TMO Silolarinda Patlama Meydana Gelmisti, Saniklarin Ifadeleri Ortaya Çikti

Kocaeli’nin Derince ilçesinde 7 Agustos 2023’de Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) silolarinda meydana gelen patlamada 2 kisi hayatini kaybetmis, 10 kisi ise yaralanmisti. Olayda TMO’nun 60 silosundan 13’ü zarar görmüstü. Patlamaya iliskin hazirlanan iddianame Kocaeli 3. Agir Ceza Mahkemesince kabul edildi.

6 sanik hakkinda ayri ayri 2 yildan 15 yila kadar hapis talebi

Sorusturmada ismi geçen 6 süphelinin "taksirle birden fazla kisinin ölümüne ve yaralanmasina neden olma" suçundan ayri ayri 2 yildan 15 yila kadar hapisle cezalandirilmasinin talep edildigi iddianamede, olayin ardindan hazirlanan bilirkisi raporu ve ifadelere yer verildi.



Bilirkisi raporunda patlamanin olus sekli anlatildi

Iddianamede yer alan bilirkisi raporunda, patlamanin meydana geldigi sirada silonun 6. katinda kaynak isleminin yapildigi, kaynak islemi sirasinda kivilcimin 5. kata düserek yanmanin basladigin ve tozlu ortamin alevlenmesiyle de primer patlama olustugu belirtildi. Alevin elevatörler içindeki yogun tozu tutusturdugu, elevatörlerin baca görevi görerek alevi her bölgeye tasidigi, patlama sonrasinda olusan titresimin bölgede tozu havalandirdiginin kaydedildigi raporda; havalanan tozun patladigi, yatay tasiyicilarin (konveyörler) patlamayi beton kule içine tasidigi, beton kule içindeki tozun patlamasiyla olusan yanma ve basincin, beton kuleden beton silo (kuyu) altina sirayet ettigi, bu asamada silo altindaki (yatay tasiyicilar) konveyorler içindeki tozlarin ve beton silo (kuyu) altindaki tozlarin da patlayarak çok büyük bir basinç olusturdugu aktarildi.

Ayni zamanda raporda, bu çok büyük basincin silo alt duvarlarinin yikilmasina neden oldugu ve bu agir tahribatin da beton kule ara katlardaki odalar içinde de mevcut oldugunun anlasildigi vurgulandi. Raporda, hububatin bulundugu beton silolar içerisinde ise patlama olduguna yönelik bir isaret olmadigina dikkat çekildi.

Eksikliklerin giderilmedigi belirtildi

Bilirkisi raporunun devaminda ise TMO Derince Liman silosunda söz konusu gerekliliklerin yerine getirilmemesi, eksikliklerin giderilmemesi, 2023 yili yillik olagan bakiminin yapilmamis olmasi, gerekli önlemlerin alinmamasi, çalisma esnasinda ortamda tozun olusumunun engellenmemesi, zeminde toz birikimine müsaade edilmesi ve düzenli toz temizliginin yapilmamasi neticesinde hububat tozlarindan kaynakli "toz patlamasi" meydana geldigi bilgisi yer aldi.

Mühendis A.S.: "Benim is güvenligi uzmanligi yetkim yok"

Iddianamede 6 süphelinin olayin ardindan savciliktaki ifadelerine de yer verildi.

Mühendis A.S., patlamanin meydana geldigi gün TMO Derince Silosunda çalistigini belirterek, "Bizim toz emme sisteminin etkin çalismamasi gibi bir durumun olmasi mümkün degildir. Zira otomasyon sistemi böyle bir durumu tespit etmesi durumunda hata verir. Bizim de bu hatayi fark etmemiz mümkündür. Ayrica temizlik periyodik olarak bas müdürlük tarafindan yapilmaktaydi. Ben sigara içilmesine kesinlikle izin vermedim. Böyle bir seye göz yummam söz konusu degildir. Benim is güvenligi uzmanligi yetkim yok, ayrica is güvenligi egitimim de yok. Kurum tarafindan verilmis bir egitimim var. O da kendi güvenligimi saglamak amaçliydi. Benim siloda çalisanlara iliskin bir görevim yoktur. Görev tanimimda böyle bir tanimlama yoktur. Bu nedenle bilirkisi raporunda üzerime atili suçlamalari kabul etmiyorum" dedi.



O.T.: "Risk analizini yaptirmasi gereken Toprak Mahsulleri Ofisi’dir"

Taseron firma sahibi O.T. ifadesinde, "Toprak Mahsulleri Ofisi ile alt taseron sözlesmesini ben yaptim. Is güvenligi mevzuatina göre bizim orada risk analizi yaptirmamiz mevzuat geregi zorunlu olmadigi gibi böyle bir sey mümkün degildir. Buradaki risk analizini yaptirmasi gereken Toprak Mahsulleri Ofisi’dir. Taseron olarak orada çalisan personelimizde her türlü is güvenligi hususlari mevcuttur. Riskli bölgede çalismalarina dair belgeleri de vardir. Bunlardan bir tanesi I.Ç., digerini daha sonra dosyaya sunabiliriz. Diger iki isçide burada malzeme tasiyan getir götür yapan isçilerdir. Bu kisilerin orada herhangi bir is yapmasi mümkün degildir. Yukarida açikladigim nedenlerden dolayi bilirkisi raporunda tarafima atfedilen kusuru kabul etmiyorum" diye konustu.



"Patlamadan 3 gün önce de yangin çikti"

O.T., ifadesine söyle devam etti:

"TMO Derince Silosunda yangin söndürme, yangin dedektörü, isi dedektörü ve toz toplama sistemi çalismamakta olup, bu eksiklikler kurum içi yazismalarinda mevcuttur. Bu büyük patlamadan 3 gün önce bir yangin meydana gelmis, bu yangin meydana gelmesine ragmen gemiden siloya hububat aktarimi devam etmis, bu tarz patlamalar var olan tozun yanmasi neticesinde meydana gelmektedir. 3 gün önce meydana gelen yangina itfaiye müdahalesi sonucu söndürülmüs olmasina ragmen yangindan sonra gerekli temizlik ve önlemin alindigina dair herhangi bir tutanak bulunmamaktadir ve yangin sonrasi yanan malzemenin temizligine dair bir tutanak ve bilgi yoktur. Yanginin ve büyük patlamanin bundan dolayi meydana geldigine inanmaktayim. Ayrica bizim nerede nasil tamirat yapacagimizda kurum karar vermekteydi. Biz onlarin istedigi sekilde tamirat yapmaktaydik. Patlama sirasinda herhangi bir çalisma yapmamiz söz konusu degildir. Kurumun talimati sonucunda orada çalisan personelimiz bekleme halindeyken patlama meydana gelmistir"

Basmüdür K.D.: "Bakimlar en son 2022 yil mayis ayinda yapilmistir"

Iddianamede, TMO Derince Silosunda Basmüdür olarak görev yapan ancak patlamanin ardindan görev yeri degisen K.D’nin de ifadesine yer verildi.

Olay gününü anlatan K.D., "Patlamanin meydana geldigi gün genel müdürlükten gelen bir heyet ile birlikte Sakarya’nin Karasu ilçesinde findik alimina iliskin depo arastirmasi yapiyorduk. Ben Karasu’da iken patlamadan haberdar oldum. Patlama haberini alir almaz genel müdürlük heyeti ile birlikte Derince Limaninda bulunan silolara geçtik. Bilirkisi raporunda üzerime atili kusurlarin hiçbirini kabul etmiyorum. Yillik genel revizyon bakimlari olagan bir sekilde her yil yapilmistir. En son 2022 yil mayis ayinda yapilmistir. 2023 yilina iliskin mayis ayinda 2023 bakimi planlanmisti. Ancak 2023 yilinda ithalatin fazla olmasi sebebiyle gemi trafigi sonlanmadigi için mayis ve haziran aylarinda yapilan bakim patlama aninda bosaltimi yapilan gemiden sonra mayis ayinda planladigimiz 2023 revizyon ve genel bakim yapilacakti. Bundan dolayi genel bakim ve revizyonu yaptirtmadigima dair kusur tarafima yüklenemez" ifadelerini kullandi.

"Patlamadan korunma dokümanin içerisindeki eksikliklerin çalismasina baslayamadik"

Günlük olarak her gün rutin toz ve her türlü temizligin yapildigini ifade eden K.D., "Asperasyon sistemindeki biriken tozlar ve filtrelerin degisimi günlük olarak yapilmaktaydi. 2021 yilinda patlamadan korunmaya yönelik düzenleme çikti. Ancak bu düzenlemede belirtilen çalismalarin genel müdürlügü bünyesinde bulunan teknik isler dairesince yapilmasi gerekiyordu. Ayrica 2020 yilinda ürün götürücülerin rehabilitasyon isini ihalesini genel müdürlügü teknik isler daire baskanligi yapmisti. Onlarin nezaretinde bu çalismalarin yapilmasi gerekiyordu. Söyledigim sekilde benim basmüdürlük olarak bunlarda bir degisiklik yapmaya yetkim yoktur. Ancak ihalesi yapildiktan sonra ben genel müdürlüge yazi yazdiktan sonra yetki alabilmekteyim. Bu sebeple bilirkisi raporunda üzerime atili kusurlarin hiçbirini kabul etmiyorum. 2020 yilindaki yapilan ihalenin kesin kabulü yapilmadigi için patlamadan korunma dokümanin içerisindeki eksikliklerin çalismasina baslayamadik. Patlamadan korunma dokümanindaki verilen öneriler tavsiye niteligindedir zorunlu kilinmamaktadir. Ayrica buradaki öneriler dikkate alinsa dahi patlamanin önüne geçilebilecegine dair bir husus yoktur" dedi.



Müdür Yardimcisi K.Ö.: "Patlamanin meydana gelmesinden 4 gün önce izne ayrilmistim"

Patlamadan önce müdür yardimcisi olarak görev yapan ancak olayin ardindan görev yeri degisen K.Ö. ise "Benim çalisma kismim silodan farkli bir yerde idare binadadir. Patlamanin meydana geldigi gün ve patlamanin meydana gelmesinden 4 gün önce izne ayrilmistim. Patlamanin meydana geldigi günde iznim devam etmekteydi. Toz toplama sistemine 2022 yili ve 2023 yilinda daha önceki yillara nazaran daha ayrintili bir bakim yaptirdik. Sistem sikintisiz bir sekilde faal olarak çalismaktaydi. Silonun genel temizligi periyodik olarak rutin bir sekilde temizligi yapan taseron firmalarca yapilmaktaydi. Bu temizlik tozun ortamda birikmesine yönelik bir temizlikti. Topraklama ölçümünün eksikliklerinin giderilmesine iliskin bakim planina alinmisti. Elektrik mühendisimiz olan B.B’nin bizlere iletmis oldugu sekilde topraklama eksikliginin silo tarafinda bir eksikligin bulunmadigi, liman tarafinda bir eksikligin oldugunu belirtmesi üzerine bunun da bakim planina yukarida belirttigim sekilde almistik. Bilindigi üzere patlama silonun bulundugu yapida meydana geldi" diye konustu.



"2023 yili yillik büyük bakim gerçeklestirilememistir"

K.Ö., is güvenligi konusundaki eksikliklerin TMO personellerince tespit edildigini ve giderildigini de aktararak, taseron firma çalisanlarina bu konuda gerekli ekipmanlarin tahsis edildigini ve bilgilendirmelerin de yapildiginin altini çizdi. Izinde oldugu için patlamanin ne sekilde meydana geldigine iliskin bilgi sahibi olmadigini ifade eden K.Ö., bilirkisi raporunda üzerine atili suçlamalari kabul etmedigini söyledi.



TMO silosunda gerekli tüm bakimlarin zamaninda yapildigini vurgulayan K.Ö., 2023’de gemi bosaltimlari dolayisiyla ithalatin uzadigi, Ukrayna-Rusya Savasi sebebiyle de Türkiye’deki çiftçilerin hububat ekimine yönlendirilmesi neticesinde yogunluk olustugu, silodaki görevli bazi kisilerin hububat alimi için sahaya çiktigi, silodaki ithalat dolayisiyla bos yer olmamasi ve hububatin bir kisminin Sakarya’da temin edilen depoya aktariminin devam etmesi sebebiyle 2023 yili yillik büyük bakiminin gerçeklestirilemedigini kaydetti.



Sef Vekili B.B.: "Geminin bosaltimindan sonra 2023 yili genel revizyon ve bakim yapilacakti"

Sef Vekili B.B. ise ifadesinde 2019’da TMO Derince Silosuna elektrik mühendisi olarak atandigini, 2022’de ise sef vekili olarak görevlendirildigini dile getirdi. Yeni görevinden yaklasik 1,5 yil sonra patlamanin meydana geldigini belirten B.B., bilirkisi raporunda yer verilen "toz birikti" bilgisinin mümkün olmadigini vurguladi. B.B., "Düzenli olarak bosaltim için siloya gelen gemi trafigi genellikle 5. ve 6. aylarda biter. Bu aylardan sonra genel revizyon yillik genel bakim yapilirdi. Ancak 2023 yilinda mevcut Ukrayna-Rusya Savasi nedeniyle tahil anlasmasindan dolayi gemilerin siloya bosaltim için gelme süreleri gecikti. Hatta patlamanin meydana geldigi tarihteki gemi son gemiydi. Bu geminin bosaltimindan sonra 2023 yili genel revizyon ve bakim yapilacakti. 2023 mayis ayinda bakimin ve revizyonun ne sekilde yapilacagina dair rapor olusturmustuk. Fakat bu talihsiz patlama meydana geldi" dedi.



5 süpheli "asli kusurlu", mühendis "tali kusurlu" bulundu

Iddianamede patlamanin, bilirkisi raporunda yer alan ihmaller sebebiyle meydana geldigi ifade edilerek, gerekli teknik ve periyodik bakimlarini zamaninda yaptirmamasi nedeniyle Basmüdür K.D’nin "asli kusurlu", is güvenligi önlemlerinin yeterince yerine getirilmemesi ve patlamadan önce meydana gelen küçük yanginlar neticesinde önlem almamasi nedeniyle Müdür Yardimcisi K.Ö’nün "asli kusurlu", gerekli teknik ve periyodik bakimlarini zamaninda yaptirmamasi, is güvenligi önlemlerinin yeterince yerine getirmemesi ve gerekli toz temizliginin yaptirmamasi nedenleriyle Sef Vekili B.B’nin "asli kusurlu" bulundugu belirtildi.

Ayni zamanda iddianamede, is güvenligi önlemlerinin yeterince yerine getirmemesi nedeniyle mühendis A.S’nin "tali kusurlu", taseron bakim firmasinin personeline is güvenligi ve risk egitimini aldirmamasi nedeniyle firma sahibi O.T’nin "asli kusurlu", gemiden siloya hububat bosaltimi yapildigi sirada kaynak islemi yaptirmasi nedeniyle de taseron firma alan yetkilisi süpheli I.Ç’nin "asli kusurlu" bulundugu kaydedildi.