Suudi Arabistan'daki 'Ekonomik Tedbirler' Önce Yabancı Çalışanları Vurdu

MAHMUT GELDİ - Suudi Arabistan'da ilk defa geçen yılki bütçe kanunuyla yabancı işçilere getirilen harç ve vergilerin, uygulanmaya devam etmesi halinde birçok şirketin iflasını vereceğinden endişe ediliyor.

Adını ve çalıştığı firmanın bilgilerini vermek istemeyen Suudi Arabistan'da yaşayan yabancı uyruklu bir yetkili, ülkede yabancı çalışanlara yönelik harç ve vergi kararı ile yansımalarını AA muhabirine değerlendirdi.

Çalışma ve Sosyal Kalkınma Bakanlığının 2016'da aldığı karar sonucu önceden 100 riyale yenilenen çalışma kartı ücretinin sürpriz bir şekilde 2 bin 500'e yükseltildiğini söyleyen yetkili, böylece firmaların, yerli-yabancı fark etmeksizin her çalışan için aylık 200 riyal ödeme yapmak zorunda kaldığı, dolayısıyla birçok firmanın ekonomik sıkıntıya girdiğini söyledi.

Ocak 2018'den itibaren KDV yasasının yürürlüğe girmesiyle birçok ürüne zam geldiğine dikkati çeken yetkili, 2017'den beri çıkan harç ve vergi kararları sonucu Mısır, Sudan ve Pakistanlı başta olmak üzere çok sayıdaki yabancı çalışanın ülkeyi terk etmek zorunda kaldığını dile getirerek, kendisinin de çocuklarını memleketine götürmek için eğitim yılının tamamlanmasını beklediğini belirtti.

Suudi Arabistan'da ikamet eden özellikle Suriye ve Filistinlilerin zor durumda kaldığına vurgu yapan yetkili, buradan çıkış yaptıktan sonra nereye gideceklerine dair derin derin düşündüklerini ifade etti.

Yetkili, Çalışma ve Sosyal Kalkınma Bakanlığının aldığı söz konusu kararlarla, sürekli ülkedeki yabancı işçi sayısını azaltarak onların yerine Suudi Arabistan vatandaşlarına iş olanakları ve fırsatları sunmaya çalıştıkları gerekçesini öne sürdüğünü belirtti.

Suudi Arabistan'da ilk defa 2017 yılı bütçe kanunuyla yabancılara yönelik harç ve vergiler getirilmiş, söz konusu uygulama 1 Temmuz itibarıyla hayata geçirilmişti.

Çalışma ve Sosyal Kalkınma Bakanlığı tarafından Aralık 2016'da çıkarılan karar doğrultusunda, çalışanlarının yüzde 50'si veya daha fazlası Suudi Arabistan vatandaşı olan şirketlerin, çalıştırdığı yabancı işçi başına 2018'de her ay 300, 2019'da 500 ve 2020 yılında da 700 riyal harç ödeme şartı getirilmişti.

Yabancı sayısının daha fazla olduğu firmalardan ise her ay için 100 riyal daha fazla harç tahsil edilirken, söz konusu harçların, çalışma izninin verildiği veya yenilendiği sırada tahsil edileceği belirtilmişti.

İşçi sayısı 5'ten az olan şirketler söz konusu vergilerden muaf tutulurken, 9'dan fazla çalışanı olan firmalardan ise 5 işçi için bahsi geçen vergi talep ediliyor.

- Uygulamanın devam etmesi halinde birçok firma iflasla karşı karşıya kalabilir

Çalışma ve Sosyal Kalkınma Bakanı Ali bin Nasır El-Gafis'e sunmak üzere Eş-Şarkiyye bölgesindeki Ticaret ve Sanayi Odası tarafından hazırlanan bilgilendirme notunda, "Çalışma ve Sosyal Kalkınma Bakanlığı tarafından yabancı işçilere yönelik getirilen harç uygulamasından şikayetçi birçok iş adamı ve şirket, Ticaret ve Sanayı Odasına başvurarak söz konusu uygulamanın özel sektörü doğrudan olumsuz etkileyeceği ve özellikle de küçük ölçekli firmaları ciddi etkileyeceği uyarısında bulunuyor." denildi.

Bilgilendirme notunda, ekonomik sıkıntıların olduğu bu dönemde, söz konusu uygulama doğrultusunda çalıştırılan yabancı işçilere yönelik harçların toplu halde tahsil edilmesi durumunda özel sektördeki firmaların büyük zararlar edeceği ve dolayısıyla iflas ederek piyasadan çekilebileceğine vurgu yapıldı.

Suudi Arabistan'ın güney kesiminde yer alan Ebha bölgesindeki Ticaret ve Sanayi Odasından yapılan bilgilendirme notunda ise yabancı işçiler için getirilen harç uygulamasının, Asir bölgesinde sektörün yüzde 90'ını oluşturan küçük ve orta ölçekli firmaların hesabında olmayan bir gelişme olduğuna dikkat çekildi.

Uygulamanın devam etmesi halinde söz konusu şirketlerden yüzde 40'ının iflasla karşı karşıya kalabileceği vurgulandı.

-Yabancı işçilerden, beraberindeki her aile ferdi için aylık olarak harç tahsil ediliyor

Suudi Arabistan'da 21 yıldan beri çalışan ve ismini vermek istemeyen 2 çocuk babası Türk vatandaşı, 1 yıl önceye kadar aylık 4 bin riyalle geçimini sağlayabildiğini ancak söz konusu harçların yanı sıra akaryakıt, gıda ve elektrik ile su faturalarına getirilen zamlardan sonra aylık harcamalarının 12 bin riyali aştığını belirtti.

Oturumu yenilerken 2 çocuğu ve kendisi ile eşi için kişi başı 200 riyalı bir yıllık peşin vermek zorunda kaldığını ifade eden Türk vatandaşı, bu yıl kendisi ve çocukları için 13 bin riyal vergi verdiğini söyledi.

Çocukların okulundan dolayı bu yıl kalmak zorunda olduğunu ancak eğitim yılının sona ermesinden hemen sonra memlekete döneceğini kaydeden Türk vatandaşı, akaryakıta yüzde 130 ve elektriğe yüzde 260 zam geldiğine işaret etti.

Daha önce Suudi Arabistanlı bir ortakla esnaflık yaptığını ancak piyasada yaşanan olumsuz gelişmeler üzerine kepenk indirdiklerini anlatan Türk vatandaşı, son bir yılda yaklaşık 2 milyon yabancının ülkeyi terk ettiğini ifade etti.

- "Artık buradan gitmenin zamanı geldi"

Başkent Riyad'da uzun zamandan beri işçi olarak çalışan bir diğer Türk vatandaşı da ülkedeki yabacılara yönelik vergilerin yanı sıra tüketim ürünlerine gelen zamlardan dolayı memlekete dönmeye karar verdiğini ancak kızının okulunun bitmesi için beklemekten başka çaresi olmadığını ifade etti.

Gurbetin kahrını iyi bir kazanç elde etmek için çektiklerini ancak son dönemlerde çıkan oturum harçları nedeniyle artık bir şey kazanamadıklarını aktaran gurbetçi, şunları kaydetti:

"Eskiden 3 bin riyal maaş ile rahat geçiniyorduk ancak şimdi 10 bin riyal bile yetmiyor. Çünkü çocuk başına harç ödüyor ve yaz aylarında burada olmamalarına rağmen aylık kişi başı 100 riyal ödeme yapıyoruz. Elektrik faturası 3'e katlandı, benzine yüzde 130 zam geldi. Burada toplu taşıma olmadığı için aylık yaklaşık 2 bin riyal akaryakıt masrafımız oluyor. Doğrusu artık buradan gitmenin zamanı geldi."

Maliye Bakanı Muhammed el-Cedan, ülkesinin 2017 bütçesini açıklamasının ardından 22 Aralık 2016'da düzenlediği basın toplantısında, 2017 yılı itibarıyla ülkedeki yabancı işçilerin refakatçilerinin her birinden aylık 100'er riyal harç alınmaya başlanacağını belirtmişti.

Cedan, söz konusu harcın 2020’de her bir refakatçi için aylık 400 riyale ulaşana kadar her yıl artırılacağını söylemişti.

Tıpkı diğer Körfez ülkeleri gibi işçilerin büyük oranının yabancılardan oluştuğu Suudi Arabistan'da, 2017 yılının üçüncü çeyreğinde 13,76 milyon işçinin yaklaşık 10 milyonu yabancı işçilerden oluşuyor.

Yerli işçi çalıştırmanın sadece sigorta, iletişim ve ulaştırma sektörlerinde şart koşulduğu Suudi Arabistan'daki işsizlik oranı yüzde 12,8'e ulaşmış durumda.

- Suudi Arabistan ve BAE'de KDV dönemi

Suudi Arabistan Gelir ve Zekat Kurumu, 1 Ocak 2018'de yaptığı açıklamada, "bugün itibarıyla sağlık, eğitim, bankacılık işlemleri, emlak, ulaşım, akaryakıt, elektrik, su, iletişim ve sigorta işlemleri gibi pek çok alanda KDV uygulamasına başlandığı"nı duyurmuştu.

Yüzde 5 olacağı kaydedilen KDV uygulamasının konut kirası, devlet tarafından verilen sağlık hizmetleri ve ihracat gibi sınırlı bazı alanlarda uygulanmayacağı ifade edilmişti.

Milli gelirinin yüzde 90'ını petrolden sağlayan Suudi Arabistan ve gelirinin yaklaşık yüzde 80'ini petrolden elde eden Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), küresel piyasada ham petrol fiyatlarının düşmesine karşı gelir kaynaklarını çeşitlendirme çalışmaları çerçevesinde ilk defa çoğu ürün ve hizmetleri kapsayan yüzde 5 KDV yasasını yürürlüğe koymuştu.

Körfez ülkeleri Katar, Umman, Kuveyt ve Bahreyn'de de KDV'nin gelecek yıldan itibaren uygulanacağı ifade ediliyor.