TİKA Macaristan'daki Türk Dönemi Eserlerine Sahip Çıkıyor

BUDAPEŞTE - Avrupa'nın en kuzeyindeki Osmanlı dönemi eseri olduğu belirtilen Macaristan'ın Başkenti Budapeşte'deki Gül Baba Türbesi, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) tarafından restore ediliyor.

Türk ve Macar uzman mimarların hazırladığı proje kapsamında başlatılan çalışmaları AA muhabirine değerlendiren TİKA görevlisi Yüksek Mimar Mehmet Emin Yılmaz, "2013 yılında Macarlar tarafından Gül Baba Türbesi'nin restorasyonu konusunda projeler hazırlanmıştı. Daha sonra Türk ve Macar uzmanlar tarafından bu konuda çeşitli görüşmeler yapıldı. Bugün itibari ile türbenin restorasyon projeleri tamamlanmak üzere. Restorasyona veri olması amacıyla Macar Tarih Müzesi'nin arkeologları tarafından önce türbenin araştırma kazıları yapıldı" dedi.

Gül Baba Türbesinin daha önce de birçok defa onarımdan geçtiğini belirten Yılmaz, şöyle devam etti:

"Araştırmalarımıza göre ilk defa 1884 yılında Macar Mimar Lajos Grill tarafından türbenin restorasyonu ve çevre düzenlenmesi konusunda bir proje hazırlanmış ve bu Budapeşte'deki Büyükelçiliğimize (Başşehbender) sunulmuş. Büyükelçiliğimizin olumlu cevap vermesi üzerine türbenin ilk restorasyon çalışmaları o dönemde başlatılmış. Daha sonra 1912 yılında Budapeşte Büyükelçimiz Rumbeyoğlu Fahreddin Bey ve Ahmet Hikmet Müftüoğlu'nun büyük çabaları sonucu türbenin restorasyonu konusunda Mimar Kemalettin Bey görevlendirilmiş. Kendisi türbenin yakınına bir mescit yapılması için de proje hazırlamış. Bu proje Balkan ve Birinci Dünya Savaşlarından dolayı hayata geçirilememiş. 1918 yılında türbenin esaslı bir onarımı yapılmış. İç düzenlemesi için İstanbul'dan bir sanduka, şamdan, rahle, seccade gibi eşyalar gönderilmiş. Bu eşyalar bugün bile Macar Tarih Müzesi'nin depolarında muhafaza ediliyor. Restorasyonların tamamlanmasıyla o eşyalar tekrar sergilenecek."

Son olarak 1995 yılında Türk ve Macar uzmanların ortak çalışmasıyla türbenin onarımdan geçtiğine değinen Yılmaz, "TİKA tarafından yapılacak restorasyonda türbe tamamen elden geçirilecek. Türbenin alt katı da ziyarete açılarak bölge tarihini ve Gül Baba'yı anlatan bir müze, kafeterya ve sergi salonlarından oluşan bir kompleks haline getirilecek. Aynı zamanda Müslüman ziyaretçilerin kullanabileceği bir mescit de yapılacak" dedi.

TİKA'nın Macaristan'daki Türk dönemine ait eserlerin ortaya çıkarılması ve mevcut olanların korunması için çok titiz bir çalışma yürüttüğünü, geçen yıl Türkiye'den gelen bir heyetin Macaristan'daki Türk eserleri hakkında bir envanter çalışması hazırladığını kaydeden Yılmaz, "TİKA, Gül Baba Türbesi'nin restorasyonu başta olmak üzere birçok projeyi hayata geçiriyor. Örneğin, Pecs şehrindeki İdris Baba Çeşmesi'nin onarımı tamamlandı ve kullanıma açıldı. Benzer şekilde Pecs'teki İdris Baba Türbesi, Zigetvar'da Kanuni Sultan Süleyman için yapılan cami ve türbenin, Egri'deki Hamzabey Cami minaresinin restorasyonu konusunda projeler hazırlanıyor" diye konuştu.

Arkeolog Sanat Tarih Uzmanı Ali Kılcı da Gül Baba Türbesi'nin kazı çalışmalarının Macarlar tarafından çok titiz şekilde yürütüldüğünü belirterek, "Gül Baba Türbesi aslında bir tekke. Şu anki türbe 16. yüzyılda Gül Baba vefat edince kendisi adına yapılan tekkenin bir parçası durumundaydı. Türbenin bulunduğu alanda şu anki kazılar sonucunda hem Müslüman hem de Hıristiyan mezarları bulundu. İncelemeler, çalışmalar devam ediyor. TİKA'nın bu tür adımları ve çalışmaları gerçekten bizleri memnun ediyor gururlandırıyor" dedi.

Türbenin restorasyonuyla ilgili 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün 17 Şubat 2014'te ülkeyi ziyareti sırasında "Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ve Macaristan Hükümeti Arasında Gül Baba Türbesi ve Çevresinin Rekonstrüksiyonu ve Kullanımı Hakkında İşbirliğine Yönelik Mutabakat Zaptı", dönemin Başbakan Yardımcısı Emrullah İşler ve Macaristan Başbakan Yardımcısı Zsolt Semjen tarafından imzalanmıştı.

Başbakan Ahmet Davutoğlu'nun II. Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi Toplantısı çerçevesinde 24 Şubat'ta Budapeşte'ye gerçekleştirdiği ziyaret sırasında "Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ve Macaristan Hükümeti Arasında Gül Baba Türbesi'nin Restorasyonu ve Yakın Çevresinin Düzenlenmesi İşine Yönelik Protokol" Başbakan Yardımcısı Numan Kurtulmuş ve Macaristan Başbakan Yardımcısı Zsolt Semjen tarafından imzalanmıştı.

Kanuni Sultan Süleyman'ın daveti üzerine 1531'de Budin'e giderek tekke kuran, kısa sürede Budapeşte halkının sevgisini kazanan Gül Baba'nın 1 Eylül 1541'deki Budin Savaşı'nda şehit düştüğü biliniyor.