Rio Paktı'nda Venezuela Çatlağı

Uruguay Dışişleri Bakanı Rodolfo Nin Novoa, ülkesinin Amerikalılar Arası Karşılıklı Yardım Antlaşması'ndan (TIAR) ayrılacağını bildirdi.

Uruguay basınında çıkan habere göre, Nin Novoa, düzenlediği basın toplantısıyla, Amerikan Devletleri Örgütü (OAS) bünyesinde faaliyet gösteren ve Rio Paktı olarak bilinen uluslararası askeri savunma sözleşmesi TIAR'a taraf ülkelerin, Venezuela hükümetine yaptırım temelli adım atma kararı almasının ardından Uruguay'ın, TIAR'dan ayrılacağını açıkladı.

Nin Novoa, Venezuela'nın muhalefetin eliyle TIAR'a dönüşünün kötü bir örnek olduğunu belirterek, "Uruguay, bu kararın özellikle silahlı müdahale ihtimali de dahil olmak üzere, uluslararası hukuk çerçevesinde anlaşmazlıkların barışçıl yollarla çözülmesi ve silahlı müdahalenin yapılmamasına karşı kötü bir örnek teşkil ettiğini düşünüyor." diye konuştu.

TIAR'ın, Venezuela'nın iç işlerine müdahale yolu açtığını belirten Nin Novoa, "Uruguay'ın, bir ülkenin izni olmaksızın yabancı bir ülkenin müdahalesiyle orada adam yakalama, suçlu iadesi yapma ve yaptırım uygulama gibi bir duruma hem göz yumması hem de bu durumu desteklemesi mümkün değildir. Bu çok taraflı sisteme büyük zarar verir." ifadelerini kullandı.

Eylül ayının ortalarında TIAR'a taraf ülkeler, Venezuela'nın muhalefet eliyle ülkenin meşru Devlet Başkanı Nicolas Maduro'ya baskı yapmak amacıyla girişini oylamış ve TIAR ülkelerinden yalnızca Uruguay red oyu kullanmıştı.

- Rio Paktı ya da TIAR

Daha çok Rio Paktı olarak bilinen ve aralarında diplomatik ve konsolosluk ilişkilerin kesilmesi, ekonomik iletişimin askıya alınması gibi maddelerin yanı sıra "Amerikan devletlerinden birine yapılmış saldırı hepsine yapılmış kabul edilecektir." şeklinde bir madde de içeren anlaşma Eylül 1947’de imzalanmış, paktın üyelerinden Venezuela Temmuz 2012’de anlaşmadan çekilmişti.

Muhaliflerin TIAR'a dönüş süreci, kendisini geçici devlet başkanı ilan eden muhalif Ulusal Meclis (AN) Başkanı Juan Guaido’nun mayıs başında OAS Genel Sekreteri Luis Almagro’yu arayarak “Venezuela’nın TIAR’a dönmesi için gerekli düzenlemeyi yapmasını” istemesiyle başlamıştı.

Devlet nezdinde yetkisi bulunmayan muhalif AN de aynı ay yapılan ilk oturumda TIAR’a geri dönüşü kabul etmişti.

TIAR'ın aralarında ABD, Brezilya, Kolombiya, Şili ve Arjantin olmak üzere 19 üyesi bulunuyor.

Meksika, Ekvador, Peru ve Venezuela ise İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra TIAR'ın kuruluşuna katılan ancak daha sonra çekilen ülkeler arasında yer alıyor.

- Muhalifler ABD’nin askeri müdahalesini istiyordu

Venezuela’da bugünlerde yoğunluğunu kaybetmiş olsa da tartışmalar ilk gündeme geldiğinde muhalifler arasında TIAR’ın, "Rus ve Kübalı askeri varlığı" gerekçe gösterilerek ülkeye müdahale aracına dönüştürülebileceği ve hükümetin bu şekilde devrilebileceği değerlendirmeleri yapılmıştı.

AN’nin hiçbir kararını tanımayan hükümetten de Dışişleri Bakanı Jorge Arreaza gibi birçok temsilci aynı yönde açıklama yapmış, muhaliflerin TIAR’la Venezuela’ya bir askeri müdahalenin kapısını açmak istediklerini vurgulamıştı.