Safra Yolu Taşlarına Kısa Sürede Ameliyatsız Çözüm

Mevsimsel olarak sindirim problemlerinin arttığı dönemde Gastroenteroloji Uzmanı Dr. Ayşegül Öziş, pankreas ve safra yolları hastalıklarının tanı ve tedavisinde önemli bir teknik olan ERCP hakkında bilgi verdi.Tekniği uygulanmadan önce yapılması gerekenler, tekniği gerektiren durumlar, tekniğin neden olduğu komplikasyonları anlattı.

Dr. Öziş, ERCP tekniği hakkında şu bilgileri verdi: ’’ERCP pankreas ve safra yollarının hastalıklarının tanı ve tedavisinde önemli bir tekniktir ve son 40 yıldır daha da gelişmektedir. Gelişmiş ülkelerde ERCP’ nin rolü gittikçe tanısal bir işlem olmaktan çok tedavisel bir işleme doğru kaymaktadır. ERCP yapılırken duodenoskop adı verilen işaret parmağı kalınlığında, bükülebilen ve ışık veren , uzun bir tüp şeklindeki yan görüşlü özel bir endoskopi cihazı ile ağız yolundan girilerek yemek borusu ve mide geçilip oniki parmak bağırsağına ulaşılır. Burada safra kanalı ve pankreas kanalının oniki parmak bağırsağına açıldığı, milimetrik çaplı papil adı verilen yapıya ulaşılır. Endoskop içinden geçen katater olarak adlandırılan ince plastik bir kanulle papilden safra yollarına ulaşılır. Ardından safra yollarına opak madde verilerek röntgen cihazı ile safra yolları görüntülenir. Bu görüntüye bakarak safra yollarında taş, tümör ve darlık gibi anormallikler saptanır.’’

ERCP yapılmadan önce yapılması gerekenler

Tekniği uygulanmadan önce yapılması gerekenleri söyleyen Dr. Öziş, ’’Teknik yapılmadan önce en az 8 saatlik aç olunması gerekmektedir. İşlemden 5-7 gün öncesinde ağızdan alınarak kullanılan kan sulandırıcı ilaçlar kesilmeli. Gerekirse onun yerine kardiyoloji doktorunun önerisi ile cilt altına yapılan ilaçlara geçilmeli ve işlem günü bu ilaçlardan alınmamalıdır. Eğer hastanın kalp pili mevcut ise yine kardiyoloji doktorunun görüşü doğrultusunda kalp pili için gerekli ayarlamalar yapılmalıdır. ERCP işlemi sırasında film çekilirken radyasyon verilebileceğinden gebe olan veya gebe olması muhtemel kadın hastalar bu durumu mutlaka doktoruna bildirmelidir. İşlem süresi yapılan işleme bağlı olarak değişmekle birlikte ortalama 30 dakikadır, bazen 1-1,5 saate kadar uzayabilir’’ ifadelerini kullandı.

ERCP gerektiren durumlar

ERCP gerektiren durumları açıklayan Dr. Öziş, ’’Safra yollarında taş bulunması; ERCP sırasında taş çıkarılmasında başarı oranı yaklaşık yüzde 95’tir. Büyük, sıkışmış taşlarda, safra yollarında darlıkla birlikte olan, anatomik varyasyon veya geçirilmiş cerrahiye bağlı anatomisi değişmiş olan hastalarda başarı ihtimali daha düşüktür. Ek malzemelere ve tekrarlayan ERCP işlemlerine ihtiyaç duyar. Safra yollarındaki taşların, safra kesesinde taş ile birlikte olduğu durumlarda safra yollarındaki taş, safra kesesi ameliyatı öncesinde, ameliyat sırasında veya sonrasında çıkarılabilir. Sarılık, karaciğer enzimlerinde yükseklik, biluribin yüksekliği varsa, veya ilerleyen pankreatit, kolanjiti varsa kapalı safra kesesi ameliyatlarından önce ERCP yapılmalıdır. Safra kesesi operasyonu sırasında tespit edilen ancak çıkarılmamış safra yolu taşlarının tedavisi için ameliyattan sonra uygun bir zamanda ERCP yapılır’’ şeklinde konuştu.

Tekniğin kullanıldığı durumları sıralamaya devam eden Dr. Öziş, ’’Safra yollarındaki darlıkların değerlendirilmesi ve tedavisi; safra yollarındaki darlıklar 2 türlü olabilir. Safra yollarındaki tümöre bağlı malign bir darlık olabileceği gibi geçirilmiş kese operasyonu, karaciğer nakli veya kist hidatik operasyonu sonrasında gelişebilen, kronik pankreatite bağlı gelişebilen safra yolunun iyi huylu darlıkları da olabilir. Tanıda kullanılan safra yollarına özel bir endoskopla girilir ve duyarlılığı yüzde 100’lere çıkmaktadır. İyi huylu safra yolu darlıklarında balon veya buji ile darlık genişletilerek ve ardından plastik stent adı verilen küçük plastik tüp takılarak darlık tedavi edilir. Bu plastik stentler ortalama 3 ayda tıkanmakta olup, tıkandığında çıkarılıp yeniden takılması gerekmektedir. Genellikle 1 yıllık tedavi ile ameliyat sonrasında gelişen safra yolları darlıklarında yüzde 55-88 başarı sağlanmaktadır. Pankreas başı, safra yolu tümörlerinin sebep olduğu kötü huylu darlıklar için opere olabilecek vakalarda hastada kolanjit varlığı gibi özel durumlarda, operasyon öncesinde ERCP yapılarak hastanın ameliyat öncesinde kliniğinin düzeltilmesi amaçlanır. Teknik, safra yollarının koledokosel, koledok kisti gibi malformasyonlarına bağlı oluşan safra yolları iltihabında tedavi amaçlı olarak kullanılır. Halk arasında köpek kisti adı da verilen karaciğerin paraziter hastalığında kistten safra kanalına düşen kız kistleri ve germinatif membranı safra yollarını tıkayabilir, bu durumda ERCP yapılarak safra yollarındaki tıkanıklık giderilir’’ dedi.

Tekniğin neden olduğu komplikasyonları dile getiren Dr. Öziş, ’’ERCP sonrasında pankreatit adı verilen pankreas iltihabı yüzde 1-7 oranında görülebilmekle beraber SOD disfonksiyonu şüphesi veya varlığında bu oran artmaktadır ( yüzde 20-30). Kolanjit adı verilen safra yolu iltihabı ( yüzde 1 ’den az). Kolesistit adı verilen safra kesesi iltihabı ( yüzde 0.2-0.5). Kanama (yüzde 0.8-2). Perforasyon adı verilen bağırsak delinmesi (yüzde 0.1-0.6). Kullanılan ağrı kesici, sakinleştirici, spasm giderici ve lokal uyuşturuculara karşı veya verilecek opak maddeye karşı gelişebilecek allerjik reaksiyonlar, taş çıkarılırken taşın ya da aletin sıkışıp kalması sonucu acil ameliyat gereksinimi, kalp ve akciğere ait olaylar. Bu komplikasyonların sonucunda acil tedavi gerekebilir. Bazılarının tedavisi için ameliyat olunması gerekir. ERCP işlemi ile ilişkili ölüm yüzde 0.1-0.5 oranındadır. ERCP öncesinde tüm hastalara bu işlemin neden yapıldığı anlatılmakta, işleme bağlı olabilecek komplikasyonlar hakkında hasta bilgilendirilmekte ve hastadan yazılı onay alınmaktadır’’ dedi.