MURAT BIRINCI - Türkiye'de son dönemde asilamanin ivme kazanmasi, kisitlamalarin kaldirilmasi ve dis talepteki toparlanmanin etkisiyle büyüme patikasina isik tutan öncü göstergelerde yüksek seviyeler görülmeye baslandi.
Yeni tip koronavirüsün (Kovid-19) tüm dünyayi etkisi almasiyla, son 1,5 yilda dünyada ticaretinin durma noktasina geldigi, ülkelerin sinirlarini kapattigi, karantina tedbirlerinin uygulandigi, mobilitenin kisitlandigi, tarihte esine az rastlanilacak bir dönem yasandi. Bu süreçte hükümetler, merkez bankalari ve finansal kurumlar proaktif önlemler, genislemeci politika setleri ve destek paketleri açikladi.
Türkiye'de bu dönemde hizli adimlar atarak hem hanehalkinin hem de sirketlerin salgindan en az hasarla çikmasini amaçladi. Bankalar kanaliyla uygun vade ve düsük maliyetli finansman imkanlariyla bireyler ve ticari isletmeler desteklendi.
Salginin en yogun hissedildigi ve asilama faaliyetlerinin olmadigi dönemlere ülkelerin makroverilerinde ciddi bozulmalar yasanirken, ekonomilerde daralmalar görüldü.
Dünya ticaretinde de salginla birlikte arz zinciri, stratejik ürünler, güvenlik, güven, ortak hareket etme, lojistik gibi kavramlar yeniden tartisilmaya baslandi. Son 1,5 yillik süreçte Türkiye'nin cografi konumu, lojistik aglari, aksamayan tedarik zinciri, acil durumlara müdahale kapasitesi, saglam saglik sistemi ve kriz yönetme becerisi gibi daha birçok unsurla birlikte avantajli konuma geldigi görüldü.
Türkiye, 2020 yilinin zorlu salgin sartlarina ragmen yüzde 1,8 büyüme basarisini gösterirken, 2021'in ilk çeyreginde de yüzde 7'lik yüksek bir büyüme performansi sergiledi. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasi'nin (TCMB) bugün açikladigi verilerine göre, imalat sanayisi genelinde kapasite kullanim orani (KKO), haziranda yüzde 76,6 ile Aralik 2019'dan bu yana en yüksek seviyeye ulasti. Reel Kesim Güven Endeksi (RKGE) de haziranda 113 ile Mayis 2014'ten bu yana en yüksek seviyesini gördü.
Analistler, son haftalarda yogun asilama hareketinin baslamasi, kisitlamalarin kaldirilmasi, ihracattaki artis ve turizm tarafindan gelen olumlu sinyallerin etkisiyle ekonomide gelecege yönelik iyimserligin arttigini belirtti.
Salgin sonrasi dönemde dünyada ticaretinde Türkiye'nin en önemli lojistik üslerden biri olarak gösterilmesinin is dünyasina güven verdigini ifade eden analistler, özellikle bugün açiklanan verilerin bunun bir göstergesi oldugunu, salginin kontrol altinda kalmaya devam etmesi durumunda verilerin kalicilik arz edebilecegini vurguladi.
Analistler, öncü verilerde görülen yüksek seviyelerin gelecek dönemde de sürdürülmesinin sanayide çarklarin daha hizli dönmesi, is dünyasinin yatirimlarini hizlandirmasi, esnaf ve KOBI'lerin önünü görmesi açisindan önem tasidigini söyledi.
- "Yüzde 5,5'lik 2021 büyüme beklentimizin üzerinde yukari yönlü riskler belirginlesti"
AA Finans Analisti ve ekonomist Haluk Bürümcekçi, KKO ve RKGE verilerine iliskin yaptigi degerlendirmede, haziran ayinda imalat sanayi kapasite kullanim oraninin geçen yilin ayni ayinin 10,6 puan üzerinde gerçeklestigini söyledi.
Mevsim ve takvim etkisinden arindirilmis kapasite kullaniminin da belirgin yükseldigini ifade eden Bürümcekçi, haziran ayinda yüzde 76,3 seviyesinde gerçeklesen arindirilmis KKO'nun Subat 2020’den bu yana görülen en yüksek degere ulastigini kaydetti.
Bürümcekçi, haziran ayinda RKGE'nin 113 seviyesi ile Mayis 2014’den beri en yüksek düzeyine ulastigini animsatarak, "Böylece ilk çeyrekte 109 olan ortalamasi ikinci çeyrekte 111,4 ile daha yüksek seviyede devam ediyor. Geçen yil en yüksek seviye 108,1 ile ekim ayinda kaydedilmis, son çeyrek ortalamasi ise 106,3 düzeyinde olmustu. Mevsim ve takvim etkisinden arindirilmis RKGE ise Mart 2021’den beri en yüksek seviyesine çikti." dedi.
Arindirilmis verilerin büyüme egilimiyle daha uyumlu bir görüntü vererek ham endekse göre daha önemli bir öncü gösterge oldugunu kanitladigini kaydeden Bürümcekçi, mayis ayinda 49,3 seviyesine gerileyen PMI endeksinin haziran ayinda toparlayarak esik degerin biraz üzerine çikacagina isaret ettigini söyledi.
Bürümcekçi, su degerlendirmelerde bulundu:
"Gerek sanayi üretimi endeksinde gerekse milli gelir serisinde gelinen tarihi yüksek seviyeler, yilin kalan döneminde bir ivme kaybi olsa bile mekanik olarak karsilastirmanin yapilacagi 2020 yili ayni dönemlerine göre büyümenin yine gücünü koruyacagini gösteriyordu. Örnegin, yilin geri kalan döneminde çeyrekten çeyrege degisimlerin yatay oldugu bir senaryoda 2021 yili milli gelir büyümesi yüzde 7,5 olarak gerçeklesmekte. Öte yandan, ikinci çeyrekte PMI ve RKGE endekslerinin ima ettigi üzere çeyrekten çeyrege daralma gözlense bile, salginin ilk dalgasinin yarattigi baz etkisi nedeni ile yüzde 20'ye yakin çift haneli büyüme görülmesi söz konusu olacak. Buna karsilik, haziran gerçeklesmesi ikinci çeyrek ortasinda görülen ivme kaybinin ilimli kaldigini ve takip eden çeyreklere tasinmasi olasiliginin su an için düsük kaldigini gösterdi. Son dönemde finansal kosullarin belirgin sikilasmasina ragmen salgin kisitlamalarinin gevsetilmesi ile iç talebin toparlandigi gözlenirken, dis talebin küresel aktivite nedeni ile güçlü seyretmeye devam etmesi büyüme egilimine destek vermektedir. Bu dogrultuda yüzde 5,5 olan 2021 yili büyüme beklentimizin üzerinde yukari yönlü risklerin belirgin arttigini belirtmeliyiz."
Öncü Veriler Ikinci Çeyrek Büyümesine Dair Iyimserligi Artirdi
Son dönemde asilamanin ivme kazanmasi, kisitlamalarin kaldirilmasi ve dis talepteki toparlanmanin etkisiyle öncü göstergelerinde yüksek seviyeler görülmeye baslandi AA Finans Analisti ve ekonomist Haluk Bürümcekçi: 'Son dönemde finansal kosullarin belirgin sikilasmasina ragmen salgin kisitlamalarinin gevsetilmesi ile iç talebin toparlandigi gözlenirken, dis talebin küresel aktivite nedeni ile güçlü seyretmeye devam etmesi büyüme egilimine destek vermektedir'.
