Orta Asya Liderleri Taskent'teki Ortak Zirvede Afganistan'daki Insani Krize Dikkati Çekti

Tacikistan'in baskenti Dusanbe'de Tacikistan Cumhurbaskani Imamali Rahman'in ev sahipliginde düzenlenen toplantida Kazakistan Cumhurbaskani Kasim Cömert Tokayev, Pakistan Basbakan Imran Han, Kirgizistan Cumhurbaskani Sadir Caparov, Iran Cumhurbaskani Ibrahim Reisi, Özbekistan Cumhurbaskani Sevket Mirziyoyev, Belarus Cumhurbaskani Aleksandr Lukasenko ve Ermenistan Basbakani Nikol Pasinyan yer aldi.

Ortak zirveye, Rusya, Çin ve Hindistan liderleri ise video konferans yöntemiyle katildi.

Kazakistan Cumhurbaskani Tokayev, burada yaptigi konusmada, Afganistan'daki insani krize dikkati çekti.

Tokayev, "Ülkenin kendi iç kaynaklari krizi asmak için tamamen yetersiz. Birlesmis Milletler (BM) tahminlerine göre, Afganistan insani felaketin esiginde." degerlendirmesinde bulundu.

Bunun bir abarti olmadigini ve yakin gelecekte söz konusu ülkedeki gida krizinin Orta Asya sinirlarini asarak nüfusun zorunlu göçü ile küresel boyut kazanacagini vurgulayan Tokayev, "Simdi eyleme geçme zamani. Ülkelerimiz ve örgütlerimiz düzeyinde, Afganistan halkina hizli sekilde yardim ulastirmak için 'insani yardim köprüsü' olusturabiliriz." diye konustu.

Kasim Cömert Tokayev, SIÖ ve KGAÖ ülkelerinin Afganistan'in yeni hükümetiyle gayri resmi diyalog baslatmasi gerektigine isaret ederek söyle devam etti:

"Bu tür temaslar, Taliban'in gerçek niyetini degerlendirmeyi, bölgesel istikrara yönelik ortak vizyon olusturmayi ve bu ülke ile ticari, ekonomik baglari yeniden kurmaya imkan saglayacaktir. Bu asamada konu, resmi olarak tanima degil. Bir kez daha altini çiziyorum, çok sey Afganistan’in yeni yönetiminin atacagi adimlar ile BM kararlarina bagli olacaktir."

- Özbekistan, Afganistan'daki insani krizin 1990'lardaki duruma geri dönmesinden endiseli

Özbekistan Cumhurbaskani Mirziyoyev de Afganistan'daki gerilim zemininde SIÖ ve KGAÖ ülkelerinin güvenlik servisleriyle yapici is birliklerinin gelistirilmesi gerektigini belirtti.

Mirzyoyev, ortak çabalar ve kararli eylemlerle teröristlerin sicak noktalardan Afganistan'a geçisine yönelik kanallarin yok edilmesinin önemine deginerek, bu çerçevede SIÖ Terörle Mücadele Bölgesel Yapisi ve KGAÖ sekretaryasinin yani sira bu ülkelerin güvenlik servisleri arasindaki iliskilerin gelistirilmesinden yana olduklarini kaydetti.

Mevcut kosullarda, Afganistan'in iç savas ve insani krizle bogustugu ve topraklarinin uluslararasi terörün ve uyusturucu üretiminin merkezi haline geldigi 1990'lardaki durumuna geri dönmeyeceginin kesin garantisinin olmadigini dile getiren Mirziyoyev, Afganistan'a siniri olan bir ülkesinin o yillarda bu zorluklar ve tehditlerle karsi karsiya kaldigini animsatti.

Sevket Mirziyoyev, "Afganistan topraklarinin asiriciligin büyümesi ve radikal ideolojinin ihracati, Afgan topraklarinin ülkelerimize karsi yikici eylemler için kullanilmasi ve militanlarin ülkelere sizma riskleri göz önüne alindiginda güvenligimize yönelik tehdit ve tehlike kaynagi olarak kalmasina izin vermemeliyiz." dedi.

- Tacikistan, Afganistan'daki durumun tüm bölge için tehdit haline geldigine dikkati çekti

Tacikistan Cumhurbaskani Rahman ise Afganistan'daki mevcut durumun tüm bölge için önemli tehdit haline geldigini belirterek "Komsu ülke insani felaketin esiginde. Halki da açligin esiginde. Durumu degerlendirirken dikkatli olmaliyiz. Iktidarin siddetle ele geçirilmesinin, bazi ülkelerin bu ülkede baris ve istikrarin tesisi beklentilerinin hakli çikacagini garanti edemeyecegi açiktir. Afganistan'daki vahsete ve kaosa ragmen dünya toplumunun, uluslararasi örgütlerin bu ülkede olup bitenler konusunda sessiz kalmasina sasiriyoruz. BM ve diger kuruluslarin Pençsir halki da dahil olmak üzere Afganistan halkina yardim saglama erisimi yok. Tehditlerin sorumluluk bölgemize sizma olasiligini önlemek için Afganistan çevresinde güvenlik koridoru olusturmaya çagiriyorum." dedi.

- Kirgizistan, Afganistan'dan gelecek yasa disi göç ve mülteci akinindan endiseli

Kirgizistan Cumhurbaskani Sadir Caparov da SIÖ ve KGAÖ'nün, bölgede güvenlik ve istikrari güçlendirmek için evrensel olarak taninan araçlar oldugunu söyledi.

Caparov, Afganistan'daki askeri-politik durumu ile ilgili ortak endiseleri paylastiklarini belirterek "Bu ülkeden, Orta Asya ülkelerine artigi gözlenen tehdit var. Ayrica nüfuslarin radikallesmesi, yasa disi göç ve mülteci akinindan endiseliyiz." dedi.

Afganistan'da bugün istikrar, huzur ve barisin tesis edilmesi konusunun önceliklerden oldugunu kaydeden Caparov, Afgan halkinin devletlerini yeniden kurma arzusunu desteklenmesi gerektigini, bu baglamda, tehditleri önlemek, devlet sinirlarinin korunmasini güçlendirmek için ortak koordineli çabalara duyulan ihtiyaca isaret etti.