HÜSEYİN YILDIZ - Türkiye'nin en doğusunda yer alan Iğdır'da tandır lavaşı, asırlardır ilk günkü lezzetini kaybetmeden pişiriliyor.
Geçmişten günümüze uzanan bir gelenek olan ve coğrafi yapısının yüzde 76'sını dağlık arazinin oluşturduğu kentteki dağ köylerinde halen kullanılan tandırlar birbirinden güzel lezzetlerin pişirilmesinde kullanılıyor.
Anadolu'da yüzyıllardır kullanıldığı bilinen tandırlarda, köylü kadınlar tarafından geceden mayalanıp sabahın erken saatlerinde hazırlanan hamurlarla Türk kültüründe geniş yer tutan lavaşın yanı sıra teptepe ve kete adı verilen yöresel lezzetler pişiriliyor.
Her ailenin tüketimine göre üretilen lavaşlar, "çırpım" adı verilen desteler haline getirilip stoklanarak 10 gün boyunca tüketiliyor.
Köylü kadınlar lavaş üreterek hem UNESCO'nun somut olmayan kültür mirası listesine alınan lavaşı yaşatıyor hem de ekmek ihtiyacını karşılıyor.
Kentin Tuzluca ilçesine bağlı Güllüce köyünde ekmek pişiren kadınlardan Perişan Yaman, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 50 yılı aşkın süredir lavaş yaptığını söyleyerek, "Hamuru ve ekmeği nasıl yapacağımı annemden öğrendim. Gece saatlerinde suyu ısıtıyoruz, mayamızı tuzumuzu atıyoruz, hamurumuzu hazırlıyoruz." dedi.
Asıl işin sabahın erken saatlerinde tandır başında başladığını aktaran Yaman, şunları dile getirdi:
"Saat 04.00 gibi uyanıp tandırımızı yakıyoruz. Tandır yanarken biz kahvaltı yapıyoruz. Bir defada pişirdiğimiz ekmekler genellikle bir hafta boyunca ailemize yetiyor. Kendi tüketimimizin yanı sıra batıdaki akrabalarımıza da tandır ekmeği gönderiyoruz. Çocuklarım, ağabeylerim, görümcelerim batıda yaşıyor. Orada tandır ekmeği bulamadıkları için ben buradan yapıp gönderiyorum."
- Tandır ekmeği hek ekonomik hem sağlıklı
Köylülerden Sayim Yaman da tandır ekmeğini sağlıklı ve ekonomik olması nedeniyle tercih ettiklerini söyledi.
Ekmek fırınlarının artmasıyla çok az sayıda kişi tarafından tandırda ekmek pişirildiğinin altını çizen Yaman, "Tandır geleneği dedelerimizden kalan gelenektir. Tarlalarımızı ekiyoruz, biçiyoruz. Elde ettiğimiz mahsulle değirmenlerde un yapıp eve getiriyoruz, hanımlar da ekmek yapıyor.Unumuz doğal olduğu için ekmeğin tadı başka oluyor ve daha sağlıklı olduğu biliniyor." sözlerine yer verdi.
Tandırdan Çıkan Lezzet Açıklaması Lavaş
Iğdır'daki köylü kadınlar kullanımı giderek azalan tandırlarda Anadolu'nun asırlardır değişmeyen lezzetlerinden lavaşı pişirerek hem ihtiyaçlarını gideriyor hem de bu geleneği yaşatıyor Yaman: 'Çocuklarım, ağabeylerim, görümcelerim batıda yaşıyor. Orada tandır ekmeği bulamadıkları için ben buradan yapıp gönderiyorum'