Tarihçi Mustafa Armagan, 'Yildiz Sarayi'nda Birçok Esya, Mücevher Ve Belge Yagmalandi Ve Yakildi'

Osmanli Devleti’nin son sarayi olan Yildiz Sarayi’nda 5 yildir devam eden restorasyon çalismalari tamamlandi. 100 yilin ardindan kapilarini ilk kez ziyaretçilere açacak olan saray hakkinda bilgi veren Tarihçi Yazar Mustafa Armagan, "Yildiz Sarayi Osman Devleti’nin Topkapi Sarayi’ndan sonra gerçeklestirdigi en büyük saray hamlesidir. 1909 yilinda Osmanli Devleti’nde bir darbe gerçeklesti. Bu darbede Selanik’ten gelen hareket ordusu Istanbul’u isgal etti. Yildiz sarayi yagmasinda devletin en degerli atlari, mücevherler, vazolar, perdeler yagmalandi. Bazi eserler Amerika ve Fransa’ da müzayedeye konuldu. Sultan Abdulhamid’in bizzat kendi eliyle yaptigi sanat eseri, masalar, kütüphaneler, dolaplar, çalisma, ofisi, parçalari bunlar çesitli yerlere dagitildi ve bir kismi da kaybedildi. O degerli sanat eserleri bir araya toplamamiz artik hayal oldu" dedi.



"Topkapi Sarayi’ndan sonra en büyük saray"

Konuyla ilgili konusan Tarihçi Yazar Mustafa Armagan, "Yildiz Sarayi Osman Devleti’nin Topkapi Sarayi’ndan sonra gerçeklestirdigi en büyük saray hamlesidir. Topkapi Sarayi 750 bin metrekare, Yildiz Sarayi 500 bin metrekare. Dolayisiyla asagi yukari Imparatorlugu’nun en görkemli sarayina benzer bir büyüklükte. Bahçeleri, olan yeni bir saray yapti. Bu sarayda asagi yukari 30 yil kadar da hüküm sürdü. Imparatorlugu da buradan yönetti. 1909 yilinda Osmanli Devleti’nde bir darbe gerçeklesti. Bu darbede Selanik’ten gelen bu hareket ordusu Istanbul’u isgal etti. Bu isgal sirasinda Istanbul’da çok sayida insan hayatini kaybetti. Taksim’de, Taksim Kislasi’nin oldugu yer oraya balik istifi insan ölüleri dizildi. O civardaki Taksim Kislasi’nda yasanirken tabii ki yürüyen bu isgalci takimi Yildiz Sarayi’nda basacakti. Yildiz Sarayi’nda Sultan Abdülhamid bosaltildi, Selanik’e gönderildi ve saray birkaç gün yagmaya açik hale geldi" dedi.



"Kaçirilan parçalar müzayedelere konu oldu"

Mustafa Armagan, "Burada çok degerli hayvanlar, devletin en degerli atlari, iki tanesi 5 milyon dolar, 10 milyon dolar degerinde atlar, bunlar eskiyalarin elinde kaldi. Bu sekilde yagma yapildiktan sonra sarayin mücevher kisminda yagmalar basladi.

Giren, eline bir seyler geçiren, vazodur, mücevher parçasidir, perdedir, ne buldularsa bunlardan toplayip kaçirmaya çalisan insanlar oldu. Bu sekilde sarayda tam güvenlik saglanana kadar bir bosluk dönemi yasandi. Iste buna, biz ’Yildiz Yagmasi’ diyoruz. Bu yildiz yagmasinda bazi parçalarin kaçirildigi, bunlarin bir kisminin yurtdisinda bazi Yahudiler... iste dünyadaki bu sanat eserleri satan çevrelere, müzayedelere konu oldugunu, bir kisminin da çok sonra Paris’te müzayedeye konuldugunu, bu müzayedeye konulan parçalarin çok yüksek fiyatlarla satildigini o zaman gazetelerde yazmislardi. 1970’li yillarda, 1980’li yillarda bunlar gazetelere bile yansimisti. Demek ki hala ortaya çikmayan bazi hazine parçalari var ki bunlarin bir kismini Amerika’ya getirdigi söyleniyor. Amerika’daki o bankerlerin bunlarin satin aldiklari ifade ediliyor" diye konustu.



"Sanat eserlerini bir araya toplamamiz hayal oldu"

Tarihçi Mustafa Armagan, "Mücevher kisminin haricinde bir de esyalar dagildi. Bunlarin hepsi yagma sirasina gitmedi ama daha sonra 1920’lerde, 30’larda, 40’larda Yildiz Sarayi’nda Sultan Abdulhamid’in bizzat kendi eliyle yaptigi sanat eseri, masalar, kütüphaneler, dolaplar, çalisma, ofisi, parçalari bunlar çesitli yerlere dagitildi ve bir kismi da kaybedildi. Maalesef bunlar yasandi. Dolayisiyla bunlari tekrar bir araya toplamak bugün mümkün degil. O degerli sanat eserleri bir araya toplamamiz artik hayal oldu" dedi.



"Yagmacilar kendileriyle ilgili arsiv belgelerini yok etmek için belgeleri yakti"

Armagan, "Yildiz yagmasinda dikkatimizi çekmesi gereken bir husus, belge yagmasi, arsiv yagmasidir. Bu arsivin nasil yagmalandigini Hüseyin Cahit Yalçin kitabinda anlatir. Herkes bir seyler aliyor diyor, ben de ne yapayim diyor. Bu arada girdim diyor arsiv bölümüne, arsiv bölümüne kendimle ilgili bir evrak buldum ve onu aldim diyor. Bir devletin mahremi olan arsivi yagmacilara açilir mi? Her seye açilir, dogal açilmaz. Kütüphanesinden çalinan yazma eserler ayni sekilde Amerika’ya gitti. Dolayisiyla bir süre sonra darbeciler kendileriyle ilgili arsiv belgelerini yok etmek amaciyla arastirma yapilmasi için heyet gönderdi. Beyazit meydaninda bunlar toplandi ve yakildi. Demek ki Yildiz Yagmasini bir esya, taki ve mücevherler bir de belge boyutunda düsünmemiz lazim" diye konustu.