TBMM Anayasa Komisyonu

TBMM Anayasa Komisyonu, Siyasi Etik Yasa Teklifi’ni alt komisyona sevk etti.

AK Parti İstanbul Milletvekili Mustafa Şentop başkanlığında toplanan Komisyon, AK Parti milletvekillerinin imzasını taşıyan 'Siyasi Etik Yasa Teklifi'ni ele aldı.

Şentop, toplantıyı açarken yaptığı konuşmada, Parlamento üyelerine yönelik etik davranış kodlarının çok eskiye dayandığını belirterek, halen Avrupa Parlamentosunun da içinde olduğu 21 parlamentoda etik davranış kodları bulunduğunu, ancak düzenlemelerin ülkeden ülkeye değişiklik gösterdiğine işaret etti. Şentop, TBMM’de çeşitli dönemlerde konuyla ilgili çalışmalar yapıldığını, ancak tamamlanmadığını hatırlatarak, geçmiş dönemlerde verilen tekliflerle ilgili üyelere bilgi verdi.

Teklif sahiplerinden AK Parti Genel Başkan Yardımcısı ve Sakarya Milletvekili Ayhan Sefer Üstün, siyasi partilerin içinde benzer müesseseler kurulmaya başlandığını, AK Parti içinde de 'Siyasi Erdem ve Etik Kurulu' bulunduğunu vurgulayarak, Mecliste bir komisyon kurulmasının 'işi taçlandıracağını' söyledi. Siyasi etikle ilgili ayrı bir kanun olmamasının işin değerini ortaya çıkarmadığına değinen Üstün, düzenlemenin siyasetin kazanımları ve prestij açısından önemli olacağını düşündüklerini ifade etti.

Üstün, kendisinin 2007 yılında da aynı konuda teklif verdiğini anımsatarak, '2007 yılındaki teklifime baktım, biraz sertti. Şimdiki daha esnek ve uzlaşmacı, siyasi parti gruplarına daha fazla yetki, sorumluluk veren, iç denetimi sağlayıcı şekilde dizayn edildi. Etik kurallar da daha esnek belirlendi. Daha önceki teklifler boşa gitmedi, oradan süzüle süzüle ortaya çıktı.' dedi.

Başbakan Yardımcısı Lütfi Elvan, teklifle ilgili Hükümet adına yaptığı konuşmada, uzun yıllardan beri Meclisin gündemine olan, ancak bir türlü yasalaşamayan bir konuyu ele aldıklarını belirterek, teklifin Hükümet programında da yer aldığını ifade etti. Siyasi etik düzenlemesinin; siyasete ve siyasetçiye duyulan güvenin artmasına, siyasi kurumların meşruiyetinin güçlendirilmesine neden olacağını vurgulayan Elvan, teklifi çok önemsediğine dikkati çekti.

Teklifi verenlere teşekkür eden Elvan, düzenlemenin gelişmiş ülkelerin sahip olduğu uluslararası standartların Türkiye'de olmasını sağlayacağını bildirdi. Siyasi etikle ilgili anayasa ve kanunlarda değişik hususlar bulunmasına rağmen bir bütün halinde ela alınmasının önemine değinen Elvan, şöyle devam etti:

'Şöyle bir soru akla gelebilir. 'Siyasetin başka alanları da var. Yerel yönetimlerde, diğer siyasi otoritelerde niye çalışma yok?' denilebilir. Adalet Bakanlığı; Siyasi Partiler Kanunu üzerinde yoğun çalışma yapıyor. Bu düzenlemeler, bu kanun içine yer alacak. Ayrıca siyasetin finansmanı üzerinde de çalışma yürütülüyor. Bunda da bazı önemli düzenlemeler yer alacak. Asında bizim medeniyetimiz, siyaset ve kamu yönetimine yönelik etik ve ahlak ilkelere çok önem verilmiştir. Bu konuda geçmişte önemli çalışmalar yapılmıştır. AK Parti hükümetleri döneminde bazı çalışmalar da yürütüldü, bazı hususlar yasalaştı. Bilgi Edinme, Kamu Görevlileri Etik Kurulu kurulması; bu çalışmaların önemli başlangıcı oldu. Siyaset kurumunun en önemli aktörü olan milletvekilleri için etik ilkelerin belirlenmesi, konuyla ilgili başvuruları inceleyecek müstakil bir düzenleme önem taşımaktadır. Böyle bir düzenleme; milletvekillerimizi olumsuz, yanlı ve haksız ithamlardan koruyacak, görevlerini hakkıyla yerine getirmesine yardımcı olacak. Teklifin yasalaşması halinde siyaset konusunda uluslararası standartlar ülkemiz mevzuatına yansımış olacak. Önemli bir reform olacak. Konuyla ilgili kurumsal kültürün gelişmesi için olumlu katkılar sağlayacağını değerlendiriyoruz. Getirilen standartların benimsenmesi ve uygulamaya geçmesi vatandaşlarımızın siyasete, Meclise, devlete güvenin artmasını sağlayacak.'

-'2017 sonunu beklemeden bir an önce yasalaşsın'

Elvan, Avrupa Konseyi Yolsuzluğa Karşı Devletler Grubuna (GRECO) 49 ülkenin üye olduğunu, bunların 47'sinin Avrupa Konseyi üyesi olduğuna işaret etti. Elvan, Grubun 2017 yılı sonuna kadar siyasi etik kurallarının üye ülkelerce yasalaştırılmasına yönelik tavsiye kararı aldığını, AB üyesi ülkeler başta olmak üzere üye ülkelerde konuyla ilgili önemli çalışmalar yürütüldüğünü bildirdi.

Elvan, siyasi etik düzenlemesinin, çıkarılması öngörülen reformlar ve vize muafiyeti için gerekli yasalar arasında bulunduğunu ve seçim beyannamesinde yer aldığını hatırlatarak, 2017 sonunu beklemeden bir an önce yasalaşmasını önemli gördüklerini kaydetti.

Teklifin geneli üzerinde söz alan muhalefet milletvekilleri, teklifte eksiklikler ve başka kanunlara aykırılıklar bulunduğunu savunarak, Mecliste kurulacak komisyonun eşit temsille oluşturulmasını istedi.

Muhalefet milletvekilleri düzenlemenin alt komisyonda ele alınmasını talep etti.

CHP Muğla Milletvekili Akın Üstündağ, 'Cumhurbaşkanı ve efradı da düzenlemeye dahil edilmeli. Danışmanları uygulamada milletvekillerinden çok daha ektin.' dedi.

CHP Bursa Milletvekili Nurhayat Altaca Kayışoğlu, düzenlemenin tüm siyasi aktörleri ve seçimin finansmanını içermediğini belirterek, 'Ülkede istifa mekanizması olmadığı için geri çağırmayı düşünebiliriz. Hediye konusunu yeniden değerlendirmeliyiz. Acelesi olmadığı halde milletvekilinin trafikte kırmızı ışıkta geçmesi etik mi? Teklif özensiz hazırlanmış.' görüşünü savundu.

-'Siyasetin finansmanı taslağı tamam'

Başbakan Yardımcısı Elvan, eleştirileri yanıtlarken, düzenlemenin milletvekillerine yönelik olduğunu belirterek, 'Siyasi etik konusunu suç veya disiplin fiiliyle karıştırmamak gerekir. Ortaya konulacak usuller, etik ve ahlak çerçevesinde ele alınmalı. Karar, 'davranış etiktir ya da etik değildir' diye çıkacak. Milletvekili suç işlediyse bunun süreci farklıdır. Toplum nezdinde ahlaki ve etik davranmamak önemli bir şey.' ifadesini kullandı.

Elvan, siyasetin finansmanına yönelik hazırlık yaptıklarını, taslağı tamamladıklarını belirterek, önümüzdeki günlerde Meclise sevk edeceklerini bildirdi. Siyasetin finansmanın teklife konulmasının yanlış olacağını vurgulayan Elvan, şöyle dedi:

'Siyasetin finansmanını zaten biz getiriyoruz, getireceğiz. Dünyadaki örneklerine baktığımızda da etik ilkeler, uluslararası standartlarda kurallardır. Bunların detayı çıkarılacak yönetmelikle belirlenecek. Bu bir rehber, ilkeler manzumesini oluşturacak. Bu düzenlemeyi Ceza Kanunu gibi düşünmememiz ve algılamamamız lazım. Çıkar çatışması söz konusu olduğunda milletvekilinin beyanda bulunması gerekir. Yoksa 'Seni şöyle cezalandıracağız.' değil. 'Bakın benim şu işim var, şu işi yapıyorum, açığım, şeffafım.' demesi gerekir. Yoksa hiçbir milletvekilimizi itham edemeyiz. Elbette yanlış yapan olursa, kanunlar karısında süreçler var ve cezasını çekmeli. Önemli olan etik ilkelerin millet nezdinde öneminin ortaya konulması, bu konuda bilinçlendirme, bu yapıyı ve atmosferi oluşturmaktır.'

Elvan, Başbakan, bakanlar ve Meclis dışından bakan olan kişilerle ilgili düzenlemenin açık olduğunu belirterek, ayrıca milletvekili olarak da etik düzenleme kapsamı içinde olduğunu vurguladı.

Lütfi Elvan, bazı milletvekillerinin, avukat milletvekillerinin avukatlık yapıp yapmayacağının açık olmadığının söylenmesi üzerine, 'Önemli olan, 'milletvekilleri şu işi yapamaz' demenin tersine, milletvekilleri bu işleri yapabilsin. Benim şahsi kanaatim bu. Ama bu açıklık ve şeffaflık içinde olsun. Almanya'da milletvekili avukatlık yapabiliyor ama şeffaf şekilde avukatlık yaptığını, meclisini ilgilendirmeyen konularda çalıştığını beyan ediyor' dedi.

Bu düzenlemeyle toplumda, Mecliste bu konuda uygun atmosfer oluşturulmasının önemli olduğunu belirten Elvan, 'Bir kişiye 10 yıl mahkumiyet cezası verirsiniz, bunun toplum nezdinde çok fazla değeri olmayabilir ama ahlaken yanlış yapılan ve ceza gerektirmeyen bir şey toplum nezdinde çok daha ağır yaptırımla karşı karşıya kalabilir.' görüşüne yer verdi.

Konuşmaların ardından teklifin geneli üzerinde görüşmeler tamamlanarak maddelerine geçilmesi kabul edildi. Teklif, alt komisyona sevk edildi.