika bir yer, daha çok Amerikalının Türkiye'ye gelmesini dilerdim, sadece İstanbul'a değil, diğer bölgelerine, gerçek Türkiye'ye." dedi.

- "İnsanlar arasındaki eşitsizlik en büyük sorun"

Agre, insanlığın devamı için çözüm bekleyen acil bilimsel sorunun hala insanlar arasındaki eşitsizliğin çözülememesi olduğuna dikkati çekerek, "Bence hayatı herkes için harika bir hale getirecek dünyadaki kaynaklara sahibiz ama bunu yapmıyoruz, hiçbir ülke yapmıyor. Bu düzeltilmesi gereken bir problem." diye konuştu.

Bilimin her zaman gelecek için üretildiğini belirten Agre, "Bilim insanlarının çalışabilmek için olanaklara, seçkin akademisyenlerin olduğu kurumlara ihtiyacı var. ODTÜ büyük bir olanak ve burada parlak, yaratıcı, hevesli, coşkulu, meraklı genç beyinler gördüm. Bence bu Türkiye'nin geleceği. Bu gençlerin bir kısmı eğitimlerinin bir bölümü için Türkiye’ye dönmekten çekinmeden ABD'ye geldiği zaman muhteşem şeyler olacak." ifadelerini kullandı.

- "ODTÜ için kafa yorma sorumluluğum var"

Agre, ODTÜ Bilim Komitesi üyesi olmasına ilişkin şöyle konuştu:

"ODTÜ Bilim Komitesi üyesi olarak, üniversitenin çabalarını yeniden değerlendirmek isteyebilecekleri alanlar üzerine kafa yorma sorumluluğum var. İlk olarak, her üniversite için kaynaklar kısıtlıdır ve her şeyi yapamazlar. ABD'de, çoğu daha özelleşmiş uzmanlık alanları olan Berkeley, Harvard gibi her açıdan mükemmel birkaç üniversite var. Rektör Prof. Dr. Kök ve çalışma arkadaşlarıyla Türkiye'de çalışmak için sabırsızlanıyorum. Türkiye'nin hiç kuşkusuz parlak bir geleceği var."

- "Üniversitemiz için büyük onur"

ODTÜ Rektörü Prof. Dr. Mustafa Verşan Kök ise Prof. Dr. Peter Agre'yi ağırlamaktan duyduğu memnuniyeti dile getirdi.

Agre'nin ODTÜ Bilim Komitesi üyelik tekliflerini kabul ettiğini belirten Prof. Dr. Kök, "Bu üniversitemiz için büyük onur. Agre'nin, özellikle uluslararası bilim platformunda üniversitemize bilimsel anlamda da farkındalıklar yaratacak çalışmaları olacaktır." dedi.