TBMM Baskani Sentop, Tokat'ta II. Uluslararasi Uygulamali Istatistik Kongresi'nde Konustu Açiklamasi

Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Baskani Mustafa Sentop, "Basta devlet hayati olmak üzere çok önemli alanlarda olusturulacak kararlarin dahi dayanagini teskil eden esasen stratejik verilerdir. Bu nedenle istatistiklerin tamamen gerçegi yansitmasi, insanlarin güven duygusunu pekistirir." dedi.

Sentop, Uluslararasi Balkan Üniversitesi ve Tokat Valiliginin katkilariyla Prof. Dr. Orhan Düzgünes anisina Gaziosmanpasa Üniversitesinde düzenlenen II. Uluslararasi Uygulamali Istatistik Kongresi'nde yaptigi konusmada, ilki salgin nedeniyle çevrim içi olarak düzenlenen kongreye katilmanin mutlulugunu yasadigini söyledi.

Istatistik biliminin öneminin altini çizen Sentop, merhum Prof. Dr. Orhan Düzgünes'e istatistik bilimine verdigi hizmetlerden dolayi rahmet diledi.

Bati kökenli istatistik kelimesinin Türkçe'de vergi, yargi, sanayi ve tarim üretimleri, nüfus, hastalik ve benzeri belli alanlardaki bilgileri, olgulari bir sonuç çikarmak amaciyla yöntemli sekilde toplayip sayilar halinde gösterme isi anlamina geldigini belirten Sentop, kelimenin kökeninin çagrisimlari kapsaminda düsünülürse insanlik tarihi kadar eskiye götürebilecegini ifade etti.

21. yüzyilin tartismasiz sekilde bilgi çagi olarak nitelendirildigine, istatistik ve veri bilimi üzerine insa edilen akilli sistemlerin de bu temel üzerine oturtulduguna isaret eden Sentop, söyle devam etti:

"Istatistiki veriler yeni algoritmik hesaplamalarin ve programlarin temelini olusturmaktadir. Bilgisayarlarda çok miktarda veri saklanabilmesi, verilerin islenebilmesi, veriden anlam çikarabilme üzerine kurulu istatistik ve yapay ögrenme, akilli sistemlerin günlük hayatimizda daha fazla yer almalarina sebep olmaktadir. Insanlar yas, meslek, cinsiyet, internet kullanma egilimleri gibi kriterlere göre siniflaniyor ve bu verilere göre tüketici kategorilerine ayriliyor. Hatta öyle ki bu verilere dayanilarak siyasi görüsleri ve hangi partiye oy verecekleri yönünde tahminler, tespit ve hesaplamalar yapiliyor. Önümüzde istatistiki çalismaya basvurulmayan herhangi bir alan yoktur desek, hata yapmis olmayiz."

Modern teknolojinin bilginin depolanmasinda önemli rol oynadigini, bu nedenle veri hacimlerinin sürekli arttigini, akilli telefonlarin ek bellek ve hafiza kartlari alabildigini, sosyal mecralara her an onlarca fotograf yüklenebildigini animsatan Sentop, "Bütün bu veri yiginindan anlamli veriler ve analizler elde etmek, istatistik biliminin alanina giriyor. Bu veriler inavosyonun da temel tasi olarak daha da önemli hale gelmektedir. Ülkeler bu verilerden yola çikarak sürekli yeni eylem planlari olusturuyor. Yapay zeka sayesinde verilerden anlam çikararak insanlarin içgüdülerini tespit etmeye onlara hitap etmeye yönelik çalismalar yapiyorlar." diye konustu.

Osmanli döneminde olusturulan istatistiki bilgilerin hem genel tarih hem de istatistik tarihi bakimindan kiymetli olduguna dikkati çeken Sentop, Osmanli defterlerinin gerek içerigindeki dogruluk ve kapsamlilik gerek defterlerde kullanilan kisaltma ve referanslar bakimindan 15 ve 16. yüzyilda Avrupa'da görülen benzerlerinden çok daha ileri ve gelismis örnekler içerdigini söyledi.

Sentop, her alanda istatistik bilgilerin önem tasidigini vurgulayarak "Basta devlet hayati olmak üzere çok önemli alanlarda olusturulacak kararlarin dahi dayanagini teskil eden esasen stratejik verilerdir. Bu nedenle istatistiklerin tamamen gerçegi yansitmasi, insanlarin güven duygusunu pekistirir. Verilerin insanlarin zihinlerinde soru isareti birakmayacak sekilde istatistiklere yansitilmasi gerekir ki yapilan güzel isler toplumunda hak ettigi degeri bulabilsin, güven duygusu pekistirilsin, yeni kararlar için saglam bir zemin olusturulabilsin." diye konustu.

Türkiye Istatistik Kurumunun (TÜIK) ekonomik, sosyal, demografik, çevre, bilim ve teknoloji gibi pek çok alanda derleme degerlendirme konularinda çalistigini aktaran Sentop, sunlari kaydetti:

"TÜIK'in yayinlarini bireylerin, devletin ve özel sektörün neredeyse ihtiyaç duydugu her alanda baz alindigini ve bu bakimdan çok önemli oldugunu da vurgulamak isterim. Insanoglu, gündelik islerinden ya da is yerindeki faaliyetlerini yerine getirirken etrafinda cereyan eden hadiselere duyarsiz kalamaz. Ay sonunda hakkinizda yapilan performans degerlendirmesinin sonucu nasil olacak, trafik kurallarina uymayla egitim düzeyi arasinda nasil bir iliski var, dünya üzerindeki nüfus artisinin iklim ve çevre üzerindeki etkileri neler olacak, dünya 50 yil sonra kaç derece daha isinacak, hakkinda 1,5 yil öncesine kadar hiçbir sey bilmedigimiz Kovid-19 salginiyla ilgili yüz yil önceki Ispanyol gribinden ölen kisilerin sayilari nedir... Zihnimizdeki bu gibi birçok sorunun cevabini rakamsal degerlere dayanan matematik modelleriyle ögreniyoruz. Istatistigin önemi, tam olarak cevabini bilmedigimiz ya da bilgi sahibi olmadigimiz sorulara en güvenilir cevabi arama sürecinde ortaya çikmaktadir."