Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu (TKİ) Genel Müdür Vekili Ömer Bayrak, Türkiye'nin 17,48 milyar ton olan linyit kömür kaynağının 2,1 milyar tonunun kurumun sorumluluğunda bulunduğunu belirterek, "Kurumun aralık sonu geçici verilerine göre 2018 yılı sonunda cevherden doğrudan üretim miktarı 29,6 tona, satılabilir üretim miktarı da 21,7 milyon tona çıkması bekleniyor." dedi.
Bayrak, TKİ ve bağlı işletmelerin 2015 ve 2016 yılı hesaplarının görüşüldüğü TBMM KİT Komisyonunda, kurumun faaliyetlerine ilişkin yaptığı sunumda, kurumun kömür rezervlerini daha etkin ve verimli değerlendirerek ekonomiye kazandırmak için başlatılan yeniden yapılanma kapsamında termik santraller, ısınma ile sanayi sektörü ve fakir ailelere kömür yardımı yapılması gibi faaliyetlerinin özenle sürdüğünü belirtti.
Bayrak, kurumun yüksek üretim miktarıyla amaçlananın Türkiye'nin enerji talebini karşılamak ve arz güvenliğini sağlamak olduğunu ifade etti.
Termik santrallere verilecek kömür miktarının her yıl genel enerji dengesi gözetilerek, KİT finansman kararnameleri çerçevesinde Elektrik Üretim AŞ (EÜAŞ) ile belirlendiğini vurgulayan Bayrak, şunları dile getirdi:
"Özelleştirilen Soma ve Tunçbilek santralleri için düzenlenen 18 ve 20 yıllık kömür temin sözleşmelerinde belirlenen miktar ve içeriği elektrik fiyatlarına endeksi asgari ücret, petrol ürünleri endeksi ve yurt içi ÜFE bulunduğu fiyat hesaplama formülasyonu uygulanarak belirleniyor. Isınma ve sanayi sektöründe, sanayi işletmelerinin kömür ihtiyacını karşılamak için yıllık sözleşmeler, çimento sektörü ile ilgili de 5 yıllık çerçeve ve yıllık satış sözleşmesi yapılıyor." diye konuştu.
Sektöre ilişkin yıllara göre kar-zarar durumunu da aktaran Bayrak, 2016 yılında 1 milyon lira kar eden kurumun, 2017'de 172,9 milyon lira zarar ettiğini, 2018 yılı aralık sonu geçici verilerine göre de 200 milyon lira kar etmesinin beklendiğini işaret etti.
Bayrak, 15 yıldır fakir ailelere kömür yardımı kapsamında, yıllık ortalama 2 milyon ihtiyaç sahibine 28,27 milyon ton kömür dağıtıldığını söyledi.
- Tamamlanan ve devam eden projeler
Bayrak, Manisa'nın Soma Deniş bölgesinde bulunan 153 milyon tonluk kömür rezervli sahada 510 megavatlık termik santral kurulumunun 2019 yılını ilk çeyreğinde elektrik üretimine geçmesinin planlandığını belirterek, şunları söyledi:
"2003 yılında rödövans karşılığı ihale edilen Silopi Elk. firmasında işletilen Şırnak asfaltit sahasında 135 megavat gücündeki termik santral, 2009 yılında ticari işletmeye geçti. Söz konusu termik santral dünyada asfaltit kömürü ile elektrik üretimi yapan tek santraldir. Projeye ilavelerle toplam 405 megavat gücünde termik santralin kalan 2 ünitesi de ticari işletmeye alındı. Bolu'nun Göynük ilçesinde toplam 207 megavat gücünde 2 ünitenin yapımı tamamlandı. 2017 verilerine göre yıl sonunda 1,7 milyar kilovatsaat enerji üretilerek 57,3 milyon lira rödövans tahakkuku yapıldı. Ayrıca yerli kömür üretimine destek amasıyla kurum sorumluluğunda bulunan 4 adet sahanın ekonomiye kazandırılması için ihaleyi kazanan firmalarla sözleşmeler imzalandı. Söz konusu sahanın ekonomik getirisi 520 milyon liradır."
Özellikle 2020 ve sonrasında açık ocak-yer altı üretim dengesi düşünüldüğünde yer altı ağırlıklı üretime geçileceğini ifade eden Bayrak, "Türkiye'nin yaklaşık 17,48 milyar ton olan linyit kömür kaynağının yaklaşık 2,1 milyar tonu kurumun sorumluluğunda bulunuyor. Kurumun aralık sonu geçici verilerine göre yıl sonunda cevherden doğrudan üretim miktarının 29,6 tona, satılabilir üretim miktarının da 21,7 milyon tona çıkması bekleniyor. Yüksek miktarda yatırım gerektiren Soma ve Tunçbilek havzasında yeraltı üretimde yıllık 15,6 milyon yon ilave üretim bekleniyor." diye konuştu.
- Kömür arama ve AR-GE faaliyetleri
Bayrak, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı talimatları ile TKİ, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Eti Maden İşletmeleri, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, Türkiye Taşkömürü Kurumu ve EÜAŞ iş birlikleri ile 2004 yılında "Türkiye Linyit Rezervlerinin Geliştirilmesi ve Yeni Sahalarda Linyit Aranması Projesi" başlatıldığını aktardı. Bayrak, " 2008 yılında 8,3 milyar ton olarak bilinen linyit kömür rezervi toplamda 17,48'e yükseldi, Kömür Etüt ve Arama faaliyetleri kapsamında tamamı kurum dışında 2016'da 87 bin 956 metre, 2017'de 64 bin 79 metre, 2018 yılında ise 7 bin 355 metre sondaj yapıldı." dedi.
Kömürün yanması ile oluşan zararlı emisyonların azaltılması amacıyla AR-GE faaliyetlerine ağırlık verildiğini vurgulayan Bayrak, yıllık 10 milyon lira civarında hesaplanan AR-GE faaliyetlerinin, kömürün gazlaştırılması, gazın temizlenmesi, kimyasal ve sıvı yakıt tüketimi, kömürün iyileştirmesi, farklı alanlarda kullanımı ve madencilik ile arama alanlarını kapsadığını da sözlerine ekledi.
Konuşmaların ardından TKİ'nin hesabı genel görüşe sunuldu.
TBMM KİT Komisyonu
TKİ Genel Müdür Vekili Ömer Bayrak:'Kurumun aralık sonu geçici verilerine göre 2018 yılı sonunda cevherden doğrudan üretim miktarının 29,6 tona, satılabilir üretim miktarının da 21,7 milyon tona çıkması bekleniyor' '2017'de 172,9 milyon lira zarar eden kurumun, 2018 yılı aralık sonu geçici verilerine göre 200 milyon lira kar edeceği hesaplanıyor''Yüksek miktarda yatırım gerektiren Soma ve Tunçbilek havzasında yeraltı üretimde yıllık 15,6 milyon ton ilave üretim bekleniyor'.
